Sabah gün daha tam ağarmadan uyanmışsınız. Yağan yağmuru görüp hayıflanıyor, ne giymeniz gerektiğine karar vermeye çalışıyorsunuz. Geçici bir süreliğine girdiğinizi düşündüğünüz işte 5. yılınızı doldurmuşsunuz. Evden çıkmaya hazır hale geldiğiniz on beş dakika içinde aynı rutinler, aynı beğenmediğiniz sistem, aynı sıkıcı ve boş günlük yaşam meşgaleleri zihninize boca oluyor. Zaten kahvaltı yapmıyorsunuz. Giderken bir simit alır, iş yerinde de bir hazır kahve içersiniz olur biter. Esasında kahvaltıyı seviyorsunuz ama bu şekilde değil. Hafta sonundaki geç ve uzun kahvaltılara bayılıyorsunuz. Zaten düşündüğünüzde, yapmaktan zevk aldığınız hemen her şeyi hafta sonu yapıyorsunuz. O bile tam değil, çünkü pazar günü öğleden sonra başlayan pazartesi sendromu, o gününüzün de yarısını götürüyor.

“Bir buçuk gün” diye düşünüyorsunuz, “tüm hafta yaptığım her şey, katlandığım her şey, her sıkıntı bir buçuk günümü kazanmak için.”

Nietzsche, bir yaşam filozofu olarak, yaşamı dışarıda bırakan, yaşamın doğal akışına engel olan ve yaşamı sekteye uğratan her şeye karşı savaş açar. Amaç; yaşamın önündeki bütün engelleri ortadan kaldırıp, insanın kendini gerçekleştirmesine olanak sağlamaktır. Bu olanağın önündeki engellerden bir tanesi de hüküm süren tarih anlayışıdır. Peki, nedir bu hüküm süren tarih anlayışı?

Nietzsche’ye göre tarihle üç bakımdan ilgilenilebilir ve tarih yaşayanlara üç bakımdan bağlıdır:

Modern bilim çerçevesinde evrimin nasıl gerçekleştiğini çok net bir şekilde bilmekteyiz. Ancak her bilim dalında olduğu gibi, oldukça iyi bildiğimiz süreçleri daha yakından inceledikçe, onlara dair çok daha ilginç ve ilk bakışta gözden kaçabilecek detayları keşfetmeye başlarız. İşte evrimsel biyoloji dahilinde Moleküler Evrimin Nötral Teorisi ya da kısaca Nötral Teori olarak bilinen teori, bu ilginç detayların en önemlilerinden birisidir. Ayrıca bu teori, Evrim Teorisi dediğimiz teorinin tek taraflı bir teorik altyapıdan gelmediğini, çok sayıda teorinin bir araya gelip, bir bütün olarak çalışarak, canlıların bugünkü çeşitliliğine nasıl ulaştığını açıklamamızı mümkün kıldığını göstermektedir. Bu da, Evrim Teorisi'nin bu kadar güçlü bir teori olmasının nedenlerinden sadece bir tanesidir.

Genel evrimsel süreci bilirsiniz, biz de bolca anlattık. Evrimin tamamını iki büyük aşamaya ayırmak mümkündür: Çeşitlilik Mekanizmaları ve Seçilim Mekanizmaları. İlki, popülasyon içinde durmaksızın çeşitlilik yaratan mekanizmalardır. Bunlar arasında mutasyonlar, kromozom çaprazlanması (crossing-over), yatay gen transferi gibi birçok mekanizma bulunur. Bunlar gerçekleştikçe, popülasyon içindeki genlere yeni varyantlar (çeşitler) katılır veya var olan varyantlar birbirleriyle karışır. Bu varyantlar, genler ve bu genlerin değişimi/karışımı yoluyla oluşur. Böylece popülasyon içi çeşitlilik dağılımı rastgele bir şekilde değişir. Ancak bu rastgeleliği eleyip, düzenli bir forma sokan ikinci basamak Seçilim Mekanizmaları'dır. Söz konusu var olan ve durmaksızın değişen çeşitlilik, çevresel etmenlere karşı her an sınava tabi tutulur. Kimi çeşitlilik, diğerlerine göre daha avantajlıdır ve o çeşitliliğe sahip bireylerin daha kolay hayatta kalmasına ve/veya daha kolay üremesine yardımcı olur. Böylece bu çeşitliliğe rastgele bir şekilde sahip olan bireyler daha kolay hayatta kalır ve/veya ürerler; bu sırada da kendilerini avantajlı kılan genleri gelecek nesillere daha sık aktarırlar. Bazı genlerden doğan bazı varyantlar ise, popülasyonun içinde bulunduğu çevre şartlarında diğer bireylere göre daha dezavantajlı konumda kalırlar. Bunlar ya daha az hayatta kalır ve/veya ürerler, ya da hiç hayatta kalamaz ve/veya hiç üreyemezler. Bu durumda, onları zayıf kılan dezavantajlı genler de gelecek nesillere ya hiç aktarılmaz ya da daha seyrek aktarılır. Böylece bu şekilde bol çeşitli varyantlar arasından, içinde bulunulan çevreye en uyumlu olan varyantların sayısı her nesilde birazcık artar; uyumsuz olanların sayısı ise her nesilde birazcık azalır. Böylece canlıların popülasyonunun geneli, çevrelerine giderek daha uyumlu hale gelecek biçimde değişir.

Şamanizm, uygulayıcısı olarak görülen şamanın, trans gibi değişmiş bir bilinç durumu yardımıyla ruhlar dünyasıyla irtibat kurabildiğine inanılan bir inanç sistemidir.^[1] Ruhlar dünyasıyla olan bu irtibatın ana amacı, ruhlar veya manevi enerjileri fiziksel dünyaya yönlendirerek onlardan şifa, kehanet veya başka türlü bir yardım almaktır.

Şamanizm, her din veya inançta olduğu gibi zaman ve mekana bağlı olarak çeşitli kültürlerden etkilenmiştir. Bu yüzden tek ve müstakil bir Şamanizm tanımına bağlı kalmak hatalı olacaktır; ancak istisnaların her zaman olabileceğini göz önünde bulundurarak şöyle bir genelleme yapabiliriz: Şamanizm olgusunun merkezinde, ruhlar ve katmanlar (dünyalar) arasındaki aracı rolü bulunan bir şamanın olduğu bir inanç sistemidir. Özellikle eski dönemlerde yaşamış insanlarının dünya ve evren algısının bu rolde katkısı büyüktür.

Alkol tüketimini sınırlandırmanın veya düzenli egzersiz yapmanın, meme kanseri riskini düşürebildiğini bilmek önemlidir. Ancak bu davranışları sergilemenin, yani örneğin alkol tüketimini azaltmanın veya daha sık egzersiz yapmanın meme kanseri riskinizi tam olarak ne kadar azalttığını bilmek isteyebilirsiniz.

Benzer şekilde, meme kanseri tanısı konulduktan sonra doktorunuz, uygulanacak bir tedavinin kanserin tekrarlama riskini %40 oranında azalttığını söyleyebilir. Bu olasılığın tam anlamıyla ne anlama geldiğini biliyor musunuz?

Neandertal olarak bilinen Homo neanderthalensis türü üzerine araştırmalar, modern insan atalarımızın aksine bu türün, teknoloji ve teknik konusunda oldukça geri kalmış olduğu öne sürmekteydi. Bunun nedeni bir bakıma teknoloji ve teknik geliştirmenin ancak gelişmiş bir biliş sistemiyle mümkün olduğuna dair yaygın kanıdır.

Daha önce Neandertallerin oldukça düşük bir biliş seviyesine sahip olarak, modern insanlar tarafından kolaylıkla yerleştikleri Avrupa’dan atıldıkları düşünülmekteydi. Ancak bilimsel bulgular son zamanlarda Neandertallerin modern atalarımıza karşı bilişsel düzeyde geri olduğu tezini savunmamızı oldukça zorlaştıracak sonuçlar veriyor.