Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

İnsan, Ne Zaman İnsan Oldu?

İnsan, Ne Zaman İnsan Oldu? Wikipedia
Arjantin, Perito Moreno'da Cueva de las Manos mağarasındaki M.Ö. 7.300'lere tarihlenen resimler
6 dakika
4,644

Dünya üzerinde bize benzer bir canlı ilk olarak ne zaman var oldu? Görünen o ki bu soru üzerinde çok az fikir birliği var. Fosiller ve DNA, bize benzer insanların yani anatomik olarak çağdaş Homo sapiens'in 300.000 yıl kadar önce ortaya çıktığını gösteriyor.[1] Buna karşılık arkeoloji (alet yapımı, sanatsal objeler, mağara resimleri), karmaşık teknoloji ve kültürlerin yani "davranışsal çağdaşlığın" (İng: "behavioural modernity") daha yakın bir zamanda, 50.000-65.000 yıl önce evrimleştiğini ortaya koyuyor.

Bazı bilim insanları bu gerçeği en eski Homo sapiens'in tam olarak modern insan olmadığının göstergesi olarak yorumlamakta.[2] Ancak farklı bulgular, farklı şeyler ortaya koyar. Kafatasları ve genler beyin, sanatsal objelerse kültür hakkında bilgi verir. Beyinlerimiz, büyük olasılıkla kültürlerimizden önce modernleşmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Etnik grupların genetik olarak ayrılmaları da dahil modern insanın evriminin önemli fiziksel ve kültürel dönüm noktaları. Nick Longrich
Etnik grupların genetik olarak ayrılmaları da dahil modern insanın evriminin önemli fiziksel ve kültürel dönüm noktaları. Nick Longrich
The Conversation

"Büyük Sıçrama"

Homo sapiens'in ilk ortaya çıkışından sonraki 200-300 bin yıl boyunca aletler ve sanatsal objeler şaşırtıcı biçimde basit kaldı. Bunlar, Neandertal teknolojisinden biraz daha ileri, bazı Amerikan yerlileri gibi çağdaş avcı-toplayıcılarınkinden ise daha basitti. 65 bin ilâ 50 bin yıl kadar önce yay ve mızrak fırlatıcı gibi karmaşık menzilli silahlar, olta iğnesi, seramik, dikiş iğnesi gibi daha gelişmiş teknolojiler ortaya çıkmaya başladı.[3], [4], [5], [6], [7], [8]

İnsanlar mağara duvarlarında at resimleri, fildişi tanrıçalar, aslan başlı idoller gibi sanatsal yetenek ve hayal gücünü gösteren temsilî sanat (İng: "representational art") eserleri yaptılar.[9], [10] Kuş kemiğinden bir flüt, müziğin varlığına işaret ediyor. Öte yandan 65.000 yıl önce insanların Avustralya'ya varması, denizcilikte de ustalaşıldığını gösteriyor.[11]

Tüm Reklamları Kapat

Yaklaşık 25.000 yaşındaki Brassempouy Venüsü
Yaklaşık 25.000 yaşındaki Brassempouy Venüsü
vikipedi

Teknolojideki bu ani gelişim, tam olarak modernleşmiş insan beyninin evrimini yansıttığı söylenen "büyük sıçrama" olarak adlandırılıyor.[2], [12] Ancak fosiller ve DNA, insan zekasının çok daha önce modernleşmiş olduğunu gösteriyor.

Anatomik Modernite

Afrika'da 300.000 yıl öncesine ait, bizimki kadar büyük hatta daha büyük beyinlere sahip olan ilkel Homo sapiens kemiklerine rastlanmıştır.[13], [14] Bunları en az 200.000 yıl önce anatomik olarak çağdaşlaşmış Homo sapiens izler;[15] beyin yapısı da en az 100.000 yıl önce çağdaşlaşmıştır.[16] Bu tarihte artık insan kafatasları bizimkiyle benzer boyutta ve şekildedir.

Beynin, içinde bulunduğu kafatası kadar modern olduğunu varsayarsak teorik olarak Afrikalı atalarımız göreceliliği keşfetmiş, uzay teleskopları yapmış, romanlar ve aşk şarkıları yazmış olabilirlerdi. Kemikleri, bizim kadar insan olduklarını gösteriyor.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Fas'ta keşfedilen 300.000 yıllık bilinen en eski Homo sapiens kafatası. Ulusal Tarih Müzesi, Londra
Fas'ta keşfedilen 300.000 yıllık bilinen en eski Homo sapiens kafatası. Ulusal Tarih Müzesi, Londra
National History Museum

Fosil kayıtları çok düzensiz olduğundan, fosiller ancak olası en erken tarihleri sağlar. İnsan DNA'sı, çağdaşlaşmanın daha da erken başladığını gösteriyor.[1] Çağdaş insanlarla eski Afrikalıların DNA'ları arasındaki genetik farklılıkların karşılaştırılmasıyla atalarımızın 260.000 ile 350.000 yıl önce yaşadıkları düşünülmekte. Günümüz insanlarının tümü, türümüzün temel ortak yönlerini, insan olmamızı sağlayan bu ataların soyundan geliyor.

Bu ataların soyundan gelenlerin tümü (Bantu, Berberî, Aztek, Aborjin, Tamil, San, Han, Mauri, İnuit veya İrlandalı), diğer büyük kuyruksuz maymunlarda olmayan bazı özgün davranışlar paylaşırlar. Tüm insan kültürleri çocukların bakımı için kadınlar ve erkekler arasında uzun süreli bağlar kurar. Hepimiz şarkı söyler, dans ederiz. Sanat yapar, saçlarımızı tarar, vücutlarımızı takılar, dövmeler ve makyajla süsleriz. Barınaklar yaparız. Ateşi kullanır, karmaşık aletler yaparız. Düzineler ya da binlerce kişiden oluşan, nesiller boyunca süregiden büyük sosyal gruplar oluştururuz. Birbirimizle savaşmak ya da birbirimize yardım etmek için işbirlikleri kurarız. Öğretir, hikayeler anlatır, ticaret yaparız. Ahlakî değerlerimiz, yasalarımız vardır. Yıldızları, evrendeki yerimizi, yaşamın anlamını, ölümden sonrasını düşünürüz.

Aletlerimiz, dış görünüşümüz, aile yapımız, ahlaki değerlerimiz ve mitolojilerimizin ayrıntıları kabileden kabileye, kültürden kültüre değişiklik gösterse de tüm insanlar bu davranışları sergilerler. Bu durum, bu davranışların (hiç değilse bu davranışlara olan yatkınlığın) özde olan bir özellik olduğunu gösterir. Bu ortak davranışlar, tüm insanları birleştirir. Bunlar insanlığın koşulu, insan olmanın anlamıdır ve ortak bir geçmişin sonuçlarıdır.

Bizler insanlığımızı 300.000 yıl önce Afrika’nın güneyinde yaşayan insanlardan miras aldık. Diğer alternatif görüş, yani 65.000 yıl önce herkesin her yerde, aynı şekilde ve aynı anda insanlaşmış olduğu şeklindeki görüş de olanaksız değil; ancak tek köken görüşü daha olası.

İletişimin Etkisi

Arkeoloji ile biyoloji farklı görüşlerde olabilir, ancak aslında her ikisi de insanlık tarihinin farklı yönlerini anlatır. Kemikler ve DNA beynin evrimini yani donanımı anlatırken, kullanılan aletler beyin gücünün yanı sıra kültürümüzü yani donanım ve yazılımı yansıtır.

Tüm Reklamları Kapat

Eski bilgisayarınızın işletim sistemini nasıl yükseltebiliyorsanız, zeka evrimleşmeden de kültür evrimleşebilir. Eski çağlarda insanların akıllı telefonlar veya uzay yolculuğu konularında bilgileri olmayabilir; ama Budha ve Aristo gibi filozofları incelediğimizde onların da bizim kadar zeki olduklarını görüyoruz. Beynimiz değişmedi, kültürümüz değişti.

Blombos Mağarası'ndan Orta Taş Devri aracı
Blombos Mağarası'ndan Orta Taş Devri aracı
Vikipedi

Peki o zaman, eğer Pleistosen Dönemi (son Buzul Çağı) avcı-toplayıcıları bizim kadar zekiyse, kültür neden bu kadar uzun süre boyunca gelişmedi ve ilkel kaldı?[17] Neden yayları, dikiş iğnelerini, tekneleri icat etmek yüzbinlerce yıl aldı? Sonra ne değişti? Büyük olasılıkla değişen birkaç şey oldu.

Öncelikle Afrika'nın dışına çıkarak gezegenimize yayıldık.[18] Böylece icatlar yapabilecek daha çok insan oldu; bu da tarih öncesi bir Steve Jobs veya Leonardo da Vinci'nin ortaya çıkma olasılığını artırdı. Aynı zamanda Orta Doğu, Kuzey Kutup Bölgesi, Hindistan, Endonezya gibi yerlerde, yeni ortamlarla yani bölgelerin kendine özgü iklimleri, yiyecekleri ve başka insan türlerini de içeren tehlikeleriyle karşılaştık.[19] Sağ kalabilmek için yaratıcılık bir zorunluluktu.

Bu yeni toprakların çoğu, yaşamak için Kalahari Çölü veya Kongo Deltası'ndan çok daha elverişli yerlerdi. İklim daha ılımandı, ayrıca Homo sapiens bu göç sırasında Afrika'ya özgü hastalık ve parazitleri de arkada bırakmıştı.[20] Bu durum, kabilelerdeki nüfusun artmasına, kabilelerdeki nüfusun artması da yeni fikirler üretecek ve bunları sonraki kuşaklara aktaracak insan sayısının çoğalmasına, daha fazla iş gücüne ve uzmanlaşma becerisinin gelişmesine yol açtı.[21] Nüfus artışı yeniliği harekete geçirdi.

Tüm Reklamları Kapat

Bu durum bir neden-sonuç döngüsünü tetikledi. Daha iyi silahlar, giysiler, barınaklar gibi yeni teknolojiler ortaya çıkıp yaygınlaştıkça insan nüfusu daha da artabildi, bu da kültürel evrimi hızlandırdı.

Nüfus kültürü harekete geçirdi, kültür nüfusu artırdı, bu da kültürel evrimi hızlandırdı. Bu döngü, sonunda insanları kendi ekosistemlerinin dışına çıkmaya zorlayarak megafauna üzerinde yıkıcı bir etki yaptı ve tarımın evrimleşmesine yol açtı.[22] Tarım da sonunda milyonlarca insandan oluşan medeniyetlerin ortaya çıkmasıyla sonuçlanan nüfus patlamasına neden oldu. Artık kültürel evrim son hıza ulaşmıştı.

Sanatsal objeler kültürü belirtir; kültürel çeşitlilik de beliren bir özelliktir. Kültürleri çok yönlü yapan şey sadece bireysel düzeydeki zeka değil, gruplar içindeki bireyler arasındaki ve grupların birbirleriyle olan etkileşimlerdir. Bir süper bilgisayar yapmak için milyonlarca işlemcinin birbirine bağlanması gibi insan sayısını ve insanların birbirleriyle olan bağlantıları artırarak kültürel çeşitliliği artırdık.

Son 300.000 yılda toplumlarımız ve dünyamız hızla evrimleşirken, beynimiz yavaş evrimleşti. Nüfusumuzu neredeyse 8 milyara çıkardık, tüm dünyaya yayıldık ve dünyayı yeniden şekillendirdik. Bunları beynimizi adapte ederek değil, kültürlerimizi değiştirerek yaptık. İlkel, basit avcı-toplayıcı toplumlarla modern toplumlar arasındaki en büyük fark, bizim çok daha fazla sayıda olmamız ve aramızda daha fazla bağlantı olmasıdır.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
53
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 26
  • Muhteşem! 16
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 9
  • Bilim Budur! 8
  • Merak Uyandırıcı! 7
  • İnanılmaz 3
  • Güldürdü 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 02/04/2023 15:19:22 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13718

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Abd
Film
Risk
Epistemik
Vegan
Basınç
Mucize
Çin
Korku
Doğa Yasaları
Göz
Antibiyotik
Çiçek
Müfredat
Sürüngen
Robot
Bilgisayar
Hücreler
Mikrop
Maske
Ergen
Makine
Uzaylı
Halk Sağlığı
Kimyasal Bağ
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Size Özel
Güncel
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
N. R. Longrich, et al. İnsan, Ne Zaman İnsan Oldu?. (23 Ocak 2023). Alındığı Tarih: 2 Nisan 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/13718
Longrich, N. R., Ağacı, E., Bakırcı, Ç. M. (2023, January 23). İnsan, Ne Zaman İnsan Oldu?. Evrim Ağacı. Retrieved April 02, 2023. from https://evrimagaci.org/s/13718
N. R. Longrich, et al. “İnsan, Ne Zaman İnsan Oldu?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Evrim Ağacı, Evrim Ağacı, 23 Jan. 2023, https://evrimagaci.org/s/13718.
Longrich, Nicholas R.. Ağacı, Evrim. Bakırcı, Çağrı Mert. “İnsan, Ne Zaman İnsan Oldu?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Evrim Ağacı. Evrim Ağacı, January 23, 2023. https://evrimagaci.org/s/13718.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.