Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ne Kadar Deterministtir? Evrimin Sonuçları Öngörülebilir mi?

Evrimin Sonuçlarının Öngörülebilir Olduğu Gösterildi!

Evrim Ne Kadar Deterministtir? Evrimin Sonuçları Öngörülebilir mi?
4 dakika
3,348
Evrim Ağacı Akademi: Evrimde Gelecek Tahmini ve Öngörü Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrimde Gelecek Tahmini ve Öngörü yazı dizisinin 5. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Evrim Teorisi'nin Tahmin ve Öngörü Gücü: Evrimsel Biyoloji Neden Güçlü Bir Bilim Dalıdır?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 3 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Doğada her iki memeli türü için, tek bir sihlid (ciklet) balığı türü vardır. Bu, biyoçeşitliliğin eşit olmayan bir şekilde dağıldığını gösterir. Ama neden? Neden canlılar, farklı sayıda türlere sahip olacak biçimde evrimleşti? Ve evrimin geleceğini ne kadar öngörebiliriz?

Bu süreçte çeşitli "iç faktörler" ile birlikte, bazı ekolojik faktörler de rol oynuyor. Ama asıl belirleyici faktör, muhtemelen ekolojik koşullar; yani bulunan farklı yaşam alanlarının sayısı ve bu yaşam alanları içindeki ekolojik nişler arasındaki benzerlik miktarı... Bunlar, tropiklerde neden bu kadar çok sayıda tür olduğunu da açıklamamızı sağlıyor.

Tüm Reklamları Kapat

Bir tür popülasyonunun demografik tarihi de biyolojik çeşitliliği etkiliyor: Popülasyondaki genetik çeşitlilik, türün yeni ekolojik nişlere adapte olabilmesi için yeterli bir seviyede mi? Popülasyonun evrim geçirmek için yeterince vakti oldu mu?

Biyolojik çeşitliliğe katkı sağlayan tüm bu potansiyel faktörleri nicel bir şekilde analiz etmek kolay değil. Tek bir tür için analiz ediliyor olsa bile! Kaldı ki, bunu yaparken bir grup memeli ile bir grup balığı birbiriyle kıyaslamak da gerekiyor - ki bu, elmalarla armutları kıyaslamaya benziyor.

Tüm Reklamları Kapat

Evrimi Öngörmek

Harvard Üniversitesi doktora sonrası araştırmacılarından Dr. Andreas Kautt, elmalarla armutları birbiriyle kıyaslamanın bir mantık safsatası olduğunu çok iyi biliyor. Ancak devam ettiği akademik araştırma programı, bu safsataya dayanmıyor; çünkü Konstanz Üniversitesi'nde yaptığı doktorası boyunca sadece 1 türe, sihlid balıklarına odaklandı. Araştırmaları, evrimsel çeşitliliğin ve "yaratıcılığın" doruğundaki, çok geniş bir balık ailesi olan sihlidlerde bile evrimin fazlasıyla "deterministik" olduğunu gösteriyor. Prof. Dr. Axel Meyer'in doktora öğrencisi olan Dr. Kautt, şöyle diyor:

Afrika Büyük Gölleri'nde yaşayan 500 ila 1000 arası türe sahip sihlidleri düşünün. Bu, yeryüzündeki en büyük tatlı su kaynaklarından birisidir. Buradaki karmaşıklık derecesi hayal dahi edilemeyecek düzeydedir. Sadece sihlid türleri arasındaki akrabalık ilişkileri bile şimdilik sadece kısmen çözülebilmiştir.

Meyer'in Konstanz Üniversitesi'nde bulunan ve 2.5 milyon euro değerinde ERC İleri Düzey Araştırma Fonu ile desteklenen evrimsel biyoloji ekibi, an itibariyle yürüttükleri araştırmalarda şu soruya yanıt arıyorlar: Doğa, neden bu hayal bile edilemeyecek miktarda tür üretiyor? Biyoçeşitliliğin kökeni nedir? Evrim ne kadar tahmin edilebilirdir? Evrim, neden kendi kendini tekrar ediyor?

Evolution Letters dergisinde yayımladıkları yeni makalelerinde Alex Meyer, Andreas Kautt ve Meyer'in araştırma ekibinin eski bir üyesi olan, şimdiyse İspanya'daki Oviedo Üniversitesi'nde görev yapabn Yrd. Doç. Dr. Gonzalo Machado-Schiaffino, sihlidler arası biyoçeşitlilikteki örüntüleri ve benzerlikleri etkileyen faktörleri tespit etmeye çalışıyorlar. Andreas Kautt, bulgularından ortaya çıkan soruyu şöyle özetliyor:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Hangi faktörler, benzer sonuçlar verir ve bu sayede evrimin geleceğini tahmin etmemizi sağlar?

Afrika Büyük Gölleri akıl almaz derecede bir çeşitliliğe sahip olduğu için, Alex Meyer'in araştırma ekibi de sadece bunlara değil, aynı zamanda Nikaragua'da yaşayan paralel türler olan Midas sihlidleri üzerinde yapılan daha yakın tarihli ve daha basit bir "doğal evrim deneyi"ne de odaklanıyorlar. Midas sihlidleri, Nikaragua'daki iki büyük gölün yanı sıra, aynı zamanda bir dizi krater gölünde de yaşayan balıklardır.

Araştırma ekibi, kendi araştırmalarında kullandıkları hayvanların morfolojisi, popülasyon genetiği ve yaşam alanlarını, krater gölündeki popülasyonarınkiyle kıyaslıyorlar. Bunları da, Nikaragua'da büyük göllerde yaşayan kaynak popülasyon ile kıyaslıyorlar. Bu krater gölleri daha ufak oldukları için, daha az karmaşıklığa sahip ekosistemlere ev sahipliği yapıyorlar. Ayrıca bu kraterlerin yaşının biliniyor olması da ek bir avantaj sağlıyor. Yaşları 1000 ila 24.000 yıl arasında değişen bu göller, evrimsel bir perspektiften bakılacak olursa fazlasıyla gençler. Bu da, onlar üzerinde araştırma yapmayı kolaylaştırıyor.

Dahası, krater gölleri birbirinden izole halde bulunuyor. Her bir krater gölünün içindeki hayvan örtüsü (fauna), kendilerinden yaşlı ve çok daha büyük olan tek bir gölden köken almaktadır. Andreas Kautt şöyle anlatıyor:

Krater gölü popülasyonları, adeta doğal evrimsel deney ortamları gibidir!

Ekolojik verilerden ve çok geniş bir genetik veri havuzundan gelen bilgiler sonucunda, Kautt ve ekip arkadaşları şu sonuca vardılar:

Bir krater gölünün sağladığı yaşam alanı, kaynak aldığı gölün sağladığı yaşam alanına ne kadar benzerse, balık türleri de birbirine o kadar benzer olmaktadır.

Bu sonuç, çeşitliliğin tahmin edilirliği konusunda demografik kriterlerden ziyade, yaşam alanlarının belirleyici faktör olduğunu gösteriyor.

Tüm Reklamları Kapat

Konstantz Üniversitesi biyologlarınca toplanan veriler, her bir krater gölündeki popülasyonun, kaynak popülasyona kıyasla daha çeşitli olduğunu ve bu çeşitliliğin her seferinde aynı yönde olduğunu ortaya koyuyor: Her bir krater gölündeki balık popülasyonunda, büyük göllerdeki kuzenlerine nazaran çok daha ince ve uzun vücut yapısı çok hızlı bir şekilde evrimleşti.

Bu ekolojik faktörlerin önemi, krater gölü popülasyonlarındaki vücut şekli çeşitliliğinin, göllerin derinliği ile doğrudan ilişkili olduğu gerçeğiyle de gösterilebilir. Andreas Kautt şöyle anlatıyor:

Bu son derece mantıklı. Bir göl ne kadar derinse, o kadar fazla çeşitte ekolojik niş bulunacaktır. Buna, açık ve derin sular da dahildir.

Tüm bu sonuçlar, araştırmacıların, belirli şartlar altında, evrimsel süreçlerin öngörülebilir olduğu sonucuna varmalarına neden oluyor.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Evrimde Gelecek Tahmini ve Öngörü Yazı Dizisi

Bu yazı, Evrimde Gelecek Tahmini ve Öngörü yazı dizisinin 5. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Evrim Teorisi'nin Tahmin ve Öngörü Gücü: Evrimsel Biyoloji Neden Güçlü Bir Bilim Dalıdır?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
33
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 10
  • Muhteşem! 7
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Bilim Budur! 4
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Güldürdü 2
  • Umut Verici! 2
  • İnanılmaz 1
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
  • A. F. Kautt, et al. (2018). Lessons From A Natural Experiment: Allopatric Morphological Divergence And Sympatric Diversification In The Midas Cichlid Species Complex Are Largely Influenced By Ecology In A Deterministic Way. Evolution Letters, sf: 323-340. | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 23/09/2023 11:52:53 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7975

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Tehlike
Enzim
Çocuklar İçin Bilim
Diyet
Sinirbilim
Basınç
Şehir Hastanesi
Periyodik Cetvel
Ölçüm
Coğrafya
Büyük
Ecza
Genetik Mühendisliği
Semptom
Mitler
Astrobiyoloji
Rna
Sinir
Vaka
Venüs
Yanlış
Mers
Alkol
Yayılım
Epigenetik
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Freni Patlamış Bir Arabada Hayatta Kalabilir misiniz?
Freni Patlamış Bir Arabada Hayatta Kalabilir misiniz?
"Kütle" Diye Bir Şey Gerçekten Var mı?
Yılanlar Avlarını Çiğnemeden Nasıl Yutabiliyor?
Yılanlar Avlarını Çiğnemeden Nasıl Yutabiliyor?
Satranç Oyuncuları Günde 6000 Kalori Yakıyor Olabilir mi?
Satranç Oyuncuları Günde 6000 Kalori Yakıyor Olabilir mi?
Depreme Hazırlıklı Olsak Sonucunu Değiştirebilir miydik?
Depreme Hazırlıklı Olsak Sonucunu Değiştirebilir miydik?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
U. o. Konstanz, et al. Evrim Ne Kadar Deterministtir? Evrimin Sonuçları Öngörülebilir mi?. (6 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 23 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7975
Konstanz, U. o., Bakırcı, Ç. M. (2019, November 06). Evrim Ne Kadar Deterministtir? Evrimin Sonuçları Öngörülebilir mi?. Evrim Ağacı. Retrieved September 23, 2023. from https://evrimagaci.org/s/7975
U. o. Konstanz, et al. “Evrim Ne Kadar Deterministtir? Evrimin Sonuçları Öngörülebilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı, Evrim Ağacı, 06 Nov. 2019, https://evrimagaci.org/s/7975.
Konstanz, University of. Bakırcı, Çağrı Mert. “Evrim Ne Kadar Deterministtir? Evrimin Sonuçları Öngörülebilir mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 06, 2019. https://evrimagaci.org/s/7975.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close