Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Yaban Hayatta Yaşayan Birden Fazla Şempanzede İlk Defa Cüzzam Görüldü!

Yaban Hayatta Yaşayan Birden Fazla Şempanzede İlk Defa Cüzzam Görüldü! Tai Chimpanzee Project
Woodstock isimli cüzzamlı bir şempanze
3 dakika
7,160
  • Epidemiyoloji
  • Primatoloji
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

İlk olarak 2017 yılında kameralara takılan bir görüntü, yaban hayattaki şempanzelerin yüzlerinde berbat lezyonlar olduğunu gözler önüne serdi. Daha önceden şempanzelerde asla görülmemiş olan bu hastalığın, kısa bir süre içerisinde cüzzam olduğu anlaşıldı. Üstelik salgın, tek bir sürüde değil, birbirinden bağımsız birkaç sürüde devam ediyor. Yapılan incelemeler, cüzzamın insanlardan şempanzelere geçmediğini ve bilinmeyen bir kaynak dolayısıyla başladığını gösteriyor.

Daha önce de anlattığımız gibi cüzzam, bir zamanlar insanlar arasında hızla yayılmış ve vücutta yarattığı lezyonlar dolayısıyla yıkıcı bir önyargıyı beraberinde getirmiş bir hastalıktır. 1980'li yıllarda antibiyotik ile tedavi edilebilmeye başlanması ve insandan insana sanılandan çok daha az bulaştığının gösterilmesiyle hızlı bir şekilde kontrol altına alınmış ve hakkında yapılan akademik çalışmalar hızla azalmıştır. Bu nedenle cüzzamın tam olarak nasıl yayıldığı, nerede ve nasıl başladığı gibi önemli soruların cevabı halen bilinmemektedir. Öyle ki, hastalığın bazı formlarına neden olduğu bilinen Mycobacterium leprae ve yakın geçmişte keşfedilen M. lepromatosis gibi bakteri türleri, henüz laboratuvarda çoğaltılamamaktadır ve bu durum, araştırmaları daha da kısıtlamaktadır. Anlayacağınız, tıpkı bulaşıcı hastalıklara karşı aşı üretiminde olduğu gibi, ölümcül hastalıklar olmalarına rağmen para kazandırma potansiyeli olmayan araştırma sahalarında çalışmalar oldukça kısıtlıdır ve yine COVID-19 salgınında da suratımıza çarpıldığı gibi bu durum, gelecek için büyük riskler taşımaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Yıllardır cüzzamın sadece insanları etkileyen bir hastalık olduğuna inanıldı; ancak son 20 yılda bu görüş değişmeye başladı: Öncelikle Amerika kıtasında yaşayan 9 bantlı armadillolarda da hastalığa rastlandı, sonrasında İngiltere'deki kızıl sincaplarda görüldü. Her ikisinde de 3I adı verilen bakteri genotipine rastlandı ve bu soy hattı, Orta Çağ Avrupası'ndaki insan cüzzamı ile ilişkilendirildi. Her iki vakada da bakterinin insanlardan hayvanlara atladığı gösterildi (ters zoonosis). İnsan koruması altındaki şempanzeler de dahil olmak üzere bazı ehli hayvanlarda da cüzzam görülmüştü; ancak yaban hayattaki şempanzelerdeki durum, işleri birazcık karmaşıklaştırıyor.

Şempanzelere ait eski dışkı ve nekropsi kalıntıları örneklerini inceleyen uzmanlar, 2009 yılında bir leopar tarafından öldürülen bir şempanzenin dışkısında M. leprae bakterisinin izlerine rastladı. Bu patojenin genomu dizilendiğinde, 2F isimli çok nadir bir genotipe ait olduğu görüldü. Bir başka örnekte ise daha da nadir bir genotip olan 4N/O soy hattından bakterilere rastlandı.

Tüm Reklamları Kapat

İnsan hastalıklarının şempanzelere bulaşabildiğini ve onların soyunu tehdit edecek boyutlara varabildiğini zaten biliyoruz. Örneğin insan paramiksovirüsleri şempanzelere bulaşarak onların ölümüne sebep olabilmektedir.[1] Ne var ki insan cüzzamının şempanzelere geçme ihtimali düşüktür; çünkü hastalığın uzun süreli ve yakın temas sonucu bulaştığını biliyoruz ve şempanze bakıcılarından şempanzelere cüzzam geçişini gösteren herhangi bir vakaya rastlanmamıştır. Dahası, söz konusu cüzzam soy hatları insanlarda aşırı nadirdir; buna rağmen uzmanlar, insanlardan iki ayrı kez şempanzelere cüzzam geçişi olduğu ihtimalini tamamen elemiş değiller - yine de en olası senaryo, bilinmeyen bir kaynağın şempanzelere hastalığı bulaştırdığı yönünde.[2]

Uzmanlar, cüzzam bakterisinin küçük genomu sayesinde başka rezervuarlarda da yayılabileceğini düşünüyorlardı; ancak buna dair veriler oldukça kısıtlıydı. Fakat bu yöndeki araştırmalar gelişecek olursa, cüzzam için insanların ana rezervuar olabileceğini gösterecektir; tıpkı SARS virüsü için ana rezervuarın yarasalar olması gibi...

Söylediğimiz gibi, tamamen alakasız bir kaynak da ana rezervuar olabilir. Hatta şempanzelerin avlandıkları bölgelerde bakteri, doğal olarak ortamda bile bulunuyor olabilir; illâ bir diğer rezervuardan atlamış olmak zorunda değil. Eğer durum böyleyse, habitat yıkımının insanlar için tehlikesi de hatırlatılmış olacak: Amazon Ormanları veya şempanzelerin yaşam alanı olan Afrika ormanlarının yıkımı sırasında insanlar, daha önce karşılaşmadıkları sayısız bakteri ve virüsle karşılaşma riskini taşıyorlar. Bu durum, yepyeni salgınları tetikleyebilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Şimdilik şempanzeler cüzzam ile yaşamlarını sürdürebiliyor gibi gözüküyor; ancak hastalardan birisi hızlı bir şekilde kilo kaybediyor. Ne yazık ki hastalığın şu anda tedavisi mümkün değil; çünkü aylar boyunca antibiyotik verilmesi gerekiyor ve yaban hayattaki hayvanların bu şekilde tedavi edilmesi imkansıza yakın. Şimdilik salgın, grubun tamamını tehdit etmiyor gibi gözüküyor; fakat habitat yıkımı, yasa dışı avcılık ve diğer hastalıklara ek bir problem olarak şempanzeleri tehdit etme potansiyeli taşıyor.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
29
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • İnanılmaz 8
  • Üzücü! 6
  • Korkutucu! 6
  • Tebrikler! 4
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Grrr... *@$# 3
  • Bilim Budur! 2
  • Muhteşem! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 1
  • İğrenç! 1
  • Umut Verici! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Science Magazine | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/05/2023 23:56:54 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9527

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Saç
Sağlık Personeli
Hafıza
Çekirdek
Mars
Kuyruksuz Maymun
Diyet
Zaman
Mitler
Tardigrad
Öne Çıkan
Olumsuz
Şehir Hastanesi
Hidrotermal Baca
Haber
Entomoloji
Zehirli Mantar
Canlı Cansız
Mit
Yangın
Nörobiyoloji
Koruma
Elektrik
Mutasyon
Evrenin Genişlemesi
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Umut: Her Şey Çok Güzel Olacak mı?
Umut: Her Şey Çok Güzel Olacak mı?
Ay Kraterindeki Dev Teleskop Ne İşe Yarayacak?
Ay Kraterindeki Dev Teleskop Ne İşe Yarayacak?
Körler ve Sağırlar Rüya Görür mü?
Körler ve Sağırlar Rüya Görür mü?
Acı Yemek Basur Yapar Mı?
Acı Yemek Basur Yapar Mı?
Tatil Ortası Depresyonu: Tatil İnsanları Neden Üzüyor?
Tatil Ortası Depresyonu: Tatil İnsanları Neden Üzüyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
K. Kupferschmidt, et al. Yaban Hayatta Yaşayan Birden Fazla Şempanzede İlk Defa Cüzzam Görüldü!. (13 Kasım 2020). Alındığı Tarih: 29 Mayıs 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9527
Kupferschmidt, K., Bakırcı, Ç. M. (2020, November 13). Yaban Hayatta Yaşayan Birden Fazla Şempanzede İlk Defa Cüzzam Görüldü!. Evrim Ağacı. Retrieved May 29, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9527
K. Kupferschmidt, et al. “Yaban Hayatta Yaşayan Birden Fazla Şempanzede İlk Defa Cüzzam Görüldü!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 13 Nov. 2020, https://evrimagaci.org/s/9527.
Kupferschmidt, Kai. Bakırcı, Çağrı Mert. “Yaban Hayatta Yaşayan Birden Fazla Şempanzede İlk Defa Cüzzam Görüldü!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 13, 2020. https://evrimagaci.org/s/9527.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close