Memeli Hayvanlar Arasındaki En Vahşi Canlılar, İnsanların da İçinde Yer Aldığı Primatlardır!
İnsanların Vahşete Yatkınlığı, Vahşi Primatlardan Aldığımız Evrimsel Mirasın Bir Sonucu Olabilir!
20th Century
Bu haber 5 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Antropologlar ve diğer bilim insanları, yüzyıllardır neden insanların birbirlerini öldürmeye bu kadar meraklı olduğunu soruyor. Peki evrimsel olarak bunun bir açıklaması olabilir mi? Yapılan bir araştırmaya göre, bu kadar agresif olmamızın neden, evrimsel olarak şiddete meyilli bir taksonomik daldan türleşmiş olmamızdır.
Balinalar nadiren şiddete başvurur. Aynı şekilde yarasalar ve tavşanlar da... Fakat primatların, bölgelerini aşan misafirlere neredeyse hiç tahammülü yoktur. Hatta öyle ki gruplar halinde yeni bireye ölümcül şiddet uygulayabilirler. Sevimli lemurlardan çapkın bonobolara, sosyal şempanzelerden ihtişamlı gorillere kadar primatlar takımı, diğer memelilerden 6 kat daha fazla birbirlerini öldürdükleri tespit edildi! Nature'da yayımlanan araştırmaya göre insan türü, diğer primatların popülasyon içindeki şiddet oranının neredeyse aynısına sahiptir. Ayrıca ilginçtir ki, bu röportaja göre mirketlerin (Suricata suricatta) ilk sırada olduğunu söyleyenler de var.
Şiddet veya ölümcül öfke (İng: "lethal agression") diye bilinen davranış, aslında bireyin üreme ve uyum başarısını artırır. Dolayısıyla bilişsel yetenek, çevre baskısı ve tür içi rekabet ile doğru orantılı olması muhtemeldir. Fakat ironik olarak insan türü, aynı zamanda en fazla özgecil davranışa ve empati yeteneğine sahip hayvanların da başında geliyor.
Yeni makalede araştırmacılar, 50.000 yılı kapsayan, içerisinde 600 insan popülasyonu olan 137 taksonomik aileden 1024 memeli türündeki 4 milyon ölümü analiz etti. Bu verilerdeki öldürücü şiddeti (İng: "lethal violence") sıraladı. Yapılan hesaplamalara göre insan ölümlerinin %2'sinin bireyler arası cinayetler olduğu görüldü. Bu verilere, Neandertaller gibi soyu tükenen insan türleri de dahil.
Yapılan bir diğer çalışmada 15 şempanze topluluğu içerisindeki 152 ölüm (58'i gözlemlenen, 41'i çıkarımlanan, 53'ü şüpheli) ve 1 şüpheli bonobo ölümü incelendi. Çalışmanın sonucuna göre saldırıların çoğunluğu erkekler (incelenenlerin %92'si) tarafından gerçekleştirildiği anlaşıldı. Kurbanların ise çoğunluğunun (%73) topluluklar arasında olduğu anlaşıldı. Ayrıca saldırganlar genellikle sayıca üstün davranış sergiledi. Sonuç olarak topluluklar arasındaki öldürmenin topluluk içerisindeki öldürmelerden çok daha fazla olduğu görülüyor.
Tarihe baktığımızda şiddet oranı dalgalanmalar gösteriyor. Göçebe dönemlerde düşük oranda iken, yağmaların ve fetihlerin kârlı olduğu dönemlerde yüksek olduğunu görüyoruz. Medeniyetin ilerletilmesi ile oranlar tekrar düşmüştür. Bu da, biyolojik evrimin yanısıra kültürel evrim sayesinde şiddetin kontrol altına alınabildiği anlamına gelmektedir. En azından diğer primatlardan daha başarılı bir oranda...
Araştırmanın başında olan José María Gómez'e göre insanlar, şiddet konusunda diğer primatlardan farklı değiller.
İnsan türünün şiddete daha meyilli olmasını düşünme nedeni, etkilerinin daha büyük olması veya kendi türümüzde olan bitene daha aşina olmamız olabilir. Bir insan ile bir lemurun şiddet açısından popülasyon içerisindeki etkisi düşünülünce, elbette insan türü daha büyük çaplı zarar verecektir. Bu da insanın şiddete daha meyilli olduğu algısını oluşturuyor olabilir.
Sonuçta sosyokültürel farklılıklara göre öldürme oranlarında değişiklik olsa da, taksonomik tür olarak diğer memelilerden daha fazla birbirini öldürmeye meyilli olduğumuz görülüyor. Bu durum belki de kompleks sosyal gruplar halinde yaşayan hayvanlarda sık görülüyor olabilir. Birbirleri ile yaşamak üzere evrimleşmiş üyelerin, tür içi şiddete daha çok yatkın olması ileride birçok araştırma konusu olabilir. Belirli bir bölgede yaşayan sosyal türlerin, yalnız yaşayan ve belirli bir bölgesi olmayan memelilere oranla daha yüksek şiddet gösterdiğini belirten Gómez, bu konunun araştırılması gerektiğine dikkat çekiyor.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
23
-
13
-
8
-
7
-
4
-
3
-
2
-
2
-
1
-
0
-
0
-
0
- Türev İçerik Kaynağı: Live Science | Arşiv Bağlantısı
- Jose Maria Gomez, et al. (2016). The Phylogenetic Roots Of Human Lethal Violence. Nature, sf: 233–237. | Arşiv Bağlantısı
- Michael L. Wilson. (2014). Lethal Aggression In Pan Is Better Explained By Adaptive Strategies Than Human Impacts. Nature, sf: 414-417. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/05/2025 22:49:29 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8048
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
