Yüz Maskesi Kıtlığı Sonucu Ortaya Çıkan Yaratıcı Çözümler İşe Yarıyor mu?
Sağlık Çalışanları, COVID-19 Pandemisi Süresince Maskeleri Tekrar Tekrar Kullanmak ve/veya Ev Yapımı Maskeleri Takmak Durumunda Kalıyorlar!
- Çeviri
- Epidemiyoloji
- Koruyucu Tıp
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
COVID-19'un Amerika Birleşik Devletleri'ndeki hızlı ilerleyişi nedeniyle hastaneler maske, göz koruyucu ekipman ve koruyucu kıyafet kıtlığı yaşıyor. Üretimler talebi karşılayacak hızda gerçekleşmiyor ve stoklar yetersiz görünüyor. Kaliforniya'daki Kaiser Permanente Oakland Tıp Merkezi'nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı ve epidemiyolog David Witt şöyle diyor:
Kurtarma paketi yok. Orduda stok yok. Yeterli miktarda ulusal stok yok. Diğer ülkelerden de yardım gelmeyecek.
Bu süreçte maske üreticisi 3M üretimini artırdı ve Ford gibi diğer şirketler de üretime başladı. Ancak, bunlar zaman alacak girişimler. Bu girişimlerin yanı sıra, marangozlar, tekstil şirketleri ve terziler yardıma yetişiyorlar. 100 Milyon Maske ve #getmePPE (#BanaKoruyucuEkipmanVer) gibi kitle kaynaklı girişimler maske, gözlük ve diğer kişisel koruyucu ekipmanların tedarik boşluklarını doldurmaya çalışıyor.
20 Mart'ta JAMA'da yayımlanan bir makalede yaratıcı fikirlere yönelik bir çağrıda bulunuldu. Kalın, yüzü saran ve küçük virüs partiküllerini engelleyebilen N95 maskelerin nasıl tekrar kullanılabileceğinden günlük kullanıma yönelik maskelere nasıl alternatif yaratılabileceğine dair birçok fikir havada uçuştu. Yazının eş yazarı ve JAMA editörü cerrah Ed Livingston'a göre bu, "biyomedikal mühendislik topluluğunun Apollo 13 ânı".
Bir acil durumda hangi ev yapımı yaklaşımın daha faydalı olacağı pek bilinmiyor. Burada, kişisel koruyucu ekipmanları (KKE) nasıl daha verimli kullanabileceğimiz ve daha fazlasını nasıl üretebileceğimize dair bildiğimiz ve bilmediğimiz her şeyden bahsedeceğiz.
Kaynakları Daha Uzun Sürdürün!
Hastaneler elinde KKE olabilecek herkesten, inşaat çalışanlarından, diş hekimlerinden ve spa çalışanlarından ellerindeki malzemeleri bağışlamalarını istiyor. Witt, aynı maskeyi birden fazla hastanın muayenesinde giymenin normalde asla yapmayacakları bir şey olduğunu belirtiyor.
Bu uygulama pek ideal olmasa da o kadar da kötü olmayabilir. Bir çalışmaya göre maskeler sanıldığı kadar kirlenmiyor. Singapurlu araştırmacılar, on beş COVID-19 hastasının bulunduğu odadan çıkan otuz sağlık çalışanının N95 maskeleri, gözlükleri ve ayakkabılarından örnekler aldı. Viral genetik materyale rastlamayan araştırmacılar 26 Mart'ta Infection Control & Hospital Epidemiology'de yayımlanan çalışmalarında, belirli koşullarda, maske ve gözlüklerin uzun süreli kullanılabileceğini belirtiyor.
Çalışma, araştırmacıların maskeleri sınırlı çeşitte teste tabi tutması nedeniyle maskelerdeki virüsleri gözden kaçırmış olabilir. Ayrıca, hastalar saatte on iki defa hava değişimi gerçekleştirilen izolasyon odalarında kalıyorlardı. Farklı sağlık kuruluşlarında farklı koşullar söz konusu olabilir.
Tekrar kullanılan maskelerin düşük ya da yüksek seviyelerde kontaminasyonunun mümkün olduğunu varsayan diğer araştırmacılar, maskeleri dezenfekte etmenin en iyi yolunu aramaya başladılar. Zaman, güçlü bir dezenfektan. Öyle ki, SARS-CoV-2'nin, yani COVID-19 hastalığına yol açan virüsün bulaşıcılığı katı yüzeylerde iki ila üç günün ardından azalıyor. Diğer yüzeylerde bu süre daha bile az. Bazı araştırmacılar kullanılan maskelerin birkaç gün bekletilerek dönüşümlü kullanılması durumunda tekrar virüssüz hale gelebileceklerini belirtiyor.
Diğer tavsiyeler ise, ısıya maruz bırakmayı, kimyasal dezenfektanlari ve ultraviyole ışığı içeriyor. Nebraska Üniversitesi Tıp Merkezi'nde sağlık çalışanları maskelerini içerisinde iki UV ışın kulesi bulunan bir odaya asıyorlar. Beş dakikanın ardından maskeler tekrar kullanılmaya hazır hale geliyor. Bu yaklaşım henüz deneysel boyutta ve UV ışınlarla birkaç defa dezenfekte edilen maskenin zarar görüp görmediği henüz bilinmiyor.
Evde Maske Yapın!
Amerika Birleşik Devletleri Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri'nin sağlık çalışanları için yayımladığı yeni kriz rehberinde, maske yokluğunda bandana ya da atkılardan yapılmış ev yapımı maskelerin son çare olarak kullanılabileceğini belirtiliyor. Livingston'a göre bu durum çaresizliğin boyutunu gözler önüne seriyor.
Kumaştan maskelerin kullanılması pek ideal görülmüyor. 2015'te Hanoi, Vietnam'da binden fazla sağlık çalışanıyla yürütülen bir araştırmaya göre kumaş maske takmaları söylenen çalışanların solunum yolu virüsü kapma riski tıbbi maske takanlara kıyasla daha yüksek. Bu çalışma BMJ Open'da yayımlandı.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Yine de, ev yapımı maskeler hiç maske kullanmamaktan daha iyi. Witt şöyle diyor:
Tıbbi amaçla kullanılabilecek seviyede, kalite kontrolden geçen, saklama koşulları ideal depolarda muhafaza edilen maskeler kadar iyiler mi? Muhtemelen hayır. Peki yeterince iyiler mi? Kesinlikle.
Toplum arasında kumaş maske kullanımını baz alan 2008 tarihli bir araştırma bu fikri destekliyor. PLOS ONE'da yayımlanan çalışma, kusursuz olmasalar da ev yapımı maskelerin virüs partiküllerine karşı biraz koruma sağladıklarını söylüyor.
Japanese CreationsMaskelerin zararlı partikülleri filtrelemek ile nefes alınabilir olma koşullarını dengelemeleri gerekiyor. Disaster Medicine and Public Health Preparedness'ta 2013'te yayımlanan çalışmaya göre toz torbası gibi bazı materyaller filtreleme konusunda öne çıkıyor. Ancak, toz torbaları nefes alınabilirlik koşullarını karşılamıyor. Bu deneylerde pamuklu tişörtlerin hem nefes alınabilir bir doku sundukları hem de mikroorganizmaları cerrahi maskelerin yarısı kadar filtreleyebildiklerini görüldü.
Diğer çalışmalar üç boyutlu yazıcılara odaklanmış durumda. Üç boyutlu yazıcılarla sağlık çalışanları için gözlerini koruyup aynı zamanda maskelerinin dayanıklılığını artırabilecek sert ve temiz yüz koruyucuları üretilebiliyor. Kaliforniya Üniversitesi'ndeki Qualcomm Enstitüsü de bunu yapmayı hedefliyor. Enstitü yöneticisi Ramesh Rao şöyle diyor:
Bazı üç boyutlu parçalarla üretilen geliştirilmiş siperlikler en üretilebilir olanlar.
USA TodayYaratıcı Olun!
JAMA'nın yazısına yanıt veren birkaç sağlık çalışanı scuba dalış maskelerini önerdi. Sterilize edilmeye dayanıklılar, gözleri, burnu ve ağzı koruyorlar ve daha da iyisi, ucuna bir filtre yerleştirmeye elverişli bir hava kanalları var. Livingston'a göre bu maskelerin kullanımı oldukça mantıklı.
Livingston ve meslektaşları çalışmalarına devam ediyor, uzmanlarla bilgi alışverişinde bulunuyor ve yakın zamanda bir rehber sunmayı umuyorlar. Ancak Livingston şu an için neyin doğru neyin yanlış olduğunun çok net olmadığını belirtiyor ve ekliyor: ''Herkes elinden geleni yapmalı.''
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git-
17
-
4
-
4
-
2
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: ScienceNews | Arşiv Bağlantısı
- H. Bauchner. (2020). Conserving Supply Of Personal Protective Equipment—A Call For Ideas. JAMA. | Arşiv Bağlantısı
- S. W. X. Ong, et al. (2020). Absence Of Contamination Of Personal Protective Equipment (Ppe) By Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 (Sars-Cov-2). Infection Control & Hospital Epidemiology, sf: 1-6. | Arşiv Bağlantısı
- N. van Doremalen, et al. (2020). Aerosol And Surface Stability Of Sars-Cov-2 As Compared With Sars-Cov-1. The New England Journal of Medicine. | Arşiv Bağlantısı
- C. R. MacIntyre, et al. (2015). A Cluster Randomised Trial Of Cloth Masks Compared With Medical Masks In Healthcare Workers. BMJ Open. | Arşiv Bağlantısı
- M. van der Sande, et al. (2008). Professional And Home-Made Face Masks Reduce Exposure To Respiratory Infections Among The General Population. PLOS One. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/12/2024 05:49:40 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8463
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in ScienceNews. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
