Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Gibongiller (Hylobatidae)

Gibongiller (Hylobatidae) Kardelen Mutlu
Lar gibonu / Monkeyland Primat Barınağı, Plettenberg Bay, Güney Afrika (14.11.2016)
16 dakika
1,791
  • Primatoloji
Gibongiller
  • Bilimsel Adı Hylobatidae
  • Halk Arasındaki Türkçe Adı Gibongiller
  • Halk Arasındaki İngilizce Adı Gibbon
Taksonomi
  • Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
  • Gözlem Ekle

Gibon, Hylobatidae ailesine mensup kuyruksuz maymunlardan biridir ve bu nedenle kimi zaman "hilobat" olarak da anılırlar. Gibonlar; insan, şempanze, bonobo, goril ve orangutanlardan oluşan büyük maymunlardan daha küçük oldukları için, "düşük insaymunlar" veya "küçük kuyruksuz maymunlar" olarak sınıflandırılırlar. Kendilerine "düşük insaymunlar" denmesinin sebebi, "yüksek insaymunlar"a göre küçük olmalarından, daha az cinsel çift-biçimli (seksüel dimorfizm) olmalarından, yuvalarının olmamasından ve bazı anatomik farklılıklardan kaynaklanmaktadır.

Tarihsel olarak tek bir cins altında, Hylobates olarak sınıflandırılan bu küçük kuyruksuz maymunlar, günümüzde, yaşadıkları yere ve fiziksel özelliklerine bağlı olarak yaşayan 4 farklı cins (Hylobates, Hoolock, Nomascus, Symphalangus), soyu tükenmiş 3 farklı cins (Bunopithecus, Junzi, Kapi) olmak üzere toplamda 7 cins ve 23 türe ayrılarak sınıflandırılmaktadır. Bunlar arasından en irisi siyamangdır.

Gibonlarda da, tıpkı kuyruksuz maymunlardaki gibi kuyruklar yoktur. Gibonlar ile büyük kuyruksuz maymunlar arasında bazı ortak yapılar olsa da, gibonların yüksel bilişsel yeteneklerinin ve öz farkındalıklarının kuyruksuz maymunlardan daha az olduğu görülmektedir. Ayrıca daha uzun kolları, yoğun kılları ve sesi yükseltmek için kullanılan boğaz keseleri ile kuyruksuz maymunlardan ayrılırlar.

Bir gibon cinsi olan Siyamanglar (Symphalangus), bölgesel çağrılarını güçlendirmek için şişirilebilir bir boğaz kesesine sahip olan tek gibon türüdür. Hem erkek hem dişinin boğazları altında karakteristik boğaz derileri/keseleri bulunur. Genelde kuşlara özgü bir adaptasyon olan bu kese gibonlarda da evrimleşmiştir. Simiyenlerdeki tek örneği gibbonlardır. Cinsel seçilime yönelik çiftleşme çağrıları için kullanırlar. 

Tüm Reklamları Kapat

Hem erkek hem de dişiler, bölgelerinin savunmasına yardımcı olacak uzun köpek dişlerine sahiptir. Gibon sesleri yüksek, müzikal bir tondadır ve uzun mesafelere yayılır.

Türe ve cinsiyete göre kılları farklı renk varyasyonları gösterir. Koyu ve açık kahverenginden, siyah veya beyaz renge kadar görülebilirler. Tamamen beyaz olan gibonlar çok nadirdir. Kürklerinin rengi cinse göre değişkenlik gösterir; ancak genellikle siyah, gri veya kahverengidir. Kimi türde krem renkli kürklere de rastlanır.

Gibonlar arborealdır; yani ağaçlarda yaşarlar ve kollarından sallanarak (İng: "brachiation") daldan dala hızlı ve büyük bir çeviklikle hareket ederler. Yerdeyken ise kolları havada veya arkada tutularak dik şekilde yürürler.

Gibonlar, boyuta bağlı olarak çok az eşeysel dimorfizm gösterirler; yani aynı tür içindeki farklı cinsiyetlerin farklı karakteristiklere sahip olması durumu kısıtlıdır. Bununla birlikte, bazı türler, erkekler ve dişiler için farklı tüy rengi ve desenlerinin ifadesi olan cinsel dikromatizm (aynı türdeki farklı eşey gruplarının farklı renklere sahip olması durumu) sergiler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Çoğu gibon türü yaklaşık 40-65 cm kadardır, ancak siyamanglar (Symphalangus syndactylus) 90 cm'ye kadar büyüyebilir. Daha küçük türler her iki cinsiyette de yaklaşık 5,5 kg ağırlığındadır; diğerleri, örneğin concolor gibonları, yaklaşık 7,5 kg ağırlığındadır. Siyamang, cinsiyetler arasında önemli bir boyut farkı olan tek gibon türüdür.

Diğer kuyruksuz maymunların aksine, gibonlar yuva yapmazlar. Tüm gibonların kalçalarında, ağaçlarda daha rahat oturmalarını sağlayan ischial callosities adı verilen kalınlaşmış deri alanları vardır. Kalçalarındaki sert yastıklar, onları, üzerinde bulundukları dalın kıvrımında rahat olmalarını sağlar.

Doğada, her gibon ailesi kendi bölgesinde yaşar. Genç gibonlar ebeveynleriyle birlikte büyürler ancak beş ila sekiz yaşları arasındayken gruptan uzaklaştırılırlar. Daha sonra kendi başlarına, yeni bir bölgede, başka bir uzaklaştırılmış gibonla yeni bir çift oluşturmaya devam ederler.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Gibonlar yaklaşık 16.8 milyon yıl önce insan ve maymunların ortak atasından ayrılmışlardır. Gibonlar, kuyruksuz maymun soyağacında dış grup (İng: "outgroup") olarak yer alırlar. Bu, ortak atadan ayrılan ilk aile olmalarından kaynaklanmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

İnsanlara %96 benzerlik gösteren bir genoma sahip olan gibonlar, Eski Dünya Maymunları ile kuyruksuz maymunlar arasında bir evrimsel köprü veya ara geçiş grubu görevi görür. Gibon ve insan genomundaki aynı kromozom üzerinde meydana gelen genlerin bozulmalarını haritalayan bir araştırmaya göre insanlar ve kuyruksuz maymunlar, gibonlarla aynı süper ailenin (Hominoidea) parçasıdır.

Kromozom sayılarına göre 4 cinse ve 18 türe ayrılırlar:

  • hilobatlar (Hylobates),
  • hulok gibonları (Hoolocks),
  • sarı yanaklı şebekler (Nomascus) ve
  • siyamang (Symphalangus).

Bu ayrılmaların yaklaşık 5 ila 7 milyon yıl önce gerçekleştiği düşünülmektedir.

Hilobatlar (Hylobates)

Hilobatlar, daha önceden tek bir cins olarak değerlendirilmekteydi. Günümüzde ise hilobatların alt cinsleri olan Hoolock (önceden Bunopithecus olarak bilinmekteydi), Nomascus ve Symphalangus kendi başlarına bir cins olarak tanımlanmıştır. Günümüzde hâlen bunları "alt cins" yerine "cins" olarak kabul eden taksonomlar da mevcuttur.

Tüm Reklamları Kapat

Güney gri gibonu
Güney gri gibonu
Wikipedia

Hilobatlar, tür bakımından en zengin ve en yaygın gibon cinsidir. Çoğu tropik yağmur ormanlarını (birincil ova ve alt-montan yağmur ormanları, karışık yaprak döken bambu ormanı ve mevsimlik yaprak dökmeyen orman) tercih eder.

Hilobatlar 9’a ayrılır:

  • Lar gibonu ya da beyaz elli gibon, H. lar
  • Bornealı beyaz sakallı gibon, H. albibarbis
  • Çevik gibon ya da siyah elli gibon, H. agilis
  • Batı gri gibonu veya Abbott'un gri gibonu, H. abbotti
  • Doğu gri gibonu veya kuzey gri gibonu, H. funereus
  • Müller'in gibonu veya güney gri gibonu, H. muelleri
  • Gümüş gibon, H. moloch
  • Pileli gibon veya başlıklı gibon, H. pileatus
  • Kloss'un gibonu, Mentawai gibonu, H. klossii

Nomascus

Başlangıçta, bu cins Hylobates'in bir alt cinsiydi ve tüm bireyler Hylobates concolor olarak tek bir tür olarak kabul edilmişti.

Nomascus içindeki türlerin karakterize özelliği 52 kromozomlu oluşlarıdır. Bazı türlerin tamamı siyahtır, bazıları belirgin siyah bir taç kürk tutamıyla açık renklidir ve bazılarında belirgin, açık renkli yanak lekeleri vardır. Nomascus, Güney Çin'den Güney Vietnam'a ve ayrıca Hainan Adası'nda bulunur. Bir tür, Doğu siyah tepeli gibonu, "dünyadaki en kritik tehlike altındaki maymun türü" olarak kabul edilmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

Hainan siyah tepeli gibon
Hainan siyah tepeli gibon
Palm Oil Detectives

Nomascus gibonları 7’ye ayrılırlar:

Agora Bilim Pazarı
Yunan Mitleri Seti (2 Kitap)

Yunan Mitleri
Robert Graves

Anadolu, Girit, Mezopotamya, Fenike ve Mısır’daki sözlü geleneklerin ürünü Yunan mitleri tarih boyunca hiç durmadan konu edilip işlenmiş, işlendikçe değişmiş, değiştirilmiş, yeni biçimlere dönüşmüş ve bütün dünyada sanatı, edebiyatı, masalları, toplumsal yapıları ve gelenekleri etkilemiştir. Bu yolla tekrar tekrar karşımıza çıkan mitolojik karakterlerin, tanrıların, kahramanların; Zeus, İkaros, Metis, Kirke, Artemis ve bunun gibi yüzlercesinin asıl hikâyesi nedir? İnsana, tanrıların dünyasında dünyevi olana dair ne söylerler?

Robert Graves muazzam bir kaynak yelpazesinden faydalanarak tamamladığı bu kapsamlı çalışmasında Yunan mitlerinin tamamını basit bir anlatı formunda, maddeler halinde bir araya getiriyor, onları tarihteki çeşitli mit yazarlarının farklı anlatımlarıyla ve farklı kültürlerin mitolojileriyle ilişkilendirerek aktarıyor. Her bir maddeye düştüğü kendi ayrıntılı notlarında, mitlerin yorum sorunlarını, zaman içinde uğradıkları değişimleri tarihsel, politik ve antropolojik açılardan ve çağdaş araştırmalar ışığında eleştirel bir incelemeye tabi tutuyor.

Yunan mitolojisini konu alan ilk modern ansiklopedik çalışma olarak kabul edilen iki ciltlik Yunan Mitleri ilk yayımlandığı tarihten bu yana çevrildiği yirmiye yakın dilde alanın uzmanları kadar mitolojiye ilgi duyan okurlar için de klasikleşmiş bir kaynak haline gelmiştir.

Devamını Göster
₺230.00
Yunan Mitleri Seti (2 Kitap)

  • Boz yanaklı kuzey gibonu, N. annamensis
  • Concolor veya siyah tepeli gibon, N. concolor
  • Doğu siyah tepeli gibon, N. nasutus
  • Hainan siyah tepeli gibon, N. hainanus
  • Kuzey beyaz yanaklı gibon, N. leucogenys
  • Güney beyaz yanaklı gibon, N. siki
  • Sarı yanaklı gibon, N. gabriellae

Hulok Gibonları (Hoolock)

"Hulok gibonları" olarak da bilinen Hoolock cinsi, siyamangdan sonra gibonların en büyüğüdür. 60 ila 80 cm büyüklüğe ulaşırlar ve 6 ila 9 kg ağırlığındadırlar. Cinsiyetler yaklaşık olarak aynı boyuttadır, ancak renk bakımından önemli ölçüde farklılık gösterirler. Genç huloklar, 7 aylık bir gebelikten sonra süt beyazı renkli kıllarla doğar. Yaklaşık 6 ay sonra erkeklerin kılları koyulaşıp siyaha dönerken, dişilerin kılları ömürleri boyunca krem renginde kalır. 8-9 yıl sonra tamamen olgunlaşırlar ve kürkleri son rengine ulaşırlar. Gözlerinin ve ağızlarının etrafındaki beyaz halkalar, yüzlerine maske benzeri bir görünüm verir.

Batı hulok gibonu
Batı hulok gibonu
The Planet Voice

Belirli bir bölgede, tek eşli çiftler halinde yaşarlar. Çağrıları, aile üyelerini bulmaya ve diğer gibonları kendi bölgelerinden uzak tutmaya yarar.

Hulok gibonları 3'e ayrılırlar:

  • Batı hulok gibonu, H. hoolock
  • Doğu hulok gibonu, H. leuconedys
  • Skywalker hulok gibonu, H. tianxing

Siyamang (Symphalangus)

Symphalangus syndactylus, siyamanglar içindeki tek türdür. Endonezya, Malezya ve Tayland ormanlarına özgü, siyah kürklü bir gibondur. Erkeklerin genital bölgesinde uzun bir tutam kılları vardır.

Kolları, beyaz-yanaklı gibonların bacaklarından daha uzundur ve elleri ve ayakları daha geniştir. Kol uzunluğu vücut uzunluğunun iki buçuk katına ulaşabilir. Her iki cinsiyette de uzun köpek dişleri, karşıt başparmaklar ve diğer ayak parmaklarından derinden ayrılmış bir başparmak vardır. Her ayaktaki zarla birleşmiş ikinci ve üçüncü ayak parmakları, siyamangları diğer gibonlardan ayırır.

Siyamang
Siyamang
Thrigby Hall

Siyamangların, vokalizasyon sırasında şişen grimsi veya pembemsi bir boğaz kesesi vardır. Boğaz kesesi bir greyfurt kadar büyüyebilir. Bu boğaz keseleri şişirilerek siyamangların, yüksek sesle, yankılanan çağrılar yapmasına izin verir. Siyamangı diğer gibonlardan ayıran özelliklerden bir diğeri de budur.

Siyamang gebelik süresi yaklaşık yedi buçuk aydır. Her iki veya üç yılda bir tek yavru doğar. Yavrular ilk üç-dört ay sürekli olarak annelerinin karınlarına yapışırlar. Yavru iki yaşına geldikten sonra sütten kesilir ve babalar bu noktada yavruları taşımaya başlayabilir. Siyamanglar altı yada yedi yaşında olgunluğa erişirler. Bir dişi, yaşamı boyunca nadiren ondan fazla yavru doğurur.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Gibonlar, Güneydoğu Asya'nın neredeyse tamamına yayılan geniş bir yelpazeye yayılmış durumdadırlar. Güneydoğu, Güney ve Doğu Asya'nın yağmur ormanlarında yaşarlar. Indo-Burma ve Sundaland alanlarının çoğuna yayılmışlardır. Bu iki bölge, dünyanın biyolojik açıdan en zengin ve tehlike altındaki karasal bölgelerindendir.

Hindistan, Myanmar, Bangladeş, Laos, Çin, Kamboçya, Vietnam, Tayland, Malezya ve Endonezya gibi tropikal ve subtropikal habitat ülkelerindeki farklı koşullara çok uyumludurlar.

Tüm Reklamları Kapat

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Gibonlar, dünyadaki en çok tehlike altındaki primat grubudur. Biri hariç tüm gibon türleri, Uluslararası Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından tehlikede veya kritik derecede tehlikede olarak kabul edilmektedir. Kuzey Myanmar'ın doğu hulok gibonu (H. leuconedys) ise savunmasız bir tür (İng: "vulnerable species") olarak sınıflandırılmıştır. Dünyadaki en nadir primat türü, 30'dan az bireyin kaldığı Hainan tepeli gibonudur. Bu durum, oldukça endişe vericidir.

Bunun başlıca nedenleri habitat kaybı ve bozulması yiyecek ve yerel tıpta kullanmak üzere avlanma ve yasa dışı ticarettir. Güneydoğu Asya'nın yağmur ormanlarında ve muson ormanlarında hala buluyor olsalarda, habitatları yok edildiğinden giderek daha fazla tehdit altındadırlar. Bu yüzden tropikal ormanın korunması, gibonların hayatta kalması için zorunludur. Örneğin Çin'de gibonlar, yaşam alanlarının %99'unu çoktan kaybetmiş durumdadır.

Gibonların hayatını tehdit eden unsurlardan bir diğeri ise yasadışı evcil hayvan ticaretidir. Popüler bir "evcil hayvan" olan gibonları yakalamak için annesinin ağaç tepelerinden vurulması gerekir. Çoğu zaman bu süreçte hem anne hem de bebek öldürülür.

Davranış ve Etoloji

Gibonların en önemli özelliği, bilek eklemlerinin "yuvalı topuzlu eklem" (ball in socket) şeklinde olmasından dolayı bileklerini iki yönde de hareket ettirebilmeleridir. Kolları vücutlarına oranla en uzun olan maymunlardır.

Tüm Reklamları Kapat

Gibonlar, gerçek bir hareket ustasıdırlar ve çok hızlı bir şekilde ağaçtan ağaca ilerleyebilirler. Bunu, yerden 15 metre yükseklikte, saatte 56 kilometre hızla yapabilirler. Ayrıca 8 metreye kadar sıçrayabilirler. Üstelik gerekirse, yerde iki ayakları üzerinde yürüyebilirler (bipedalizm). Açık ara farkla, uçamayan memeliler arasındaki en hızlı hayvandırlar.

Gibonlar, son derece sosyal hayvanlardır ve alanlarına çok ciddi bir biçimde bağlıdırlar. Alanları ihlal edildiğinde, vahşi bir biçimde saldırabilir veya çığlıklarla saldırganı uzaklaştırabilirler. Sesleri, 1 kilometre uzaktan bile duyulabilmektedir. Ses çıkarma konusunda uzman bir hayvan olan Gibonlar için, çiftleşme sırasında da karşıt cinslerin yaptıkları düetler önem arz etmektedir. Çiftleşme sırasında genellikle erkekler şarkı söyleyerek dişileri etkilerler; ancak kimi zaman, beraber söyleyerek gibonlara göre en uyumluların seçildiği de görülmektedir.

Bipedal (İki Ayak Üzerinde) Hareket

Gibonlar dallarda ya da nadir zamanlarda yerde yürüdüklerinde bunu iki ayakları üzerinde gerçekleştirirler. İki ayak üzerinde dururlarken dengelerini korumak için kollarını başlarının üzerine kaldırırlar. İnsan olmayan primatlar arasında en rahat iki ayak üzerinde yürüyen türdür. Gibonlarla ilgili çalışmalar, genellikle ne tür evrimsel baskıların insanın yürümesine yol açmış olabileceğine dair ipuçlarını anlamaya yönelmiştir.

Beyaz elli gibon
Beyaz elli gibon
Tier Park, Berlin

Gibonlar yalnızca dalların üzerinde yürümekle kalmaz, aynı zamanda dalların altında hızlı ve ekonomik bir şekilde hareket edebilirler, bu da onları diğer memelilere göre daha verimli toplayıcılar haline getirmektedir.

Tüm Reklamları Kapat

İletişim, Şarkılar ve Sentaks

Gibonlar, yüksek sesle ve uzun şarkı gösterileri (İng: "song bouts") üretirler. Gibonun türüne ve bağlamla ilişkili olarak, bu şarkıların ortalama süresi on ila otuz dakikadır. Fakat, Thomas Geissmann tarafından bir erkek Hylobates'in seksen altı dakikalık şarkısı kaydedilmiştir. Şarkılar, tercihen sabah erken saatlerde söylenir. Saatlerde, şafaktan önce, şafak vakti ve sonrasında olacak şekilde türe özgü değişiklikler olabilir.

Gibonlar, kompleks ve geniş bir repertuara sahip çağrılara sahip olmaları ile bilinir. Tayland’da bulunan Khao Yai Ulusal Parkı’nda Hylobates lar türü gibonlar üzerinde yapılan saha araştırmalarında araştırmacılar, bu türün iletişim sistemlerinin belirli bir sentaks (sözdizim kuralları) üzerinde şekillendiğini ve dahası, durumlara bağlı değişiklikler gösterebildiğini göstermişlerdir.

Lar gibonu ya da beyaz elli gibon
Lar gibonu ya da beyaz elli gibon
Joe Petersburger, National Geographic

Gibonların ürettikleri sesler belli başlı notalardan oluşur. Bu notaların çeşitliliği ve sayısı, sahada saptanabildiği kadarıyla avcı karşısında üretilen seslerde ve normal durumlar altında çıkarılanlar arasında farklılık göstermemektedir. Fakat, daha çarpıcı olanı, notaların aynı sayı ve çeşitlilikte ses olmasına rağmen, kombinasyonlarında (bir araya getirilişleri) ve bunları belirleyen kurallarda temelde farklılık gözlenlenmiştir. Mesela, "düet şarkıları" olarak adlandırılan ve çift olan gibonlar ve komşu bireyler arasındaki iletişimi sağlayan çağrıda kullanılan aynı notalar, avcı tehlikesi karşısındakine göre farklı biçimlerde bir araya getirilmektedir. Bu da bize gibon şarkılarının aslında, insanda da bahsettiğimiz gibi, sınırlı sayıdaki anlam biriminden çok fazla sayıda yeni anlamlar üretebilmeyi sağlayan bir iletişim biçimi olduğunu gösteriyor.

Gibon şarkıları, duruma göre farklılık göstermesi ve şarkının yöneldiği kişiler olayı direkt olarak gözlemleyemeseler bile söylenmesi bakımından göndergesel (İng: "referential") ve ilettikleri durumla özgü olmaları açısından bağlama özgüdür. Hylobates üzerinde yapılan gözlemlere göre, insan dilini özel kılan bir unsur olarak düşünülen bu iki özellik, bu tür gibonlarda da mevcuttur. Özellikle bağlama özgü şarkıların var olması gödergeselliğin ön koşulu olarak düşünülmektedir. Göndergesellik ise iletişimde alıcı/dinleyici olan birey(ler)in kaynak bireyden (iletişimi başlatan birey) gelen ve o an orada bulunmayan bir şeye işaret eden sinyale odak verebilmelerini ifade eder. Örneğin, kaynak X, alıcı Y bireyine Y’nin görüş alanında ve duyabileceği bir yerde olmayan bir tehlikeyi (saldırgan birisi) anlatan bir sinyal iletir. Y sinyalin anlamını bilir ve ona göre ilgili tepkiyi verir.

Tüm Reklamları Kapat

Monkeyland Primat Barınağı, Plettenberg Bay, Güney Afrika (14.11.2016)
Kardelen Mutlu

Gibonlarda, ve birçok primat türünde de, gözlemlenen "hoo çağrısı" (İng: "hoo call") buna çok benzerdir. Hylobates cinsi gibonlar tehlike karşısında ve çiftler arası düet şarkılarında farklı notalarda hoo sinyallerini ileterek hem bağlam hakkında bilgi verirler hem de bunu göndergesel bir formda yaparlar. Bu durum, bize aslında insanda dilin evriminin bu yönünün Homo cinsine özgü değil de belki de primat evriminin daha erken bir döneminde gerçekleşmiş olabileceğini göstermektedir.

Sarı yanaklı gibon
Sarı yanaklı gibon
Santiago Cassalett

Aile Yaşamı

Gibonlar için aile son derece önemlidir: Hayatta kalmak için gruplarına güvenirler ve birbirlerini tımar ederek, oynayarak ve yiyecek paylaşarak zaman geçirmeyi severler.

Gibbonlar tek eşli bir sosyal yapıya sahiptir. Tek eşlilik memelilerde oldukça sıra dışıdır ve türlerin sadece yaklaşık %3'ünün sosyal bir özelliği olduğu öne sürülmüştür. Gibonlar, eşleriyle derin ve kalıcı bir bağ kurar ve birçoğu ömür boyu çifttir. Bu güçlü ilişki, yavrularının içinde büyümesi için güvenli bir grup oluşturur. Çoğu zaman, gruplar farklı yaşlarda bir ila üç gençten oluşan yetişkin bir çiftten oluşur - bununla ilgili birçok varyasyon vardır. Yavru, yaklaşık yedi aylık bir gebelikten sonra doğar ve olgunlaşması yedi yıl sürer.

Anneler genellikle bir seferde bir bebek doğurur; ancak bazen ikizleri olur. Genç gibonlar, bir eş bulmaya, yeni bir aile grubu oluşturmaya ve kendi bölgelerini kurmaya hazır olduklarında yaklaşık sekiz yaşına gelene kadar ebeveynleriyle birlikte kalırlar.

Tüm Reklamları Kapat

Sosyal Yapı ve Sosyal Davranış

Gibonlar, genel olarak eş-bağının (İng: "pair-bond") olduğu çekirdek ailelerde yaşadıkları öne sürülmektedir. Bu gruplar 2-7 kişiden oluşur ve çiftler ve yavrularından meydana gelirler. Yavrular yetişkinlik çağlarına gelince başka bir bölgeye aileleri tarafından sürülürler. Fakat, bazı yeni yaklaşımlar ve bulgu ışında aslında durumun bu kadar açık olmadığı öne sürülmektedir. Bu araştırma sonuçlarına göre aslında gibonların, çekirdek aile yapısına ek olarak, düşünülenden daha heterojen (çiftler ve yavruları hariç bireylerin de birlikte yaşadığı) şekilde yapılandıklarını ortaya konmuştur.

Khao Yai’de yapılan 18 seneye yayılan Hylobates türü gibonlar üzerindeki gözlemlere göre, gibon yavruları erişkinlik çağında değil ortalama 2 yıl sonra aileden ayrılmaktadır (İng: "dispersal") ve başka bölgelere ve gruplara dahil oluyor. Bu gösteriyor ki gibonlar düşünülenden ve diğer bazı bölgesel ve yer değiştiren primatlarda olduğu gibi cinsel erişkinliklerinde değil "geç kalmış" bir dönemde yer değiştirmektedir. Dahası, gittikleri yeni gruplara o grupta bulunan erişkin erkeğin yerini alarak yerleştikleri saptanmıştır. Carpenter, Kuzey Tayland'ta bulunan Hylobates türü gibonların grup oluşturmalarına yol açabilecek çeşitli yöntemler öne sürer. Bunlar:

  1. erişkinlik çağına yeni girmiş bireylerin çift olması ve yeni bir alana yerleşmeleri,
  2. grup üyelerinden birinin, dışarıdan gelen bir birey tarafından yerinden edilmesi ve
  3. aynı bölge içerisindeki erişkinlik çağına adım atmakta olan bir yavrunun, bir çiftin herhangi bir üyesiyle yer değiştirmesidir.

2. ve 3. metot, çekirdek-olmayan bir aile yapısıyla sonuçlanır. Bu ikisi, gibonların yaşadıkları habitatın doygun (İng: "saturated") olması sebebiyle en uygun strateji olarak gözükmektedir.

Habitat Doygunluğu Hipotezi (İng: "Habitat Saturation Hypothesis"), ortaklaşa yavru yetiştirmenin (İng: "cooperative breeding") görüldüğü memelilerde gözlemlenen aileden geç ayrılma veya filopatrinin (doğulan yer ve grupla yaşama davranışı) yaşanan bölgenin nüfus yoğunluğundan etkilendiğini öne sürmektedir. Bu hipoteze göre yoğunluk artarsa birlikte yaşayan birey sayısı artar. Hylobates özelinde de bu gözlemlenmiştir. Düşünülenin aksine gibonlar, çekirdek ailelerde değil, daha kalabalık gruplarda yaşamaktadırlar. Bu, diğer gibon türlerinde de gözlemlenmiştir. Yetişkin erkeklerin bu duruma tolerans göstermesinin sebepleri genelde sosyaldir: tımar davranışı, alanın ortaklaşa savunulması ve yavrulara ekstra bakım sağlanması, dolayısıyla uyum katsayısını artırmak. Bu durum, hem küçük yavrunun ebeveynleri için, hem de genlerini paylaşan abileri ve ablaları için geçerlidir.

Tüm Reklamları Kapat

Gibonların sosyal etkileşimleri ve davranışları üzerine yapılan gözlemler kısıtlıdır. Bunun en büyük nedeni pratik zorluklar ve metodolojik nedenlerdir. İnsana alışkın olan gibon grubu sayısı doğada görece azdır. Gözden kaçırılmaları kolay ve takibi zor hayvanlardır. Fakat, Khao Yai'de gözlemlendiği kadarıyla en yaygın davranışlar, karşılıklı tımar yapmak (İng: "grooming") ve yavrular arası oyun oynamaktır. Davranışların sayısı, mevsim ve kaynak bulunabilirlik koşullarına göre şekillenir. Sıcak ve kuru dönemlerde, yani bolluğun en fazla olduğu zamanlarda, sosyal aktivite en fazladır. Buna karşın, tercih edilen yiyeceklerin (örn. belirli meyveler) çok az bulunduğu, serin-kuru mevsimlerde ise sosyal davranış oranları en azdır.

Diyet ve Metabolizma

Gibonların diyetinin büyük bir kısmı meyvelerden oluşur. Bunun yanı sıra yaprakla da beslenirler. İncir, en sevdikleri meyvedir. Neredeyse tamamen bitkisel ve -çok nadir- etçil olan gibonlar, kimi zaman bazı böcekler ve kuş yumurtalarıyla da beslenirler. Başlıca besin kaynakları meyve olduğu için, mevsime göre hangi meyvelerin olgunlaştığını bilir ve bundan faydalanırlar.

Beslenme sürelerinin ortalama %60 toplam meyve yiyerek geçirdikleri bilinirken, bunu %28 ile yapraklar, %6 ile çiçekler ve %6 ile hayvanlar takip etmektedir.

Gibonlar büyük oranda meyveyle besleniyor olsalar da, tercih edilen meyvelerin bulunmadığı durumlarda diğer gıda kaynaklarına geçerek çeşitli iklim ve coğrafi değişkenlere, mevsimsel değişikliklere ve ormansızlaşma ve orman parçalanması gibi insan kaynaklı değişikliklere bir dereceye kadar uyum sağlayabilirler.

Etimoloji

"Gibon" sözcüğünün orijinal kaynağı net değildir; ancak Orang Asli dilindeki "kbɔɲ" kelimesinden türetilmiş olabileceği düşünülmektedir. Gibon kelimesi, 18. yüzyılın sonlarında Güneydoğu Asya'daki Fransız kolonilerinden Avrupa'ya gelmiştir. Bilimsel aile adları "Hylobates" ise, Yunancada "orman" anlamındaki "hūlē" (ὕλη) sözcüğü ile, "yürüyen/gezen" anlamındaki "bates" (βάτης) sözcüklerinin birleşiminden türetilmiştir ve "ormanda gezen" anlamına gelir.

Düzeltmeler: Kapak fotografını değiştirdim

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
10
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Güldürdü 2
  • İnanılmaz 2
  • Muhteşem! 1
  • Bilim Budur! 1
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 27/03/2023 00:55:58 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11437

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Kütleçekimi
Fizik
Taksonomi
Habercilik
Müzik
2019-Ncov
Sağlık Bakanlığı
Kuantum
Sinir
Periyodik Tablo
Kimya Tarihi
Metal
Bağışıklık Sistemi
Yatay Gen Transferi
İspat
Karadelik
Böcek
Etimoloji
Öne Çıkan
Evrim Ağacı Duyurusu
Nükleotit
Davranış
İnternet
Viroloji
Kadın Sağlığı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Niksarlı, et al. Gibongiller (Hylobatidae). (4 Şubat 2022). Alındığı Tarih: 27 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/11437
Niksarlı, A., Bakırcı, Ç. M., Arslan, ., Türkoğlu, . (2022, February 04). Gibongiller (Hylobatidae). Evrim Ağacı. Retrieved March 27, 2023. from https://evrimagaci.org/s/11437
A. Niksarlı, et al. “Gibongiller (Hylobatidae).” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 04 Feb. 2022, https://evrimagaci.org/s/11437.
Niksarlı, Aslıhan. Bakırcı, Çağrı Mert. Arslan, . Türkoğlu, . “Gibongiller (Hylobatidae).” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, February 04, 2022. https://evrimagaci.org/s/11437.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.