Taksonomi Girdisi Nedir?
Bu içerik, Evrim Ağacı'nın Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır. Yaşam Ağacı projesinin amacı, başta Türkiye'de bulunan türleri, Türkiye'deki doğa gözlemcilerimizin özgün fotoğraf ve video içerikleri ışığında, evrimsel akrabalık ilişkilerine uygun bir şekilde filogenetik bir ağaç üzerinde kategorize etmek, nihayetinde ise Dünya'daki tüm türleri yavaş yavaş Yaşam Ağacı'na eklemektir. Bu içerik, diğer tüm içeriklerimiz gibi, İçerik Kullanım İzinleri'ne tabidir.

- Bilimsel Adı Hylobatidae
- Halk Arasındaki Türkçe Adı Gibongiller
- Halk Arasındaki İngilizce Adı Gibbons
- Üst Alan (Superdomain) Neomura
- Tip (Type) Ökaryotlar (Eukaryota)
- Alem (Kingdom) Hayvanlar (Animalia)
- Üst Şube (Superphylum) İkincil Ağızlılar (Deuterostomia)
- Şube (Phylum) Kordalılar (Chordata)
- Alt Şube (Subphylum) Omurgalılar (Vertebrata)
- Sınıf (Class) Memeliler (Mammalia)
- Alt Sınıf (Subclass) Doğuran Memeliler (Theria)
- Aşağı Sınıf (Infraclass) Eteneliler (Eutheria)
- Takım (Order) Primatlar (Primates)
- Alt Takım (Suborder) Kuru Burunlu Primatlar (Haplorhini)
- Aşağı Takım (Infraorder) Simiyenler (Simiiformes)
- Küçük Takım (Parvorder) Aşağı Burunlu Maymunlar (Catarrhini)
- Üst Aile (Superfamily) Kuyruksuz Maymunlar (Hominoidea)
- Aile (Family) Gibongiller (Hylobatidae)
- Bu yazı, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
Tanım ve Genel Bilgiler
Bunlara, aynı zamanda "düşük insaymunlar" ya da "küçük insansı maymunlar" da denmektedir. Kendilerine "düşük insaymunlar" denmesinin sebebi, "yüksek insaymunlar"a göre küçük olmalarından, daha az cinsel çift-biçimli (seksüel dimorfizm) olmalarından, yuvalarının olmamasından ve bazı anatomik farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Aralarından en irisi siyamangdır. Gibonların en önemli özelliği, bilek eklemlerinin "yuvalı topuzlu eklem" (ball in socket) şeklinde olmasından dolayı bileklerini iki yönde de hareket ettirebilmeleridir. Kolları vücutlarına oranla en uzun olan maymunlardır. Türe ve cinsiyete göre kılları farklı renk varyasyonları gösterir. Koyu ve açık kahverenginden, siyah veya beyaz renge kadar görülebilirler. Tamamen beyaz olan gibonlar çok nadirdir. Hem erkek hem dişinin boğazları altında karakteristik boğaz derileri/keseleri bulunur. Genelde kuşlara özgü bir adaptasyon olan bu kese gibonlarda da evrimleşmiştir. Simiyenlerdeki tek örneği gibbonlardır. Cinsel seçilime yönelik çiftleşme çağrıları için kullanırlar.
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
Hominoidae üst ailesindeki türler yaklaşık 15-18 milyon yıl önce Gibongiller (Hylobatidae) ve İnsangiller (Hominidae) olmak üzere ayrılmıştır. Kromozom sayılarına göre 4 cinse ve 18 türe ayrılırlar: hilobatlar (Hylobates), hulok gibonları (Hoolocks), sarı yanaklı şebekler (Nomascus) ve siyamang (Symphalangus). Bu ayrılmaların yaklaşık 5 ila 7 milyon yıl önce gerçekleştiği düşünülüyor.
Ekolojik Dağılım ve Habitat
Güneydoğu Asya'da endemiktirler. Gibonlar genellikle tropikal veya alt tropikal iklimde yaşarlar ve dolayısıyla Hindistan ve Endonezya'daki yağmur ormanlarında, Kuzey ve Güney Çin'de, özellikle de Sumatra, Borneo ve Java'da yaşarlar.
Popülasyon ve Koruma Statüsü
Çoğu tür IUCN Kırmızı Liste tarafından Endangered (EN), yani Tehlikede olarak sınıflandırılır.
Davranış ve Etoloji
Gibonlar, gerçek bir hareket ustasıdırlar ve çok hızlı bir şekilde ağaçtan ağaca ilerleyebilirler. Bunu, yerden 15 metre yükseklikte, saatte 56 kilometre hızla yapabilirler. Ayrıca 8 metreye kadar sıçrayabilirler. Üstelik gerekirse, yerde iki ayakları üzerinde yürüyebilirler (bipedalizm). Açık ara farkla, uçamayan memeliler arasındaki en hızlı hayvandırlar. Gibonlar, son derece sosyal hayvanlardır ve alanlarına çok ciddi bir biçimde bağlıdırlar. Alanları ihlal edildiğinde, vahşi bir biçimde saldırabilir veya çığlıklarla saldırganı uzaklaştırabilirler. Sesleri, 1 kilometre uzaktan bile duyulabilmektedir. Ses çıkarma konusunda uzman bir hayvan olan Gibonlar için, çiftleşme sırasında da karşıt cinslerin yaptıkları düetler önem arz etmektedir. Çiftleşme sırasında genellikle erkekler şarkı söyleyerek dişileri etkilerler; ancak kimi zaman, beraber söyleyerek gibonlara göre en uyumluların seçildiği de görülmektedir. Gibonlar, insaymun soyağacında dış grup (outgroup) olarak yer alırlar. Bu, ortak atadan ayrılan ilk aile olmalarından kaynaklanmaktadır. Gibonlar, diğer maymunlardan yaklaşık 15-20 milyon yıl önce ayrılmışlardır.
Diyet ve Metabolizma
Diyetlerinin %60'ı meyve ağırlıklıdır. Geriye kalan %40'ı yaprakları, böcekleri, çiçekleri ve kuş yumurtalarını oluşturur.
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
İlginizi Çekebilecek Sorular
- Biyoloji bölümünü ingilizce veya türkçe okumanın avantajları ve dezavantajları nedir?
- Neden bazı insanlar solaktır ve neden solakların sayıları azdır?
- Neden türkiye'de (özellikle istanbul'da) birçok ülkeye kıyasla daha fazla sokak hayvanı var?
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Benton, Michael J.. (2011). Vertebrate Paleontology. ISBN: 978-0-632-05637-8. Yayınevi: Wiley-Blackwell.
- Çağrı Mert Bakırcı. Taksonomi - 2: İnsanlar Ve Yakın Akrabalarının Taksonomik Sınıflandırılması Üzerine.... (09 Haziran 2015). Alındığı Tarih: 07 Ocak 2020. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia. Gibbon. (07 Ocak 2020). Alındığı Tarih: 07 Ocak 2020. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- Monkey Worlds. Gibbon. (07 Ocak 2020). Alındığı Tarih: 07 Ocak 2020. Alındığı Yer: Monkey Worlds | Arşiv Bağlantısı
- Jordan Carlton Schaul. Gibbon Conservation Center Working To Save South Asia’s Hoolock Gibbons & Other “Small Apes”. (03 Mart 2014). Alındığı Tarih: 07 Ocak 2020. Alındığı Yer: National Geographic | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/01/2021 14:37:57 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8185
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.