Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Koronafobi Nedir? COVID-19 Fobisi ile Nasıl Başa Çıkabiliriz?

Koronafobi Nedir? COVID-19 Fobisi ile Nasıl Başa Çıkabiliriz? Pixabay
4 dakika
3,874
Tıbbi İçerik Uyarısı

Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.

Daha Fazla Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

COVID-19 pandemisi insanlarda bedensel sorunlar kadar, korku, endişe ya da kaygı gibi ruhsal sorunlara da neden olmaktadır. COVID-19 endişesine koronafobi adı verilmiştir.[1]

Türk Psikiyatri Derneği’ne göre özgül fobiler -ki eskiden basit fobi olarak adlandırılırlardı- bazı durumlara, objelere, kişilere ya da hayvanlara karşı mantık dışı, aşırı, süreğen ve nedensiz korkulardır. Bu fobi türünün en yaygın görülen tür olduğu bildirilmektedir. Kadınlarda, eşini kaybetmiş veya boşanmış bireylerde daha sık görülmektedir. Hastalık erken başlangıçlıdır ve kronik seyirlidir. Genelde huy ve kişilik özelliği olarak kabul edilmeleri nedeniyle tedavi edilmezler. Sıklıkla kaçınma davranışlarıyla özgül fobiye neden olan nesne ya da durum ile karşı karşıya gelmekten sakınırlar. Kaçınılan durum/nesne sağlık ortamı ile ilgili bir şeyse, bu nedenle hekime de başvurmayabilirler. Özgül fobiler masum ve zararsız gibi görünseler de hastaların bir kısmının hayatı önemli ölçüde kısıtlanabilmektedir (örn. işe, okula, alışverişe ve doktora gitmeme gibi). Özgül fobisi olan hastaların üçte birine yakınında depresyon gibi ek ruhsal sorunlar görülmektedir.[2], [3]

Tüm Reklamları Kapat

Koronafobi durumunda ise aşırı düzeyde COVID-19 hastalığının bulaşması endişesi görülmektedir. Buna ek olarak bedensel belirtiler, iş kaybetme, ekonomik olarak zarar görme, aile bireylerine zarar gelmesi vb. konularda belirgin stres ve kaygı yaşanır. Buna bağlı olarak da artmış bir kendini rahatlatma ve güven verme ihtiyacı, güvenlik arama davranışı, halka açık alanlardan ve kişilerle görüşmekten kaçınma hareketleri gibi belirtilerle yaşamsal işlevsellikleri belirgin ölçüde kısıtlanmaktadır.[1]

Koronafobiyi özgül olarak en iyi tespit eden beş yakınma olarak baş dönmesi, uyku bozuklukları, tonik immobilite (hareketsiz kalma), iştah kaybı ve bulantı/karında rahatsızlık belirlenmiştir. Bu yakınmaların koronavirüs kaygısına yönelik fizyolojik yansımalar oldukları ileri sürülmektedir. Buna ilaveten koronafobisi olan bireylerin çaresizlik hissi, spiritüel kriz ya da intihar düşüncelerini de deneyimledikleri bildirilmiştir. Alkol ve ilaç kullanımı ile kaygılarından kurtulma eğilimi de tespit edilmiştir.[4]

Tüm Reklamları Kapat

Koronafobiye ilişkin ruhsal modelde korkuyu besleyen üç öğe önerilmiştir: fizyolojik, bilişsel ve davranışsal öğeler:

  • Fizyolojik öğe korku, savaşma ya da kaçma yanıtı ile oluşur. Kişide çarpıntı, titreme, nefes darlığı, baş dönmesi, iştahta değişiklik, uyku sorunları, terleme, ağızda kuruma, öksürük, boğaz ve kas ağrısı gibi yakınmalar oluşur.
  • Bilişsel öğede ise tehdide dair bilişsel belirtiler ortaya çıkar. Bunlar; üzüntü, suçluluk, öfke, kızgınlık gibi duygular olabilir.
  • Davranışsal öğeler ise kaçınma davranışlarını kapsar. Toplu taşıma araçlarından kaçınma, yüzeylere dokunmama, kalabalık mekanlarda bulunmama, toplantılara katılamama, kuyruklarda beklememe, sinemaya gitmeme, evcil hayvanlardan kaçınma vb. gibi davranışlar görülür.

Bununla da kalmayıp, sürekli el temizleme, yaşamsal bulguları (ateş, nabız, tansiyon gibi) kontrol etme, ilaç kullanma, temizlik kontrolleri bu davranışlara eşlik eder.[1], [5]

Koronafobinin ortaya çıkmasına neden olabilecek riskler arasında ise belirsizlikler, öngörülemeyen gelecek, yeni uygulamalar ve önlemler, uluslararası ajansların yaydığı ümitsizlikler, sağlık sistemine güvenin azalması, ünlülerin COVID-19’a yakalanmaları ya da yaratılan bilgi kirliliği (infodemi) sayılabilir.[1], [6], [7]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Koronafobinin ortaya çıkmasına neden olabilecek riskler arasında yaratılan bilgi kirliliği de (infodemi) bulunmaktadır.
Koronafobinin ortaya çıkmasına neden olabilecek riskler arasında yaratılan bilgi kirliliği de (infodemi) bulunmaktadır.
Pixabay

İnsanların tehlikeye işaret eden belirsizlik durumlarından kaçınması davranışının koronafobinin nedeni olabileceği düşünülmektedir. Yaşamda stabilite (kararlılık, denge, değişmezlik) ve öngörülebilirlik vazgeçilmez koşullardır. Bireylerin gündelik yaşamlarında kişisel bilinçlerinin bir parçası olan ve sorunlara yönelik olası çözümlerin hazırda olduğu bir programı bulunmaktadır. Her gün planlama yapmadan sayısız işi ve görevi otomatik olarak yerine getiririz ve yaptıklarımız üzerinde çok düşünmeyiz, hatta sıklıkla hatırlamayız. Ancak pandemi gibi bir kriz durumunda bu programımız alt üst olur ve sıfırlanması gerekebilir.

COVID-19’un yarattığı belirsizlik ve bilinmezlikler yepyeni korkuların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Bu da akılcı olmayan ve olumsuz duygulara neden olmaktadır. Panik ve fobiler bu şekilde beslenmektedir. Bilişsel davranışçı modele göre, sağlığa dair uyaranların yanlış algılanması, bilişsel sapmalar, akılcı olmayan inançlar, uyum ve dikkat sorunları koronafobiyi beslemektedir. Bu bağlamda bilişsel davranışçı yaklaşımların koronafobinin yönetiminde yararlı olması olasıdır.[1], [5], [8], [9], [10]

Bir terapistten alacağınız profesyonel destek dışında kaygınızı azaltmak için aşağıdaki önerileri dikkate alabilir ve uygulayabilirsiniz:[11]

  1. Her şeyin daha güzel olacağı konusunda kendinize telkinde bulununuz.
  2. COVID-19 ile ilgili gereksiz ve aşırı bilgi ve haberlere erişiminizi kısıtlayınız.
  3. Olası riskler hakkında akılcı olunuz. Kovid-19 olan hastaların tamama yakını iyileşmektedir. Azınlığı vefat etmektedir (tabii. bu durum tedbir almaya engel olmamalıdır).
  4. Bedeninize odaklanmaktan vazgeçiniz.
  5. Eski düzeninize dönmede aceleci olmayınız. Karantinadan çıktıktan sonra eski faaliyetlerinize adım adım dönünüz.
  6. Kaygınızı azaltmak için eyleme geçiniz. Kontrol edebileceğiniz eylemlerinize odaklanınız. İyi uyumaya, sağlıklı ve dengeli beslenmeye çalışınız, sosyal ilişkilerinizi sürdürünüz vb.
  7. Dr Google’u terk ediniz; Google, tıbbi tavsiye almakta kullanılmamalıdır. Kendinize yeni bir hekim ya da terapist bulunuz.
  8. Çocuklarınız uzun bir karantinadan sonra okula başlamak durumunda iseler, ayrılma kaygılarının olabileceğini aklınızda bulundurunuz.
  9. Çocuklarınızın kaygılarını sorgulayınız. Kendileriyle yüz yüze tartışarak akılcı, bilimsel, gerçeğe dayalı bilgiler vererek kaygılarını azaltmaya çalışınız.
  10. Çocuklarınıza iyi rol modeli olunuz. Onlar da sizin kaygılarınızdan etkileneceklerdir.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
18
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 8
  • Bilim Budur! 3
  • Umut Verici! 3
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Üzücü! 1
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 07/12/2023 23:37:34 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9392

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Antik
Spor
Meyve
Görüş
Gen İfadesi
Parçacık
Travma
Köpek
Nüfus
Mitler
Koronavirüs
Hastalık Kataloğu
Doku
Bilgi
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Şiddet
Neandertal
Diş
Devir
Hamile
Uluslararası Uzay İstasyonu
Genler
Teknoloji
Çocuklar İçin Bilim
Doğa Yasaları
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Yere Düşen Yemeğe Mikroplar Kaç Saniyede Bulaşır?
Yere Düşen Yemeğe Mikroplar Kaç Saniyede Bulaşır?
Yaşamı Başlatan Manyetizma mı? | Furkan Öztürk (Harvard Üniversitesi)
Yaşamı Başlatan Manyetizma mı? | Furkan Öztürk (Harvard Üniversitesi)
Lisede Öğretilen
Lisede Öğretilen "Mendel Genetiği" TAMAMEN Hatalı mı?
Bir Canlı ÖLÜMSÜZ Olabilir mi?
Bir Canlı ÖLÜMSÜZ Olabilir mi?
Alerji: Neden Hâlâ Alerjiler Var ve Neden Giderek Kötüleşiyorlar?
Alerji: Neden Hâlâ Alerjiler Var ve Neden Giderek Kötüleşiyorlar?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
P. D. H. Yaman, et al. Koronafobi Nedir? COVID-19 Fobisi ile Nasıl Başa Çıkabiliriz?. (28 Eylül 2020). Alındığı Tarih: 7 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9392
Yaman, P. D. H., Özdil, A. Ş. (2020, September 28). Koronafobi Nedir? COVID-19 Fobisi ile Nasıl Başa Çıkabiliriz?. Evrim Ağacı. Retrieved December 07, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9392
P. D. H. Yaman, et al. “Koronafobi Nedir? COVID-19 Fobisi ile Nasıl Başa Çıkabiliriz?.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Evrim Ağacı, 28 Sep. 2020, https://evrimagaci.org/s/9392.
Yaman, Prof. Dr. Hakan. Özdil, Ayşegül Şenyiğit. “Koronafobi Nedir? COVID-19 Fobisi ile Nasıl Başa Çıkabiliriz?.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Evrim Ağacı, September 28, 2020. https://evrimagaci.org/s/9392.
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close