“Öf, canım sıkıldı”.

Günlük hayatımızda sıklıkla karşılaştığımız bir ifade bu. Bu cümleyi sarf etmişsek demek istediğimiz şey, o anda çevremizdeki şeylerin bizi yeterince eğlendirmediği, zihnimizin veya bedenimizin daha fazla meşguliyete ihtiyaç duyduğudur. Öyle ya, kimse bir kuyrukta yarım saat beklemek istemez. Ya da randevulaştığınız birinin geciktiğini düşünün. Bunlar sıkıcı durumlar. Ancak bazı insanlar, bizim sıkıcı olarak gördüğümüz şartların çok daha şiddetlisini yaşadılar. 

Karar vermek hayatın kritik bir parçasıdır, ancak çoğu insan öyle ya da böyle karar vermekte zorlanır. Örneğin bazı insanlar doğuştan kararsızlardır, dolayısıyla akşam yemeğinde ne yiyeceklerini seçmek gibi basit konulara gelindiğinde bile kısa sürede karar vermekte zorluk yaşarlar. Öte yandan bazı insanlarsa çok aceleyle karar verir ve sonuç olarak da kendileri için kötü olacak seçimler yapabilirler, özellikle de finans veya ilişkiler konusunda. Bazı insanlar ise çoğu durumda karar verirken gayet rahattırlar, ancak kariyer seçmek gibi hayati konulara gelince sıkışıp kalırlar.

Karar vermek hayatın çok önemli bir parçası olduğu ve genelde doğru karar vermekte zorlanıldığı için, karar vermeyi öğrenmek son derece faydalıdır. Makalenin ilerleyen bölümlerinde, karar verirken izlemeniz gereken süreci öğrenip, daha hızlı ve daha iyi karar vermenizi sağlayacak yönergeler, ipuçları ve taktikler göreceksiniz. Hem günlük kararlarınızı alırken hem de incelikli kararlarla boğuşuyorken bu, size yardımcı olacaktır.

6. element olarak bilinen Karbon, doğaya inanılmaz çeşitlilikte bir malzeme miktarı sunuyor. Bir zamanlar sadece karbon, grafit ve elmas vardı. Ancak geçtiğimiz yıllarda kimyagerlerin yaptıkları çalışmalarla, bu yapılara bucky küreleri, nanotüpler ve grafenden elde edilen birçok farklı egzotik şekil eklenerek sayısız yeni kimyasal üretildi. Dolayısıyla karbonun bize hala sunacaklarının olduğunu düşünmek şaşırtıcı. Bugün, Rice Üniversitesi'nden Mingjie Liu ve arkadaşları, karbonun bilinen diğer tüm formlarından daha güçlü ve sağlam bir yapının mümkün olabileceğini açıkladılar.

Yeni malzemenin adı karbin. Karbon atomlarının kendi tekrar eden üçlü ile tekli bağlar veya arka arkaya gelen ikili bağlar bağlanmasıyla oluşuyor. Karbin oldukça gizemli bir kimyasal. Astronomlar bu kimyasalın varlığına yıldızlararası boşlukta rastladıklarını söylüyorlar, ancak kimyagerler bu yapının yıllardır Dünya'da olup olmadığını araştırıyorlar ve üretmeye çalışıyorlar. Geçtiğimiz yıllarda 44 atom uzunluğunda bir karbin zinciri ilk defa üretilmişti.

Akademik temeli ekonomi sahasında olan Meksikalı politikacı Josefina Eugenia Vázquez Mota, istatistiklerle ilgili şöyle söylüyor:

Gerçekten de istatistikler son derece tehlikeli oyuncaklardır. Birçok bilim insanı ve filozof buna dikkat çeken sözler söylemişlerdir. Örneğin Mark Twain, "Gerçekler inatçı olsa da, istatistikler daha fazla eğilip bükülebilir yapıdadır." diyerek tehlikeye işaret etmiştir. Kimi zaman Twain'e, kimi zamansa İngiliz başbakanı Benjamin Disraeli'ye atfedilen bir diğer meşhur söz ise şöyledir:

Beynimiz düşündüğümüz kadar basit çalışmıyor. Geçtiğimiz birkaç yıl, tuhaf şeylere inanmanın oldukça yaygın olduğunu henüz fark etmeyen insanlar için bir uyandırma çağrısı görevi gördü. Donald Trump'ın başkanlığı sırasında ortaya çıkan aşırı sağ bir komplo teorisi olan QAnon'un yükselişinden, maske takma ve COVID-19 aşılarının güvenliği üzerine politikleşen tartışmalara kadar, düşüncelerimizin önyargılarımıza göre kolayca zikzak çizdiği çok açık bir hale geldi. Peki ya matematik için de aynı durum söz konusu olabilir mi?

Dan Kahan ve meslektaşları, çalışmalarında sıklıkla inançlar ve belli bir gruba üye olma arasındaki etkileşimleri inceliyorlar. Biz insanlar, doğamız gereği kuvvetli bir kabile bilincine sahibiz; dolayısıyla eğer kabilemiz bize en son gerçekleşen seçimlerde diğer kabile tarafından seçim sonuçlarına hile karıştırıldığına inanmamızı söylerse, kanıtlara bile bakmadan bu düşünceyi benimseyebiliriz. Peki, asıl soru şu: Gerçek olmayan bir inanca kapılmak mı daha vahimdir, yoksa kendi topluluğunuzun değer yargılarına ters düşerek dışlanmayı göze almak mı?

Harvard Üniversitesi’nin kütüphanesinde tuhaf görünümlü deri kapları olan üç kitapla ilgili yapılan araştırma sonucunda, kitapların insan derisiyle kaplı olduğu ortaya çıktı. Yapılan incelemeler sonucunda kitap kapaklarının aslında insan teni olduğu anlaşıldı.

Hatta kitaplardan birinin cildi, halen hayattayken derisi yüzülmüş bir adamdan geliyordu. Aslında kitapların insan derisiyle ciltlenmesi 17. yüzyılda oldukça popüler bir uygulamaydı. Antropodermik kitap ciltçiliği şeklinde adlandırılan bu uygulama, anatomi ders kitaplarında yaygın şekilde kullanılırdı. Tıp mesleğiyle uğraşan kişiler genelde üzerinde çalıştıkları kadavraların tenlerini kullanırlardı

Görselde gördüğünüz, Fourier Dönüşümü (İng: Fourier Transform). Eğer Spotify, iTunes, Google Music tarzı servisleri kullanarak müzik dinliyorsanız, bu matematiksel formüle teşekkür edebilirsiniz. Hatta internette gördüğünüz fotoğrafları minik JPG formatına dönüştüren de bu denklem. Ha bir de ses geçirmez (veya ses sıfırlayıcı) kulaklıklarınızın çalışmasını sağlayan da bu denklem. Gelin nasıl çalıştığına bir bakalım.

Bu formül, matematikçilerin bir sinyalin ne tür frekanslara sahip olduğunu hızlıca anlamasını mümkün kılmaktadır. Bu çok önemli bir özellik. Ama biz diyoruz diye değil: 1867 yılında, fizikçi Lord Kelvin, bu matematiksel denkleme olan aşkını ilan etmişti:

Fizikçi Marc-Antoine Fardin, kedilerin sıvı mı yoksa katı mı olduğu yönündeki çalışmasıyla 2017 Ig Nobel Fizik Ödülü'ne layık görüldü! Ig Nobel Ödülü, mizah ile bilimi birleştiren ve insanları önce güldürüp sonra düşündüren akademik çalışmalara verilen bir parodi ödül.

Ama her sene Harvard Üniversitesi'nde düzenlenen bir seromoni ile sahiplerini buluyor. Ödüllerden biri, fotoğrafta da görüldüğü üzere kedilerin içinde bulundukları kapıların şeklini alabilmesinden ötürü sıvı olarak tanımlanıp tanımlanamayacakları üzerine yapılan analize verildi.