Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Maymunlar da İnsanlar Gibi "Kendi Kendilerini Evcilleştirmiş" Olabilir!

Maymunlar da İnsanlar Gibi "Kendi Kendilerini Evcilleştirmiş" Olabilir! National Geographic
3 dakika
1,788
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Köpeklerin kurtlardan daha sevimli, ya da bir evcil hayvan çiftliğindeki keçilerin vahşi atalarından daha kısa boynuzları olması ve daha dostça tavırlar sergilemeleri tesadüf değil. Bilim insanları buna "evcilleştirme sendromu" adını veriyorlar. Evcilleşen hayvanların bir yandan saldırganlıkları kaybolurken, diğer yandan yanlışlıkla bazı fiziksel değişiklikler de yaşıyorlar: Daha yumuşak ve sarkık kulaklar, kısa ağız ve burunlar, kıvrımlı kuyruklar, soluk renkte kürk, küçük beyin vb. özellikler ediniyorlar.

Görünen o ki bu değişimler (ve değişimler arasında görülen bu ilişki), doğumdan önce ve yeni doğanlarda da bulunan, kök hücrelere benzer bir şekilde çok yönlülüğe sahip, belirli sinir ucu hücrelerinden kaynaklanıyor. Bu sinir ucu hücreleri birçok farklı hücreye, özellikle "savaş ya da kaç" tepkisinin gücünü arttıran adrenal hücrelere veya daha büyük dişler ve daha dik kulaklar gibi fiziksel özelliklere dönüşebiliyorlar.

Tüm Reklamları Kapat

Darwin'in zamanından beri bazı bilim insanları, insanların "kendi kendini evcilleştirdiğini", daha az saldırgan ve daha yardımsever eşler seçtiğimizi, bunun sonucunda kendi evrimimizin yörüngesini değiştirdiğimizi iddia ettiler. Psikoloji ve sinirbilim profesörü Asif Ghazanfar, şöyle diyor:

Bunun kanıtları genelde yüzeyseldi. Bu, gerçekten popüler ve heyecan verici bir fikir; ancak arkadaşça davranış ve evcilleştirmenin diğer özellikleri arasındaki bağlantıya dair doğrudan kanıtı yoktu.

Hikâyeyi sağlam bir temele oturtup oturtamayacağını görmek için Ghazanfar, marmoset maymunlarıyla çalışmaya karar verdi. İnsanlar gibi, marmosetler de son derece sosyal ve işbirlikçidir; ayrıca evcilleştirilmiş memelilerde yaygın olan, alınlarında beyaz kürk yaması da dahil olmak üzere evcilleştirmekle alakalı birkaç fiziksel işarete sahiptirler.

Tüm Reklamları Kapat

Bir maymunda iş birliği nasıl görünür? Ghazanfar, diğer işaretlerin yanı sıra birbirlerinin çocuklarına bakılması ve yemeklerin paylaşılması şeklinde göründüğünü söylüyor.

Araştırma ekibi, bir marmosetin beyaz kürklü yamasının boyutunun, diğerlerine ne sıklıkla dostça sesler ürettiği ile güçlü bir şekilde bağlantılı olduğunu gösterdi. Bu, bireysel hayvanlarda arkadaşça davranış ile evcilleştirmenin fiziksel özelliği arasındaki ilişkiyi gösteren ilk veridir.

Beyaz yama ile ses davranışı arasındaki nedensel bağlantıyı göstermek için araştırmacılar, ikiz bebekleri farklı yönlerden test ettiler. Çok kısa seanslarda, ikizlerden biri simüle edilmiş bir ebeveynden (yani bebeğin seslerinin %100’üne yanıt veren, yetişkin çağrıları yapmaya programlanmış bir bilgisayardan) güvenilir sesli cevaplar alırken; diğer ikiz, seslerinin yalnızca %10'una cevap alabildi.[1]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu deneysel seanslar, maymunların hayatlarının ilk 60 gününün çoğunda, her gün 40 dakika boyunca sürdü. Günlerin geriye kalan saatlerinde (23+ saat), maymunlar aileleriyle birlikteydi.

Ghazanfar ve iş arkadaşları önceki çalışmalarında, daha fazla geri bildirim alan bebeklerin, konuşmayı- daha doğrusu ebeveynlerininkine benzeyen sesler geliştirmeyi- kardeşlerinden daha hızlı öğrendiklerini gösterdiler.[2] Araştırmacılar, gelişmekte olan bebek maymunların alınlarındaki beyaz kürk lekelerini eş zamanlı ve üç ay daha ölçerek yüz bölgesindeki beyaz renklenme oranının, artan ebeveyn ses tepkileriyle hızlandığını keşfettiler. Bu, yüzdeki kürk rengiyle ses gelişimi arasında gelişimsel bir bağlantı olduğunu gösteriyor- her ikisi de ebeveynlerden etkileniyor.

Bu bağlantı, "savaş ya da kaç" hücrelerine dönüşebilen ve aynı zamanda ses üretmek için gerekli olan gırtlak kısımlarına katkıda bulunan sinir ucu hücreleri yoluyla sağlanıyor olabilir.

Diğer türlerdeki evcilleştirme de ses davranışındaki değişiklerle ilişkilendirilmiştir. Evcilleştirilmek için seçilen tilkiler, insanların varlığına yanıt olarak seslerini değiştirdiler. Benzer şekilde, evcil bir Bengal ispinozunun öğrendiği ve ürettiği şarkılar daha karmaşıktır. Bu sayede vahşi kuzenlerine kıyasla yetişkinlikte şarkı esnekliğini (farklı söylenebilirliğini) daha fazla koruyabiliyor.

Ancak araştırmacılar bunun, herhangi bir türde bir sosyal özelliğin derecesini, fiziksel bir evcilleştirme belirtisinin boyutuyla ilişkilendiren ilk çalışma olduğunu söylediler. Bulguları, Current Biology dergisinde çevrimiçi olarak yayınlanan bir makalede ayrıntılı olarak açıklandı.[3] Ghazanfar’ın ortak yazarları arasında eski bir doktora sonrası araştırmacı olan ve şu anda Brezilya'daki Rio Grande do Norte Federal Üniversitesi'nde nörobilim profesörü olan Daniel Takahashi, 2016 Sınıfından Rebecca Terrett, şu anda Rutgers-Robert Wood Johnson Tıp Fakültesi'nde çalışan; Ghazanfar'ın eski laboratuvar müdürü Lauren Kelly ve New York Üniversitesi'nden iki ortak çalışan: James Higham ve Sandra Winters yer almaktadır. Ghazanfar şöyle diyor:

Marmosetlerin ses gelişiminin hızını değiştirirseniz, kürkün renklenme oranını değiştirirsiniz. Hem büyüleyici hem de tuhaf sonuçlar!
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
32
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 7
  • Muhteşem! 4
  • Tebrikler! 4
  • Umut Verici! 3
  • Bilim Budur! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • İnanılmaz 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: EurekAlert! | Arşiv Bağlantısı
  • ^ L. Fuller-Wright. Princeton Study Suggests That Monkeys, Like Humans, May Have 'Self-Domesticated'. (15 Ekim 2020). Alındığı Tarih: 16 Kasım 2020. Alındığı Yer: Princeton University | Arşiv Bağlantısı
  • ^ D. Crow. Marmoset Monkeys Learn To Call The Same Way Human Infants Learn To Babble. (25 Mayıs 2017). Alındığı Tarih: 16 Kasım 2020. Alındığı Yer: Princeton University | Arşiv Bağlantısı
  • ^ A. A. Ghazanfar, et al. (2020). Domestication Phenotype Linked To Vocal Behavior In Marmoset Monkeys. Current Biology. doi: 10.1016/j.cub.2020.09.049. | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/09/2023 04:28:08 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9544

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Saldırı
Cinsellik
Sanat
Sivrisinek
Moleküler Biyoloji
Yıldızlar
Canlılık Cansızlık
Burun
Psikoloji
Hızlı
Kimyasal Evrim
Vejetaryen
Çevre
Asit
Köpekler
Yaşlanma
İntihar
Yaşamın Başlangıcı
Astronomi
Oyun Teorisi
Pandemi
Gezegen
Kuyrukluyıldız
Hafıza
Nörobiyoloji
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Dünyada Yaşam Var mı?
Dünyada Yaşam Var mı?
Google, Hastalığınızla İlgili Size Ne Yalanlar Söylüyor?
Google, Hastalığınızla İlgili Size Ne Yalanlar Söylüyor?
Kötü Olduğunu Bildiğiniz Şeyleri Yapmaya Neden Devam Ediyorsunuz?
Kötü Olduğunu Bildiğiniz Şeyleri Yapmaya Neden Devam Ediyorsunuz?
Einstein'ın Beyni, Ölümünden 7 Saat Sonra Neden Çalındı?
Einstein'ın Beyni, Ölümünden 7 Saat Sonra Neden Çalındı?
Kuyruklu Yıldız Laneti: Hale-Bopp, 200 Milyon Kilometre Uzaktan 39 Kişiyi Nasıl Öldürdü?
Kuyruklu Yıldız Laneti: Hale-Bopp, 200 Milyon Kilometre Uzaktan 39 Kişiyi Nasıl Öldürdü?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
L. Fuller-Wright, et al. Maymunlar da İnsanlar Gibi "Kendi Kendilerini Evcilleştirmiş" Olabilir!. (17 Kasım 2020). Alındığı Tarih: 24 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9544
Fuller-Wright, L., Özsan, A., Bakırcı, Ç. M., Sarı, . (2020, November 17). Maymunlar da İnsanlar Gibi "Kendi Kendilerini Evcilleştirmiş" Olabilir!. Evrim Ağacı. Retrieved September 24, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9544
L. Fuller-Wright, et al. “Maymunlar da İnsanlar Gibi "Kendi Kendilerini Evcilleştirmiş" Olabilir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Atakan Özsan, Evrim Ağacı, 17 Nov. 2020, https://evrimagaci.org/s/9544.
Fuller-Wright, Liz. Özsan, Atakan. Bakırcı, Çağrı Mert. Sarı, . “Maymunlar da İnsanlar Gibi "Kendi Kendilerini Evcilleştirmiş" Olabilir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Atakan Özsan. Evrim Ağacı, November 17, 2020. https://evrimagaci.org/s/9544.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close