Kendi Maskeni Kendin Yap: COVID-19 Salgınına Karşı Yüz Maskesi Nasıl Yapılır? Ne Kadar Koruma Sağlar?
Evde Kalın! Ama Dışarı Çıkmanız Gerekirse, Maske Takmak SARS-CoV-2'nin Yayılmasını Kısmen de Olsa Yavaşlatabilir!
Business Insider
-
Özgün
Özgün Nedir?
Bu yazı, Evrim Ağacı'na ait, özgün bir içeriktir. Konu akışı, anlatım ve detaylar, Evrim Ağacı yazarı/yazarları tarafından hazırlanmış ve/veya derlenmiştir. Bu içerik için kullanılan kaynaklar, yazının sonunda gösterilmiştir. Bu içerik, diğer tüm içeriklerimiz gibi, İçerik Kullanım İzinleri'ne tabidir.
- Epidemiyoloji
ABD'de yapılan bir araştırmaya göre, öksürükle çıkan sıvı dolu kabarcıklar 6 metreye kadar, hapşırıkla çıkanlar ise 8 metreye kadar ulaşabiliyor. Bu araştırma ve bazı uzmanların halkın da maske takması gerektiğini savunan uyarıları üzerine Dünya Sağlık Örgütü, yeni koronavirüsün yayılmasını yavaşlatmak için yüz maskelerinin herkes tarafından takılıp takılmaması gerektiğini tekrar değerlendireceklerini belirtti.
Birçok çalışma yaygın maske takmanın pandemiyi hafifletmek için el yıkama, sosyal izolasyon ve diğer önlemlerin çok etkili bir tamamlayıcısı olabileceğini gösteriyor. Çalışmalar ayrıca maske takmanın (el yıkama, sosyal izolasyon, eldiven kullanımı, vb. uygulamalar ile birlikte), hane halklarında veya diğer ortak yaşam alanlarında enfeksiyonun yayılmasını azalttığını gösteriyor.
Artık şunu çok iyi öğrendik: Yeni koronavirüs çok bulaşıcı ve hızla yayılıyor. Ancak bir sıkıntı var: Maske stokları tükenmiş durumda. Bu, sağlık personelinin hayatını tehdit ediyor ve hatta koronavirüs ile olan savaşımızdaki araştırmaları yavaşlatıyor.
Sağlık çalışanlarının bile maske bulamadığı bu günlerde kendi maskelerimizi nasıl yaparız soruları gündeme geldi. Bu yazımızda kendi maskemizi nasıl yapabileceğimize dair bazı örnekleri sizlerle paylaşacağız. Bu önereceğimiz maskelerin %100 koruma sağlamadığını ve sadece öneri olarak paylaştığımızı belirtmek isteriz.
Sağlık Görevlileri İçin Önerilen Maskeler
Bu maskeler sadece sağlık görevlileri içi önerilmektedir çünkü sayıca az olduğundan kaynaklı sağlık görevlileri bile bulmakta zorlanmaktadırlar.
Bunlardan biri N95 maskeleridir. 0.3 mikrondan daha büyük partiküllerin yüzde 95'ini bloke eden bir filtreli sert maskelerdir ve sızdırmaz bir bariyer oluşturduklarından emin olmak için sağlık çalışanlarına uygunluk testinden geçirilmiştir. Çoğu kişisel koruyucu ekipmanlarında olduğu gibi, N95 maskelerinin de her kullanımdan sonra atılması önerilmektedir; ancak bazı özel şartlar altında tekrar kullanılmaları mümkün olabilir.
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fcontent_media%2Fb57dcbc3e199c0e7ab46162987108cca.jpg)
Cerrahi maskeler, kumaştan yapılan ve yüze daha gevşek oturan ama virüs taşıyabilen küçük parçacıkları bloke eden maskelerdir. Kullanıcının nefes almasını sağlayan ince bir sentetik polimer lif ağına sahiptirler. Bununla birlikte, N95 solunum maskeleri kadar yüze sıkı oturmadıkları için havadaki partiküllere karşı aynı korumayı sağlamazlar.
Ev Yapımı Maskeler Ne Kadar Etkili?
Cambridge Üniversitesi'nde 2013 yılında yapılan bir araştırmada, her birinin havadaki partikülleri engellemedeki etkinliğini ölçmek için bir hane halkında birkaç malzeme denendi. Çalışma, basit çay havlularının (burada bahsedilen İngilizler'in kullandığı pamuklu ve ince çay havlularıdır) havadaki partiküllerin yüzde 83'ünün (ve ikiye katlanılarak kullanıldığında yüzde 96'ya kadar) takılabileceğini gösterdi. İlginç bir şekilde, yaygın ev tipi elektrikli süpürge torbaları için kullanılan malzemede ise bu 94'ü gösterdi.
Bununla birlikte, yapılan çalışmada çay havlularının nefes alabilirlik açısından pratik olmadığı ortaya çıktı. Bu çalışmada, tamamen pamuklu bir tişörtün tek katının yüzde 69 etkinliği olduğu ve iki kat kullanıldığında da yüzde 70'in biraz üzerinde etkinlik gösterdiği ortaya çıktı. Ayrıca tişörtle yapılan maskelerin, cerrahi maskelere göre daha nefes alınabilir olduğuna karar verildi.
Bu konuda daha kapsamlı bir analizi buradaki yazımızdan okuyabilirsiniz.
Evde Yapılan Maskelerde Ne Tür Kumaşlar Kullanmalıyız?
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), kendi kendine yap (DIY) maskelerinin kriz zamanlarında son çare olarak yapılabileceğini ve ideal olarak, tüm solunum bölgemizi, yani ağzımızı ve burnumuzu iyice kapatacak şekilde yapılmasını öneriyor.
SmartAirFilters.com tarafından yüz maskeleri üzerine yapılan bir araştırmada, pamuklu tişörtlerin ve pamuklu yastık kılıflarının evde yapılacak yüz maskeleri için en iyi malzemeler olduğunu ve partikülleri yakalayabilmelerine rağmen nefes alınabilir olduklarını belirtiliyor.
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fcontent_media%2Fac425b4f8a13bbe7394db03462361fea.jpg)
Virüsler diğer taneciklere göre çok küçükler ama havadaki bulaştırıcılıkları virüs dolu küçük kabarcıklar ile oluyor. Bu kabarcıklar yine çok küçüktür (yaklaşık 5 mikron) ama bazı kumaşların geçirmezlikleri onları havada yakalayabilir.
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fcontent_media%2F88d80cf7e933df9dac8dae6e22202bbb.jpg)
Eminiz hepinizin bu günlerde gözden çıkarabileceğiz pamuklu tişörtler ve yastık kılıfları vardır. Hem nefes almamızı engellemeyek hem de koruması daha fazla olan kumaşları seçmeliyiz. Örneğin; delikli bir kumaştan virüslerin kolayca girebileceğini düşünmemiz gerekir çünkü milyonlarca koronavirüs bir iğnenin başına sığabilir ve uzun süreler yaşayabilir.
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fcontent_media%2F6428c9e35ce68a05fbaab5fc2368c11f.jpg)
Kullanacağımız kumaşın nefes almamızı engellememesi gerekmektedir.
/evrimagaci.org%2Fpublic%2Fcontent_media%2F433e9503160b8e37431970c200c4beaf.jpg)
Çalışmalar, evde yapılan maskeler için en iyi kumaşların pamuklu tişörtler, yastık kılıfları veya diğer pamuklu malzemeler olduğunu göstermektedir. Bu malzemeler, koronavirüs boyutuna benzer 0.2 mikron büyüklüğünde partiküllerin yaklaşık %50'sini filtreler. Cerrahi maskeler kadar nefes almaları da kolaydır, bu da onları birkaç saat takacak kadar rahat hale getirir.
Evde Yapacağımız Maskeleri Kullanırken Uymamız Gereken Kurallar
Yalnız yapacağınız maskeleri kullanırken çok dikkatli olmanızı önereceğiz.
Öncelikle 20 saniye boyunca yıkadığınız ya da steril olduğuna inandığız ellerinizle takmalı ve maskelerin temiz ve steril olduğundan emin olmalısınız. Maskeyi taktığınız sürece maskeyi dokunmamanız gerekir ya da dokunacaksanız ellerinizin temiz olduğundan emin olun. Çıkarırken kulak tarafındaki lastikleri kullanarak çıkarmalısınız.
Tek kullanımlık maskeleri çıkardıktan sonra doğrudan çöpe atıp, ellerinizi 20 saniye boyunca yıkamalısınız. Eğer yaptığınız maskeler tekrar kullanılabilir ise, tekrar kullanmadan önce 60 derece gibi yüksek sıcaklıklarda sabunlu su ile yıkamanız gerekmektedir. Başka bir öneride ise maskeyi her kullanımdan önce 10 dakika kaynatıp kurutmak gerekmektedir.
Evde Yapabileceğiniz Maskeler İçin Video Önerileri
Çok Hızlı Yapılabilen Maskeler
Öncelikle, kağıt havlu ile yapılan maskeler çok acil maskeye ihtiyacınız olduğunda önerebileceğimiz maskelerdir. Kağıt havludan yapacağınız maske için ihtiyacınız olanlar; kağıt havlu, zımba, yapıştırıcı ve ince bir lastik. Yalnız lastiğin çıkmaması için iyi yapıştığından emin olan, yüzünüzü acıtmayacak bir şekilde lastikler sağlam olsun diye zımbalayabilirsiniz.
Büyük bir mendil ya da boyun bağından hızla yapabileceğiniz maske için ise mendile ve lastiğe ihtiyacınız olacak.
Dikme İşlemi Gerektiren Maskeler
Bu maskeler daha çok önerilmektedir çünkü kullanılacak kumaşın niteliği bu maskeleri daha güvenilir yapmaktadır. Daha önce de belirttiğimiz gibi bu maskeleri bir kez kullandıktan sonra steril hale getirdikten sonra tekrar kullanabilirsiniz. O yüzden, size tavsiyemiz birkaç maske yapıp gerektiğinde kullanabilmenizdir.
Elle ya da dikiş makinesi ile kolayca dikilebilecek bir maske örneği;
Aşağıdaki video açıklamalı ve Türkçe bir video. Çocuklar ve yetişkinler için farklı ölçüler de verilmiş.
Sonuç
Yine de ev yapımı maskelerin sizi yeni koronavirüsten korumada %100 etkili olmadığını vurgulanmak istiyoruz. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), evde yapılan maskelerin genellikle yanlış bir güvenlik hissi verdiğini ve el yıkama gibi uygun güvenlik önlemleri söz konusu olduğunda daha riskli davranışlara ve ihmallere yol açabileceğini söylüyor. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), ev yapımı maskelerin son çare olarak kullanılabileceğini söylüyor.
Unutmayın kendinizi ve başkalarını korumanın en iyi yolu evde kalmak ve uygun sosyal mesafe uygulamalarını uygulamaktır.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
![Tebrikler!]()
25
-
![Muhteşem!]()
7
-
![Bilim Budur!]()
4
-
![Umut Verici!]()
4
-
![Mmm... Çok sapyoseksüel!]()
2
-
![Merak Uyandırıcı!]()
1
-
![Üzücü!]()
1
-
![Güldürdü]()
0
-
![İnanılmaz]()
0
-
![Grrr... *@$#]()
0
-
![İğrenç!]()
0
-
![Korkutucu!]()
0
- D. Shukman. Coronavirus: Expert Panel To Assess Face Mask Use By Public. (2 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 3 Nisan 2020. Alındığı Yer: BBC | Arşiv Bağlantısı
- K. Aiken. How To Make A No-Sew Coronavirus Face Mask With Fabric. (31 Mart 2020). Alındığı Tarih: 3 Nisan 2020. Alındığı Yer: How To Make A No-Sew Coronavirus Face Mask With Fabric | Arşiv Bağlantısı
- F. Manjoo. It’s Time To Make Your Own Face Mask. (31 Mart 2020). Alındığı Tarih: 3 Nisan 2020. Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
- P. Robertson. What Are The Best Materials For Making Diy Masks?. (8 Mart 2020). Alındığı Tarih: 3 Nisan 2020. Alındığı Yer: Smart Air | Arşiv Bağlantısı
- G. Ortiz. How To Make A Face Mask At Home. (3 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 3 Nisan 2020. Alındığı Yer: Gear Patrol | Arşiv Bağlantısı
- A. Wicker. Make Your Own Face Mask—No Sewing Machine Required. (2 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 3 Nisan 2020. Alındığı Yer: Popular Science | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/06/2023 23:17:59 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8471
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
