Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

COVID-19: Daha Az Öldürücü, Daha Çok Bulaşıcı!

Hastalık, Kamuoyundaki Algıya Kıyasla Daha Az Öldürücü, Ancak Yüksek Bulaşıcılığı Yüzünden Mevsimsel Gripten Daha Tehlikeli!

COVID-19: Daha Az Öldürücü, Daha Çok Bulaşıcı!
11 dakika
12,080
  • Epidemiyoloji
  • Enfeksiyon Hastalıkları

Belirsizliklerle dolu bir salgının başlangıcında, en kötü senaryonun öngörülüp radikal önlemlerin alınması doğru bir tepki. Virüs tam olarak tanımlanmamış, yayılma ve ölüm olayı bilinemezken agresif önlemler almak yanlış değil. Ancak, gelinen aşamada, tehlikenin boyutunun tekrar gözden geçirilmesi, daha doğrusu epidemiyologların söylediklerine daha yakından kulak verip, onların analizlerini ön plana çıkarmak ve daha bilimsel bir çerçevede, yeni çözüm stratejileri geliştirilmesi gerekiyor. Şu ana kadar uygulanan “sulandırılmış karantina”yı ilelebet uygulamak mümkün gözükmüyor. Aşı konusunda gelişmeler olsa da, yakın zamanda uygulanmaya başlanacak bir aşı henüz elde yok.

Aralık ayından beri geçen süreçte hastalığa yol açan virüs, hastalığın seyri, tedavisi ve pandeminin yayılması konusunda önemli bir bilgi birikimi elde edildi. Kamuoyu ve sosyal medyada dolaşan, hastalığın bulaşıcılığı ve hayati tehlikesi ile ilgili algı ise net değil ve halen Ocak ayının istatistiklerine dayanıyor. Kamuoyunda var olan tehlike algısının eldeki bilimsel veriler ışığında, gerçekçi bir şekilde güncellenmesi, COVID-19 hakkında medyada genel geçer doğru kabul edilen bir çok veri ve istatistiğin tekrar ele alınması gerekiyor. 

Tüm Reklamları Kapat

Şimdiye kadar medyaya eksik ve hatalı bir şekilde yansıyan bilgileri, son çalışmalarda elde edilen verilere göre incelediğimizde, şu iki sonuca varabiliriz:

  1. Hastalığın gerçek ölüm oranı, halk arasında sanılandan çok daha düşük; ancak yine de mevsimsel gripten daha yüksek.
  2. Hastalığın bulaşıcılığı ilk hesaplanandan daha yüksek. 

Aslında bu iki sonuç sayısal olarak birbirine bağlı ve temel olarak, şimdiye kadar yapılan bir algı hatasını, ölüm oranı ve bulaşıcılığın neye göre hesaplandığının ayırt edilmemesini gösteriyor. Bu hatayı yapanlar elbette alanda uzman bilim insanları değil, onlar başından beri gerçek ölüm oranı ile tespit edilen ölüm oranı arasında fark olduğunu ve bu farkın zamanla kapanacağını söylüyorlardı. Hatayı yapanlar daha ziyade, bilimsel konuları halka anlatan medya çalışanları veya politikacılar; çünkü terminolojik detayları tam olarak bilmiyorlar, bu da halk arasında hatalı algıların yaratılmasına neden oluyor.

Tüm Reklamları Kapat

Vaka Ölüm Oranı vs. Enfeksiyon Ölüm Oranı

Sayıların halka aktarılmasında yaşanan kafa karışıklığının ana nedenlerinden birisi, ölüm oranını hesaplamak için genellikle farklı parametreler kullanılması. Örneğin Vaka Ölüm Oranı (İng: "Case Fatality Rate"), ölüm sayısının kaydedilen enfeksiyon sayısına bölünmesidir. Bu oran, test ve kayıt sayısına bağlıdır, büyük ölçüde hatalı olabilir. Enfeksiyon Ölüm Oranı (İng: "Infection Fatality Rate") ya da "Gerçek Ölüm Oranı" ise, toplam ölüm sayısının yine toplam enfeksiyon sayısına bölünmesiyle hesaplanır. Toplam sayı ise ancak çıkarımlanabilir: kaydedilen veya edilmeyen -ama öngörülen sayıların toplamını kapsar. 

Örneğin, virüsün 100 kişiyi enfekte ettiğini düşünün; 70'i asemptomatik ve enfeksiyonlarından habersizdir. 30'u hastalanır ve teşhis edilir ve bu 30 kişiden 1'i ölür. Bu örnekte Enfeksiyon/Gerçek Ölüm Oranı %1'dir (1/100), ancak Vaka Ölüm Oranı %3,3'tür (1/30).

Hastane kayıtlarıyla doğrudan elde edilen, ancak medyada anlamı tam açıklanmadığından halkın algısında yanıltıcı olabilen ikinci sayıyı, yani Vaka Ölüm Oranını bilmek kolay iken, daha gerçekçi olan ilk sayının, Gerçek Ölüm Oranının tespit edilmesi çok daha zorlu ve problemlidir. Bu nedenle ilk başta genellikle vaka ölüm oranı ilan edilir; çünkü ilan edilebilecek ve üzerinden gidilebilecek tek sayı odur. Ancak zamanla bu sayı küçülmeye başlar ve giderek "gerçek ölüm oranı"na yakınsar. Bir salgın tamamen bitip, tüm detaylar ortaya çıktıktan sonra da bu iki sayı temelde birbirine eşitlenir. Bu, bilimin normal ilerleme biçimidir; ancak halka da doğru şekilde aktarılması gerekir. Bu konuda kapsamlı bir incelemeyi buradan okuyabilirsiniz.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Ölüm Oranları

Güncel bir örnek olarak, New York kentinde COVID-19 kaynaklı ölüm oranının kamuoyuna yansıtılmasını inceleyelim. 1 Mayıs 2020 tarihinde NY yerel yönetimi, testleri pozitif çıkan kayıtlı 13.156 ölüme 5.126 adet semptom görülen, ama test uygulanmayan ölümü ve geçen yılların kayıtlarının ortalamasına göre fazla gelen nedeni belirlenmemiş 5.148 "fazladan ölümün" tümünü ekleyerek, New York kentinde hayatını COVID-19 nedeniyle kaybetmiş insan sayısını 23.430 olarak belirledi. 

Bu hesaplamanın ne kadar gerçekçi olduğunu şimdilik bir yana bırakıp, ölüm oranlarının bu 23.430 sayısından yola çıkarak, kamuoyuna nasıl yansıtıldığına bakalım: 

  1. Bazı medya kuruluşları ve bazı sosyal medya kullanıcıları, ölüm sayısı olan 23.430'u kayıtlı pozitif test sonucu olan 166.883 sayısına bölerek ölüm oranını %14 buldular (kayıtlı vaka ölüm oranı).
  2. New York Eyaleti ise yaptığı antikor testlerinin yaklaşık %20'sinin antikor taşıdığını buldu. Bu oran ve kayıtlı pozitif test sonucunu kullanarak şimdiye kadar 1.671.351 kişiye virüs bulaştığını öngördüler. Ölüm sayısı olan 23430'u da 1.671.351 sayısına bölerek “enfeksiyon ölüm oranı” olarak %1.4 buldular.
  3. Tam bu arada, NY kenti yerel yönetimi %0.28 crude mortality rate (kaba ölüm hızı) şeklinde bir sayı açıklayarak kafaları iyice karıştırdı. Bu rakam ölüm sayısını kentte kayıtlı toplam nüfusa bölerek elde ediliyordu ki, hem zaman içinde değişkendi, hem de hastalığın bulaşma durumundaki ölüm tehlikesi hakkında bilgi vermiyordu.
  4. New York eyalet valisi Andrew M. Cuomo açıklama yaparak ölüm oranının beklenenden daha düşük, %0.5 civarında olduğunu ilan etti. Columbia Universitesinden epidemiyolog (salgın hastalıklar uzmanı) Jeffrey Shaman ise tüm ABD için ölüm oranını %0.6 civarında hesaplamıştı.
  5. En iyimser tahmin, Kaliforniya'daki bir grubun ölüm oranını %0.12-%0.2 arasında hesaplayan istatistik çalışması - ki bu oran bile mevsimsel grip kaynaklı ölüm oranının 2 katına kadar fazla. Çalışma, antikor testi yapılan katılımcıların bir kısmının Facebook üzerinden, istekliler arasından seçilmesi yüzünden eleştirildi, ancak yazarlar, virüsün bulaşma oranının sosyal medya kullanan/kullanmayan arasında fazla dağılım farkı göstermediği argümanıyla çalışmalarını savundular.

Bir karşılaştırma yapmak gerekirse, ABD'de mevsimsel grip kaynaklı ölüm oranı %0.1 olarak kabul ediliyor.

Speküle edilen bu oranların en iyimseri ile en kötümseri arasında 100 kattan fazla fark var. Bu son derece ciddi bir sayı, ziya eğer %0.12 oranı doğru olsa, uygulanan tüm karantina, hayatı durdurma vb. önlemler aşırı önlemler olacak ve Dünya Sağlık Örgütü'nün inandırıcılığı, daha önce A-H1N1 örneğinde olduğundan daha ağır bir şekilde sarsılacak. Yok eğer %14 oranı doğruysa, alınan önlemler yetersiz ve derhal, katı bir karantina başlatılmalı. Zaten şu ana kadar uygulanan kilitlenmenin gerçek bir karantina değil, ancak salgını yavaşlatmaya yönelik bir girişim olduğu unutulmamalı.

%14... %1.4... %0.6... %0.28... %0.12... Şimdi, bu sayılardan hangisine güvenelim?

Tüm Reklamları Kapat

Öncelikle ne konuda bilgi istendiğini anlamamız, ve hangi konuda bilgi verdiğimizi anlatmamız lazım. Örneğin halkın cevap aradığı soru “Hastalık bulaşan kişilerin iyileşememe, hayatını kaybetme oranı nedir?” ise, vereceğimiz sayıyı tam olarak ifade etmemiz gerek: "Virüs bulaşan her 100 kişiden kaçı öldü?” Bu da kayıtlara geçmiş veya geçmemis toplam sayıların öngörülmesi ve ölüm sayısının bulaşma sayısına bölünmesi ile elde edilir, yani Gerçek Ölüm Oranı.

Yukarıdaki şıklardan 1 ve 3 farklı parametreleri, Vaka Ölüm Oranı ve Kaba Ölüm Oranlarını ölçer, aradığımız bilgiyi vermez. 2, 4 ve 5 teorik olarak aradığımız bilginin farklı yöntemlerle ekstrapole edilerek (çıkarımlanarak) öngörülmesidir. Aralarındaki nicel farklılık ise çıkarım yöntemlerindeki farklılıklardan kaynaklanır.

Henüz mart ayı sonunda, gerçek ölüm oranının %1'in altında olabileceği yayımlanmıştı. Şu anki araştırmalar %0.5 - %0.6 civarını gösteriyor. Bu oran, halen mevsimsel gribe göre 5-6 kat yüksek olsa da, daha önce açıklananlardan daha rahatlatıcı bir oran gibi görünüyor. Ancak aritmetik olarak bu düzeltme, bulaşma oranının sanılandan daha yüksek olduğu gerçeğiyle birlikte geliyor. 

Buraya kadar geldiğimiz nokta "enfeksiyon sayısının gerçekte daha yüksek olduğunun bulunması" sonucunda dolaylı olarak ölüm oranının daha düşük bir değere düzeltilmesinden bahsediyor. Buna ek olarak, ölüm ve vaka sayılarının zaman içinde değişimini inceleyerek son haftalarda ölüm oranında gerçek bir düşüş olduğu görülebilir. Küresel verilere göre, nisan ortasında doruğa çıkan günlük can kaybı sayısı, mayıs ayı sonunda vaka sayısının artış hızına göre yavaşlamış görünüyor:

Tüm Reklamları Kapat

Çubuklar (ve sağ eksenler) Dünya genelinde günlük yeni vaka ve yeni ölüm sayılarını göstermektedir.
Çubuklar (ve sağ eksenler) Dünya genelinde günlük yeni vaka ve yeni ölüm sayılarını göstermektedir.
Evrim Ağacı COVID-19 Raporu

Bu yavaşlama -bir olasılıkla- hastalık tedavisindeki gelişmelere, özellikle de yanlış tedavi protokollerinin belirlenip bırakılması (örneğin invaziv vantilasyon/entübasyonun azaltılması) sayesinde ölüm oranının doğrudan düşürülmüş olmasına bağlanabilir. 21 Nisan'da yayımlanan bir çalışmaya göre, solunum aygıtlarının kullanımında gidilecek bir değişiklikle, ağır vakaların ölüm oranlarında %50'ye varan bir azalma sağlanabiliyordu. 

Aritmetik olarak, grafikte gözlemlenen yavaşlamayı açıklayabilecek diğer bir olasılık da, ölüm oranının değişmeyip, gerçek vaka sayısının azalmış, ancak yapılan test sayısının artmış olması. Bu durumda da yukarıdaki grafiklere benzer bir eğilim görülebilir. Dünyada yapılan test sayısının artıp artmadığı, ülkelerden alınan bilgilerden bulunabilir, ancak bir diğer değişken de günlük yapılan testlerin rasgele mi, yoksa semptom gösterenlerin çoğunlukta olduğu bir popülasyona mı uygulandığı. Bu da işleri karıştırıyor. 

Bulaşıcılık Katsayıları 

Antikor testlerine göre, koronavirüs bulaşma rakamlarının resmi rakamların çok üzerinde olduğunu, bunun da aslında bir anlamda iyi haber olduğunu, çünkü hastalığın ölüm oranının aslında ilk açıklananlardan çok daha düşük olduğunu gösterdiğini gördük. Ancak madalyonun diğer yüzü şu: Bu durumda enfeksiyon sayısı ilk açıklanandan çok daha fazla. Yani hastalık şimdiye kadar öngörülenden daha bulaşıcı, tıbbi terimiyle: bulaşma katsayısı daha yüksek. Bu durum, kilitlenmeden sonra bile virüsün yayılmasını ya da alınan en katı önlemlere rağmen Çin'de bile yeni vaka görülmeye devam etmesini açıklıyor.

Bu durum salgının seyrini nasıl etkiler? Medyada sürekli olarak “ikinci dalganın sonbaharda geleceği” ifade ediliyor. Yani yaz mevsiminde en azından bir duraklama olacağı beklentisi var. Bu beklenti, grip ve soğuk algınlığı salgınlarının ilkbahar sonu ve yazın bitmesinden kaynaklanıyor. Yazın salgınların bitişi literatürde sıkça işlenmiş bir konu ve en çok aşağıdaki nedenlerle açıklanıyor:

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Hava Nasıl Tarih Yazar- Antikçağdan Günümüze İklim Değişiklikleri ve Felaketler

Hava Nasıl Tarih Yazar- Antikçağdan Günümüze İklim Değişiklikleri ve Felaketler

Ronald D. Gerste

  • İklim, tarihi nasıl şekillendirdi? Coğrafya kader mi?
  • Dünyanın kaderini değiştiren iklim değişikliklerinin ardında ne yatıyordu?
  • Roma’nın bir dünya imparatorluğuna dönüşmesini sağlayan neydi?
  • Amerika kıtası Kolomb’dan önce nasıl keşfedildi?
  • Maya kültürü neden bir anda yeryüzünden silindi?
  • İklim, devrimlere nasıl zemin hazırladı?
  • Napoléon Ruslara boyun eğdirebilir miydi?
  • Hitler’in orduları nasıl mağlup oldu?
  • 20. yüzyılın iklim felaketlerinin ardında neler var?

Ronald D. Gerste’nın hava şartları ve iklimin tarihsel sonuçlarını mercek altına aldığı çalışması Hava Nasıl Tarih Yazar, iklimin çok sayıda değişkene bağlı dinamik yapısını tarihsel kırılma anlarıyla örneklerken insanın doğayla etkileşiminin hava şartları üzerindeki bazen bir medeniyeti sona erdirebilecek kadar kritik sonuçlarına dikkat çekiyor. İklim tarihi verilerinden yola çıkarak iklim değişikliklerinin ne felaket senaryolarının bahsettiği kadar insan merkezli ne de somut gerçekliği inkâr edenlerin iddia ettiği kadar insandan bağımsız olduğunun altını çizerken, günümüzde iklim sorunlarına nasıl yaklaşmamız gerektiğine dair akılcı bir öngörü sunuyor.

Devamını Göster
₺68.00
Hava Nasıl Tarih Yazar- Antikçağdan Günümüze İklim Değişiklikleri ve Felaketler

  1. Yazın sıcaklığın ve nemin artması sayesinde virüsler vücut dışında daha çabuk bozuluyor.
  2. Güneşin ultraviyole (UV, morötesi) ışınları virüsü daha çabuk etkisiz hale getiriyor. Güneş alma süresinin artması sonucu, yine dışarıda virüsün stabilitesi düşüyor.
  3. Yine UV ışınları sayesinde yazın insanlarda D vitamini eksikliğinin azalması sonucu bağışıklık sistemi kuvvetleniyor, virüsün patojenliği dolaylı olarak düşüyor.

Güneş ışığı ve virüs bozulması konusunda 2005'te yapılan kapsamlı bir çalışmada koronavirüs ve diğer virüslerin güneş altında etkinlik kaybetme süreleri incelenmiş. Koronavirüslerin nispeten güneşin UV ışığına duyarlı olması iyimserliğimizi artırabilir. 2003 yılındaki ilk SARS salgını da yazın durmuş, hastalığa yol açan virüs (SARS-CoV-1) ise 2004 yılında şaşırtıcı bir şekilde tamamen ortadan kaybolmuş, hatta bu yüzden aşı çalışmaları bile durdurulmuştu. Ancak 2002-2003 dönemindeki korona virüsünün bulaşma kaysayısı, şu anda COVID-19'a yol açan SARS-CoV-2 virüsüne göre daha düşüktü:

Bu yılki virüsün, SARS-CoV-2'in yüksek bulaşıcılığı nedeniyle salgının yazın da devam etme olasılığı var. Ayrıca, kuzey yarıkürede yaz sıcaklıkları ve güneş alma süresinin uzunluğu sayesinde belirgin bir şekilde yavaşlasa bile, kış mevsimini yaşayan güney yarıkürede devam etme olasılığı yüksek. Haziran-Eylül ayları arasında kış mevsimini yaşayan Arjantin, Şili, Uruguay, Brezilya, G. Afrika ve Avustralya gibi güney yarıküre ülkelerinde salgın artarak devam edebilir. Bu durumda, kuzeydeki duraklama sürecinden sonra sonbahar’da güneşlenme süresi ve sıcaklıklar azalınca salgının ikinci dalga olarak tabir edildiği şekilde geri dönme olasılığı çok yükselir. Yani, 2003 SARS salgınındaki gibi yazın kendiliğinden tamamen kaybolacağı beklentisi, bulaşma katsayısı daha yüksek olan COVID-19 için biraz fazla iyimser bir beklenti.

Sonuç

Eldeki “resmi” rakamları gözönüne alırsak, COVID-19′un öldürücülüğü, yılın ilk aylarında açıklanana ve özellikle de halkın şu anki algısına göre daha düşük, %0.5 civarında görünüyor. Ancak bu “düşük” oran bile mevsimsel gribe göre bir kaç kat daha öldürücü olduğu anlamına geliyor.

Burada şunu hatırlamakta da fayda var: Medya üzerinden halka ulaşan bilgiler, epidemiyoloji camiasında tartışılan konu derinliğinin zerresi konumunda bile değil. Bu da, "bilim insanlarının kafasının karışık olduğu" izlenimini verebiliyor. Halbuki salgın henüz Çin'den yeni yeni yayılırken bile gerçek öldürücülük oranını, tespit edilen vakalara bağlı vaka ölüm oranının çok altında olduğu (daha ziyade olması gerektiği) söyleniyordu; çünkü bu, epidemiyolojide yaygın olarak bilinen, sıradan ve giriş düzeyinde bir gerçektir. Ancak halk iletişimini bilim insanları değil, politikacılar ve alanda hazırlıklı/deneyimli olmayan medya çalışanları yaptığında, ister istemez konular da karmakarışık şekillerde sunulabiliyor. Halbuki bu oranların akademisyenler arasında çok daha yakından ve çok daha isabetli bir şekilde takip edildiği ve medyaya yansımadan haftalar, kimi zaman aylar önce öngörülebildiği hatırlanmalı.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
10
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 26
  • Bilim Budur! 8
  • Muhteşem! 7
  • Umut Verici! 6
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Korkutucu! 2
  • İnanılmaz 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • M. Lee. The Coronavirus Looks Less Deadly Than First Reported, But It’s Definitely Not ‘Just A Flu’. (22 Mart 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
  • NYC Health. Confirmed And Probable Covid-19 Deaths. (2 Haziran 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: NYC Health | Arşiv Bağlantısı
  • CDC. Preliminary Estimate Of Excess Mortality During The Covid-19 Outbreak — New York City, March 11–May 2, 2020. (15 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: CDC | Arşiv Bağlantısı
  • Worldometers. Coronavirus (Covid-19) Mortality Rate. (14 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: Worldometers | Arşiv Bağlantısı
  • J. Achenbach. Antibody Tests Support What’s Been Obvious: Covid-19 Is Much More Lethal Than The Flu. (28 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: The Washington Post | Arşiv Bağlantısı
  • E. Bendavid, et al. (2020). Covid-19 Antibody Seroprevalence In Santa Clara County, California. medRxiv. | Arşiv Bağlantısı
  • S. Mallapaty. Antibody Tests Suggest That Coronavirus Infections Vastly Exceed Official Counts. (22 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: Nature | Arşiv Bağlantısı
  • C. Offord. How (Not) To Do An Antibody Survey For Sars-Cov-2. (28 Nisan 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: The Scientist | Arşiv Bağlantısı
  • K.. Wilson. (2011). Revisiting Influenza Deaths Estimates—Learning From The H1N1 Pandemic. European Journal of Public Health, sf: 7-8. | Arşiv Bağlantısı
  • T. Hanlon. 'Lock It Down And Stay At Home': How An Italian Town Beat Covid-19. (25 Mart 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: CGTN | Arşiv Bağlantısı
  • A. M. Dondorp, et al. (2020). Respiratory Support In Novel Coronavirus Disease (Covid-19) Patients, With A Focus On Resource-Limited Settings. The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. | Arşiv Bağlantısı
  • Advisory Board. Will Summer Stop The Coronavirus? Here's What The Evidence Says (So Far).. (26 Mart 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: Advisory Board | Arşiv Bağlantısı
  • M. Puleo, et al. New Study Says 'High Temperature And High Relative Humidity Significantly Reduce' Spread Of Covid-19. (21 Mart 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: AccuWeather | Arşiv Bağlantısı
  • J. Roach, et al. Uv Radiation From The Sun Increases 'By A Factor Of 10' By Summer And Could Be Key In Slowing Covid-19. (24 Mart 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: AccuWeather | Arşiv Bağlantısı
  • R. A. Hobday, et al. (2013). Roles Of Sunlight And Natural Ventilation For Controlling Infection: Historical And Current Perspectives. The Journal of Hospital Infection, sf: 271-282. | Arşiv Bağlantısı
  • R. Hobday. Coronavirus And The Sun: A Lesson From The 1918 Influenza Pandemic. (10 Mart 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: Medium | Arşiv Bağlantısı
  • M. Travers. Covid-19 Ile Mücadelede D Vitamini, Kritik Bir Rol Oynuyor Olabilir!. (14 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı
  • B. Neustaeter. Vitamin D Deficiency May Be Linked To More Severe Cases Of Covid-19, Studies Suggest. (13 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: CTV News | Arşiv Bağlantısı
  • C. D. Lytle, et al. (2005). Predicted Inactivation Of Viruses Of Relevance To Biodefense By Solar Radiation. Journal of Virology, sf: 14244-14252. | Arşiv Bağlantısı
  • R. Peckham. Where Has Sars Gone? The Strange Case Of The Disappearing Coronavirus. (8 Haziran 2016). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: Somatosphere | Arşiv Bağlantısı
  • M. J. Roossinck. The Mysterious Disappearance Of The First Sars Virus, And Why We Need A Vaccine For The Current One But Didn’t For The Other. (5 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 2 Haziran 2020. Alındığı Yer: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/03/2023 12:07:33 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8840

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Eğilim
Atmosfer
Karar Verme
Sars Mers
Yeşil
Nobel Ödülü
Makine
Çeviri
Toprak
Görme
Türlerin Kökeni
Seçilim
Kök Hücre
Test
Zehirli Mantar
İnsan Türü
Kanat
Besin Değeri
Şehir
Beslenme Davranışı
İklim
Kimya Tarihi
Ağız Sağlığı
Argüman
Hidrotermal Baca
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
M. Yayla, et al. COVID-19: Daha Az Öldürücü, Daha Çok Bulaşıcı!. (3 Haziran 2020). Alındığı Tarih: 24 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8840
Yayla, M., Bakırcı, Ç. M. (2020, June 03). COVID-19: Daha Az Öldürücü, Daha Çok Bulaşıcı!. Evrim Ağacı. Retrieved March 24, 2023. from https://evrimagaci.org/s/8840
M. Yayla, et al. “COVID-19: Daha Az Öldürücü, Daha Çok Bulaşıcı!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 03 Jun. 2020, https://evrimagaci.org/s/8840.
Yayla, Mehmet. Bakırcı, Çağrı Mert. “COVID-19: Daha Az Öldürücü, Daha Çok Bulaşıcı!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, June 03, 2020. https://evrimagaci.org/s/8840.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.