Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Evrimin Geleceğini Tahmin Etmek: Evrim Sürekli Kendini Tekrar Ediyor! Ama Neden?

Bilim İnsanları Evrimsel Süreçte Ortaya Çıkan Özellikler Arasındaki Örüntüleri Tespit Ediyor!

Evrimin Geleceğini Tahmin Etmek: Evrim Sürekli Kendini Tekrar Ediyor! Ama Neden? Wikimedia
Heliconius melpomene
4 dakika
2,099
Evrim Ağacı Akademi: Evrimde Gelecek Tahmini ve Öngörü Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrimde Gelecek Tahmini ve Öngörü yazı dizisinin 6. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Evrim Teorisi'nin Tahmin ve Öngörü Gücü: Evrimsel Biyoloji Neden Güçlü Bir Bilim Dalıdır?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Evrimin kendi kendini tekrar etmeye yönelik tuhaf bir eğilimi var. Farklı coğrafyalarda yaşayan, ayrı türlerde bile aynı özelliklerin bağımsız olarak evrimleştiğini görüyoruz.

Örneğin Peru'dan Kosta Rika'ya kadar birçok ayrı kelebek türünde aynı kanat desenleri tekrar tekrar evrimleşti. Postacı kelebeği (Heliconius sp.) olarak bilinen, ismini her gün aynı çiçekler arasında dolaşmasından alan kelebeği ele alın. Bu kelebek simsiyahtır; ancak kanatlarının üst kısımlarında parlak kırmızı bir şerit, alt kısımlarındaysa beyaz çizgiler bulunur. Öte yandan küçük postacı kelebeği tamamen ayrı bir türdür; ancak neredeyse birebir aynı görünür.

Tüm Reklamları Kapat

Postacı Kelebeği
Postacı Kelebeği
Butterfly Identification

Bir grup araştırmacı, birbirinden tamamen farklı genetik değişimlerden geçerek evrimleşen bu iki türün nihayetinde neden birebir aynı gözüktüğünü anlamamızı sağlayacak mekanizmaları aydınlatmaya çalışıyorlar. Araştırmaları, yakınsak evrim kavramının dikkate değer bir örneği. Yakınsak evrim, ortak atalarında bulunmayan bir özelliğin bağımsız olarak evrimleşmesi sonucunda torun türlerin birbirine benzemesine verilen bir isim. Current Biology dergisinde yayınlanan araştırmanın baş yazarı Carolina Concha şöyle diyor:

Bu kelebekler farklı türler olsalar da, evrimsel tarihte o kadar da eski bir dönemde birbirlerinden ayrışmadılar. Bu türlerin farklı evrimsel patikaları takip edip de aynı sonuca varma konusundaki esneklikleri beni en çok şaşırtan şey.
Current Biology

Heliconius kelebekleri, parlak ve envai kanat desenleriyle meşhurdur. Bilim insanları, kelebeklerin bu ayırt edici desenlerini, potansiyel avcılara kendilerinin zehirli olduğunu sinyallemek için kullandıklarını düşünüyorlar. Ayrıca erkek kelebekler bu etli ve renkli kanatlarını kullanarak dişileri etkilemeye çalışırlar. Bir şekilde, bu iki kuvvet (avcılık ve çiftleşme); And Dağları, ovalar ve düzlüklerle birbirinden izole olmuş iki ayrı kelebek türünde benzer kanat desenlerinin ortaya çıkmasını sağladı. George Washington Üniversitesi'ndeki Kelebek Evrimsel Gelişim (Evo-Devo) Laboratuvarı'nın başındaki Arnaud Martin şöyle diyor:

Tüm Reklamları Kapat

İki ayrı ekibe Lego blokları verildiğini ve aynı cihazı yapmaları istendiğini hayal edin. Her iki ekip de ayrı yollar takip etseler de aynı sonuca varabilirler. Kelebeklerde ise durum çok daha ciddidir: Kanatlarında kullandıkları yapı taşları, onların hayatta kalma ve üreme yeteneklerini doğrudan etkilemektedir.

Normalde, bazı durumlarda, zehirli olmayan Heliconius kelebeklerinde de çok benzer desenler evrimleşiyor ve onlara korunma sağlıyor. Ama hem postacı kelebeği, hem de küçük postacı kelebeği gerçekten de zehirli türler; dolayısıyla benzer desenlerin evrimleşme nedeni, "çoğullukta güç vardır" benzeri bir mantık olabilir: Eğer bir avcı, bu kelebeklerden birinden uzak durmayı öğrendiyse, diğerlerinden de otomatik olarak uzak duracaktır.

Evrimin aynı sonuçları iki defa nasıl ürettiğini keşfetmek için Concha ve diğer 24 eş yazar, genetik mühendisliği yöntemlerine başvurarak Heliconius kelebeklerinin genlerini değiştirdiler. CRISPR/Cas9 yöntemini kullanarak kelebeklerdeki WntA isimli bir geni sildiler ve kelebeklerin kanat desenlerini ve renklerini ortadan kaldırdılar. WntA geni farklı olan kelebekler sadece desen ve renk bakımından farklı değildir; aynı zamanda bu genin kaybı, türü başka açılardan da farklılaştırır; çünkü bir gen genellikle birden fazla gen ile birlikte çalışarak özellikleri ortaya çıkarır.

Kelebeklerde görülen farklı desenlerin gelişimsel mekanizmaları
Kelebeklerde görülen farklı desenlerin gelişimsel mekanizmaları
Current Biology

Bu müdahale sonrasında bazı kelebeklerin kanatları büyük oranda aynı şekilde kalsa da, diğerlerinin kanatlarında siyah yerine geniş pembe desenler vardı, bazıları nokta ve çizgilerini tamamen yitirdiler. Genetik modifikasyon sonrasında postacı kelebeklerinin kırmızı şeritleri, kanadın üst kısmının tamamına yayıldı. Buna karşılık küçük postacı kelebeklerde alt kanatlardaki beyaz çizgiler daha sarımsı bir renge döndüler.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Concha'ya göre bu, her iki türün de aynı geni farklı şekillerde kullandığını gösteriyor. Çünkü eğer böyle olmasaydı, geni yitiren kelebeklerin her birinin birbirinin tıpatıp aynısı olmasını beklerdik. Kelebeğin kanatlarını mikroskop altında 15.000 kat büyütme ile inceleyen araştırmacılar, gen kaybına bağlı olarak kanatlarda pulların bile yitirildiğini gördüler. Concha şöyle diyor:

Her bir kanatta, pul yapısında farklılaşma gördük. Bundan yola çıkarak, söz konusu genin gelişimin çok erken basamaklarında devreye girdiği ve dolayısıyla pulların ne işe yarayacağının belirlenmesinde görev aldığı sonucuna vardık.

Postacı ve küçük postacı kelebeklerine ek olarak araştırmacılar, birbirine çok benzeyen ama yakın akraba olmayan iki diğer ayrı kelebek türünde de aynı sonuca vardılar. San Diego'daki Kaliforniya Üniversitesi'nden hücre ve gelişim biyoloğu olan, araştırmada yer almayan Yrd. Doç. Dr. Michael Perry şöyle diyor:

Heliconius kelebeklerinin yumurtalarının aşırı kırılgan doğasından ve genetik müdahale teknolojilerindeki gelişmelerden dolayı bu araştırma, bu sahada atılmış büyük bir adımdır. Bundan sekiz ya da dokuz yıl önce, 12 ayrı Heliconius türünde hedeflenmiş mutasyonlar yaratabileceğinizi söyleseydiniz size asla inanmazdım. Aslına bakarsanız, tek bir doktora öğrencisi, o dönemin teknolojisini kullanarak bütün lisansüstü eğitimi boyunca tek bir türdeki tek bir gende tek bir silme tipi mutasyon yaratmayı başarabilirse şanslıydı.
Silme tipi mutasyon sonucu meydana gelen değişimler
Silme tipi mutasyon sonucu meydana gelen değişimler
Current Biology

Silme deneyleri (İng: "knock-out experiments") sırasında bilim insanları bir canlıdaki tek bir geni silerek, organizmada ne tür değişimler yaşandığını incelerler. Concha şöyle anlatıyor:

Silme deneyleri, bu alandaki altın standardıdır. Kelebekleri genetik mühendisliği yöntemleriyle değiştirmek öylesine zordu ki, bizim deneyimiz bile 2 sene sürdü.

Genin kanat desenleri üzerinde rolü olduğunu tespit etmek, iki ayrı türün, farklı yönlerde evrimleşerek aynı özelliklere ulaşmayı nasıl başardığını anlamanın ilk adımı. Concha'nın dediğine göre o ve ekip arkadaşları şimdi bu genin hangi moleküler mekanizmalar aracılığıyla kanat desenlerini etkilediğini belirlemeye çalışacaklar.

Evrimin öngörülebilirliği ile ilgili olarak buradaki, buradaki veya buradaki yazılarımızı okuyabilirsiniz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Evrimde Gelecek Tahmini ve Öngörü Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrimde Gelecek Tahmini ve Öngörü yazı dizisinin 6. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Evrim Teorisi'nin Tahmin ve Öngörü Gücü: Evrimsel Biyoloji Neden Güçlü Bir Bilim Dalıdır?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
57
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 10
  • Muhteşem! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Bilim Budur! 3
  • İnanılmaz 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Türev İçerik Kaynağı: Vice | Arşiv Bağlantısı
  • C. Concha, et al. (2019). Interplay Between Developmental Flexibility And Determinism In The Evolution Of Mimetic Heliconius Wing Patterns. Current Biology. | Arşiv Bağlantısı
  • STRI. Is Evolution Predictable? Important Implications For The Way We Undertand Life On Earth. (15 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 15 Kasım 2019. Alındığı Yer: SciTech Daily | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/12/2023 13:44:48 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8046

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Molekül
Çeşitlilik
Hayatta Kalma
Pandemik
İhtiyoloji
Sürüngen
Evrim Kuramı
Mit
Einstein
Yaşamın Başlangıcı
Uluslararası Uzay İstasyonu
İklim
Hava
Hızlı
Yeşil
Elektrik
Yanlış
Şiddet
Homeostasis
Jeoloji
Orman
Matematik
Yeme
Viral
Beslenme Davranışı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Filler Neden Farelerden Korkar?
Filler Neden Farelerden Korkar?
Ay Nasıl Oluştu?
Ay Nasıl Oluştu?
Balinalar Nefesini Nasıl 2 Saat Tutabiliyor?
Balinalar Nefesini Nasıl 2 Saat Tutabiliyor?
Işıldayan Bu Taş Radyoaktif mi? | Yooperlite Taşı
Işıldayan Bu Taş Radyoaktif mi? | Yooperlite Taşı
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Evrimin Geleceğini Tahmin Etmek: Evrim Sürekli Kendini Tekrar Ediyor! Ama Neden?. (16 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 3 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8046
Bakırcı, Ç. M. (2019, November 16). Evrimin Geleceğini Tahmin Etmek: Evrim Sürekli Kendini Tekrar Ediyor! Ama Neden?. Evrim Ağacı. Retrieved December 03, 2023. from https://evrimagaci.org/s/8046
Ç. M. Bakırcı. “Evrimin Geleceğini Tahmin Etmek: Evrim Sürekli Kendini Tekrar Ediyor! Ama Neden?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 16 Nov. 2019, https://evrimagaci.org/s/8046.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Evrimin Geleceğini Tahmin Etmek: Evrim Sürekli Kendini Tekrar Ediyor! Ama Neden?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 16, 2019. https://evrimagaci.org/s/8046.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close