Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

COVID-19 Salgını ve Aşılar Konusunda Kafamız Neden Karışık? Neye, Neden İnanıyoruz?

COVID-19 Salgını ve Aşılar Konusunda Kafamız Neden Karışık? Neye, Neden İnanıyoruz?
11 dakika
1,756
  • Epidemiyoloji
  • Pazarlama

Hepimiz, yaşamımızı aniden değiştiren bir salgının içinde bulduk kendimizi. İlkin televizyonlarda, uzak bir ülkede herkesi hasta eden bir virüsten söz edildiğini duyduk. İnsanlar ölüyordu, belki biraz üzüldük. Ama olabilir, insanlar her gün birçok sebeple ölüyor zaten... Sonra yayıldığını ve bir gün ülkemize de geleceğini öğrendik, endişelendik. Neler oluyor sorusuna haber merkezleri, bilim insanları ve bilim anlatıcıları cevap veriyordu: salgın! Birçok ülke salgından etkilenmişti. Bize de gelecek dediler. Ve geldi.

Ardından bilim insanları, bakanlar ve araştırmacı gazeteciler televizyonlarda boy göstermeye başladılar. Herkes aynı virüsten söz ediyor; ama herkes farklı şeyler söylüyordu. Sonra bu bilgili insanlar kervanına başkaları da katılmaya başladı: Youtuberlar, sosyal medya, arkadaşlarımız ve yakınlarımız da aynı konu hakkında konuşuyorlar ama nedense kimse bir noktada buluşamıyordu. Virüsün yapay olarak üretildiğinden tutun, hangi hayvandan bulaştığı konusunda bile hemfikir değiliz.

Tüm Reklamları Kapat

Aradan geçen aylar, konuyu açıklığa kavuşturacağına, kafaların daha da karışmasına sebep oldu. Tam bu karmaşaya alışmış ve herkesin kendine göre bir fikri oluşmuşken, şimdi bir de aşı konusu çıktı karşımıza. Yeniden her şey sil baştan tartışılmaya başlandı: "Çin aşısı" mı, mRNA aşısı mı, Oxford aşısı mı ya da hiç biri mi? Komplo teorilerinden, çipli zombilere, aşıdaki homoseksüel hormonu katkılarına kadar her şeyi tartışır olduk. Toplum olarak bilgi bombardımanı altındayız, ancak gerçek bir fikrimiz yok.

Kararlarımızı Şekillendiren Nedir?

Her şeyden önce şunu hatırlamak gerekiyor: Herhangi bir konuda fikir sahibi olmak için, en azından temel düzeyde bilgi gerekir. Peki, bilgi kaynağımıza nasıl güveneceğiz? Kafalarımız neden karışık ve bu kadar bilgiye rağmen, doğrulardan nasıl emin olamıyoruz? Neden herkes farklı fikirde? Hangi bilginin doğru olduğuna nasıl karar veriyoruz? Duyduklarımızdan bazıları doğru gelirken, bazılarının neden yanlış olduğunu düşünüyoruz? Ölçümüz ne ve hangi akıl filtrelerini kullanıyoruz? Nasıl ikna oluyoruz? Gerçek bilginin kaynağı ne olmalı? İsterseniz felsefenin bütün konularına girmeden, COVID-19 çerçevesinde anlatmaya başlayalım.

Tüm Reklamları Kapat

Hepimiz, insan olmanın gereği; yaşadığımız her "an"da bir anlam ararız. Anlamak ve anlamlandırmak bizi insan yapar.[1] Sebep sonuç ilişkisini kurmadan, olan biteni anlamlandıramayız. Korktuğumuz olaylarda ise daha hızlı bir anlam arayışı içine gireriz. Yaşadığımız salgında da ilk andan itibaren sabırsızca; nasıl, neden ve ne olacak soruların cevaplarını aradık. Zihnimiz ise belirsiz (anlamlandıramadığı) olaylardan hiç hoşlanmaz, kaygılı ve tedirgindir. Hızla bir anlam/sonuç arar. Kaygılı beyin, bulduğu ilk bilgi parçacıklarından hemen bir bütün inşa etmeye başlar. Bulmacanın parçalarının tam olmasına bile gerek yoktur. Zihin, olmayan parçaların yerini çoktan “sezgileriyle” doldurmuştur bile.[2]

Zihnimizde ilk oluşan bütün, bize o kadar gerçek gelir ki, başkaları için çok saçma olan fikirler bile, bizim için temelleri sağlam bir bütün halindedir artık. Her şey o kadar açıktır ki! Bu gerçeği neden başkalarının hala göremediğine şaşmaya başlarız. Kendi oluşturduğunuz bu fikri değiştirmek, hiç kolay değildir. Her gelen yeni bilgi, bizim için yanlış ve değerlendirmeye gerek olmayan saçmalıklardır. Ancak entelektüel beyinler; her gelen yeni bilgiyle bütünü yeniden ele alır, düzeltmeler yapar ve yeniden inşa ederler.

COVID-19 ile ilgili olarak oluşturduğumuz ilk fikir, en gerçek fikirmiş gibi gelmesi, son derece doğaldır. Ancak bu fikrimizin yanlışlanabilir olabileceğini düşünmek erdemdir. Eleştirel düşünmeyi beceremiyorsak, bu tür bir rasyonel tutum takınmak da pek mümkün görünmemektedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Eleştirel düşünebilmenin ilk yolu; akılcı ve tarafsız analiz gerektirir. Zihnimizin sunduğu fikir kırıntılarının yanlışlanabilirliğini denetlemek, farklı bilgi ve görüşlere açık olabilmektir.

Hangi Habere Güveniyoruz?

Deneyimlerimiz

Yeni bir olayı analiz ederken en önemli temel taşlarımız; kişiliğimiz, deneyimlerimiz ve ön yargılarımızdır.[3] Bizzat yaşadığımız tecrübeler, bize daha doğru ve daha yaygınmış gibi gelir. Eğer yaşadığınız apartmanda iki kişi hastalandıysa; bakanlığın açıkladığı rakamlar size çok düşük gelebilir. Zihin hemen bir hesaplama yapar. "Benim apartmanda iki kişi… Her apartmanda iki kişi olsa…" Artık açıklanan sayıların çok düşük olduğu fikri, sizin için “gerçek”tir.

Burada yapılması gereken şey; çıkardığınız bu sonucun ne kadar doğru olabileceğini test etmektir. Yukarıdaki örnek için söylemek gerekirse; farklı bölgelerde yaşayan tanıdıklarımı arayıp, onların da apartmanlarında COVID-19 hastası olup olmadığını öğrenmek ve belki de örneklemeyi çoğaltıp bir ortalama almak olabilir. Tek bir deneyimden, anlamlı bir bilgi/sonuç çıkmayacağını bilmeliyiz. Elbette bu tür konulara yönelik kapsamlı analizler, bu şekilde rastgele örnekler almanın çok daha ötesine geçmektedir; ancak yine de basit testlerle bile kendinizi ve önyargılarınızı sınamanız mümkün olabilir.

Güvendiğimiz Kişiler

Aynı inanç ve kültürü paylaşan gruplar birbirlerine, bu grubun dışındakilerden daha çok güvenirler. Güvendiğimiz kişilerin söyledikleri de daha inandırıcı ve gerçek gelir. Bu kişilerin yanılabileceğini pek düşünmeyiz. Hele bu kişi aile büyüğümüz, inanç liderimiz veya birçok konuda güvenimizi kazanmış biri ise, yanılması imkansızdır(!), öyle değil mi? Zihnimiz “O kişi ikna olmuşsa kesin bir nedeni vardır. Benim aynı nedenleri sorgulamama gerek yok.” diye düşünür.

COVID-19 salgını konusunda; babamızdan duyduğumuz bir haberin, tam tersini söyleyen doktorun yanıldığını düşünmek zihnimize daha kolay gelir. Doktorun kandırıldığını, ilaç şirketlerinin kuklası olduğunu, satıldığını düşünmek, babamızın yanıldığını düşünmekten daha az zedeleyicidir. Sırf bu nedenle bile uzman bir hekimin yazdığı ilaçları; komşusuna, arkadaşına, dini liderine danışarak kullananları (veya kullanmayanları) sıklıkla görmüşsünüzdür. Bu, büyük bir hatadır.

Tüm Reklamları Kapat

Arkadaşlarımız

Benzer zihin yapısına sahip kişilerden gelen haberler de daha doğruymuş gibi gelir. Arkadaşlarımız, mesaj gruplarımız, benzer görüşleri, zevkleri ve hobileri paylaştığımız sosyal medya grupları bizim zihin yapımıza yakın kişiler olduklarından, onlardan gelen haber ve bilgiler bize daha güvenilir ve doğru gelir. Ne de olsa birçok ortak yanımız var. Bu görüşümüz neden farklı olsun?

Yakın arkadaşlarımızı; kendi kişiliğimize yakın, zevk ve hobilerimizi paylaşabildiğimiz, benzer düşünsel yapılara sahip kişilerden seçeriz. Arkadaşlarımız; samimi, içten ve sıcaktır. Başımız sıkıştığında, ailemizden bile daha çabuk ulaşabileceklerine inandığımız, "Canım pahasına güvenirim." dediğimiz kişilerden aldığımız COVID-19 haberleri neden yanlış olsun ki?

Çevre

Yaşadığımız çevredeki kişilerin düşünce ve davranışları, bizimde düşünce ve davranışlarımızı etkiler/değiştirir.[3] Bazen güven ortamını oluşturamadığınız ve ortak değerleri paylaşmadığımız bir ofis veya sınıf içerisinde bile, en çok rağbet gören haber ve görüşler bize daha doğruymuş gibi gelir. Bunu, bilinçli bir seçimle yapmayız. Bilinç dışı süreçler devrededir ve çoğunluğun görüşü daha doğruymuş gibi gelir. Bu zihin yanılsamasını kullanan birçok pazarlama yöntemi bile geliştirilmiştir.

Bulunduğumuz toplumda veya sosyal medyada sürekli önümüze çıkan bir COVID-19 haberi başlarda çok saçma gelse de bir süre sonra doğruymuş gibi gelmeye başlar. "Saç kurutma makinasını ağız ve burnunuza tutun." diyen veya "Virüsü öldürmek için çamaşır suyu içilmesini" öneren, kelle paça ile, genlerle hastalığı bitirmeyi hedefleyen haberleri hatırlıyoruzdur. Onlarca kişi boğazını ve burnunu yaktıktan, yüzlerce kişi sırf bu nedenlerle hastanelik olduktan ve birçok bilim insanının uyarısından sonra uyanmadık mı? Yoksa hala inananlar var mı?

Tüm Reklamları Kapat

Bir haberin/bilginin yaygın olması doğru olduğu anlamına gelmez.

İnanmanın Dili Duygudur

Duygusal yakınlık kurduğumuz (aynı duyguları paylaştığınız) kişilerin söyledikleri, daha inandırıcı gelir.[3] İnsan, doğası gereği empati yapan bir canlıdır. Karşımızdaki kişinin duygu değişimleri bizim de duygularımızı etkiler.[2] Ağlayan bir kişinin karşısında gülümseyemeyiz. Biz de hüzünlenir ve duygusal bir bağ kurarız. Duygusal bağ kurduğumuz kişilerden gelen haberler bize daha inandırıcı ve gerçek gelir. Örneğin hayatlarını dilenerek geçiren insanlar, bilerek veya bilmeyerek bu yöntemi çok sık kullanırlar. Elinden tuttuğu çocuğun hasta olduğunu söyleyen, üzgün bir anneye “Dur bakayım çocuğunun gerçekten ateşi var mı?” demeyiz.

COVID-19 haberleri konusunda da durum farklı değildir. İnanmanın dili, duygudur. Veriler, olgular, teoriler ve mantık soğuk; duygular sıcaktır.

Liderler

Otorite saydığımız kişilerden (siyasi lider, dini lider, hocalarımız ve belki de patronumuzdan) gelen haberler, hiçbir şüpheye gerek olmayacak kadar gerçektir(!). Hatta haberin yanlış olduğunu ispatlamaya çalışan kişilere karşı öfke duyabiliriz. İnsanlar kendi görüşlerinin eleştirilmesine kısmen de olsa katlanabilirken, liderlerin görüşlerinin eleştirilmesi çoğunlukla bir tartışma nedenidir. ABD veya benzer bazı Avrupa liderlerinin COVID-19 konusunda ki yanlış tutumlarını hatırlarsınız. Ülkelerindeki korkunç vaka artışlarına rağmen, liderlerinin görüşünü ısrarla ve hararetle savunan, sokakları dolduran kalabalıkları, bilimsel verilere ikna etmek mümkün olmadı. bilim insanlarını yalancı, satılmış ve sermayenin dili olduklarına inanmak daha doğru geldi.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Mikroskop Flipview 5MP LCD HH

Celestron Türkiye distribütöründen direkt ve ücretsiz kargo

270 derece dönebilen 3” renkli TFT LCD ekranlı dijital el mikroskopu çok yönlü ergonomik tasarımı ile üç şekilde kullanılabilir. (elde, düz bir yüzey üzerinde veya dahili metal standı ile)
5 MP sensörü ve 5-element IR mercek yapılandırması ile yüksek çözünürlüklü fotoğraf ve video çeker.
10x-120x büyütme (PC’ de 300x e kadar) gücü ile mükemmel şekilde böcek, sikke ve para, belgeler, devre kartları, kum ve 3D örnekleri görüntülenir.
Dahili 5 MP sensörü, bulabileceğiniz en iyi çözünürlüğü sunar. 5-element IR cut lens takıldığında örneklerin keskin görüntü ve videolarını elde edebilirsiniz. 8 ayarlanabilir LED halka çekim için mükemmel bir aydınlatma sağlar.
Resimleri ve videoları kaydetmek için (32 GB’ a kadar) herhangi bir Micro SD kartı takabilirsiniz veya verilen USB kablosu ile bilgisayarınıza mikroskopu takın ve Celestron taşınabilir Capture Pro yazılımını kullanarak görüntüleri yakalayın. Ya da dahili video çıkış kablosu ile televizyon veya projektöre aktarabilirsiniz.

Teknik Özellikler

  • Büyütme Aralığı: 10x – 300x (4x digital zoom ile 1200x)
  • Algılayıcı: 5 MP CMOS¼”
  • LCD Ekran: 3.0” Tam renkli TRF Ekran ( X 90° – Y 270° ekseninde menteşeler)
  • Lens: 5-element IR mercek yapılandırması
  • Odaklayıcı Aralığı: 10 mm den sonsuza manuel odaklama
  • Aydınlatma: 8 ayarlanabilir beyaz LED halka konfigürasyonunda
  • Denklanşör Tetik: Konut (yazılım arayüzü üzerinden ve PC seçeneği ile kullanıldığında)
  • Titreme Kontrolü: 50Hz/60Hz
  • Hareketsiz Görüntü Çözünürlüğü: 5MP, 3MP, 1.3MP VGA (12MP enterpolasyon)
  • Video Capture Çözünürlüğü: VGA, 30fps
  • Video Sıkıştırma Formatı: MJPEG
  • Video Çıkışı: AV Çıkışı (kablo dahil)
  • USB Bağlantısı: 2.0 USB
  • Yazılım Uyumluluğu: Windows: XP/Vista/7/8 -Mac: OSX 10.6 – 10.9
  • Bellek: Mikro USB kart yuvası (32G kadar destekler)
  • Güç: İç Şarj Edilebilir Lityum İyon Pil (1050 mAh) AC Adaptörü Üniversal Girişli 100-240 Volt, 50/60 HZ (US Version sadece)
  • Diller: İngilizce, Almanca, Fransızca, İspanyolca, Rusça, İtalyanca, Portekizce, Hollandaca, Lehçe, Japonca, Korece, Çince
  • Mikroskop Boyutu: 117.5 mm x 63.5 mm x 108 mm
  • Stand Boyutu: 76.2 mm x 44.5 mm x 70 mm
  • Mikroskop Ağırlığı: 212 gr
  • Mikroskop ve Stand Ağırlığı: 317 gr
Devamını Göster
₺7,000.00
Mikroskop Flipview 5MP LCD HH

Yukarıda saydığımız kişi ve grupların hiçbirine uymadığınızı düşünüyorsanız, şimdi sıkı durun. Zihnimizin derinliklerine iniyoruz.

Dimyat'a Pirince Gitmek

İnsan zihni, açık ve net olmayan durumlarda risk almayı sevmez. Hayatta kalma dürtülerimiz, güvenli limanları tercih eder. Diğer bir tabirle; kazanma teklifini değerlendirirken, öncelikle, kaybetmek istemeyiz. Elimizdekileri, gaibe tercih ederiz. COVID-19 aşısı konusunda da durum pek farklı değildir: Aşı yapıldığında kazanımlarımızdan emin olamıyorsak eldeki sağlığımızı kaybetmek daha olası gelir. “Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olma” atasözünün tam yansıması da budur.

O yüzden aşının kazanımları çok açık anlatılmalıdır. Tabii ki buna rağmen ön yargıları ve kişiliğimizin prangalarını kırmak hiç kolay değil.

Pranga demişken; Kant’ın “dogmalar ve kurallar(gelenek) çocukluğumuzdan gelen prangalardır. Aydınlanma; çocukluktan kurtuluş demektir.” sözünü hatırlamakta fayda var.[4] İçimizdeki sürekli “hayır” diyen çocuğu susturup, aklın/bilimin vadisine çekmek hiç kolay değil.

Akıl mı dedik? Öyleyse bilginin asıl kaynağına nasıl ulaşabileceğimize bakalım.

Bilmenin Kaynağı

Bilimsel bilgi:

  • Gözlemlenebilirdir; yani duyu organlarımızla izleyebiliriz.
  • Ölçülebilirdir, yani sayılara döküp karşılaştırmalar yapabiliriz.
  • Tekrarlanabilirdir, yani elde edilen sonuçlar yeterli bilgi ve ekipmana sahip herkes tarafından tekrarlandığında aynı sonuçları elde edebilirler.
  • Ayrıca öznel ve soyut kavramların anlaşılması için, somut kavramlar kullanır.
  • Öznel değildir; kişiden kişiye değişmez (kişiler bunu kabul etsin ya da etmesin).

Öte yandan sezgisel bilgi; geçmişte yaşanan deneyimler sonucu oluşturulmuş model ile yaşanan deneyimler arasındaki kıyaslama yoluyla sonuç çıkarma halidir. Otomatik ve bilinçaltında işleyen bir süreçtir. Belli bir alanda çok tecrübemiz varsa, beynin mevcut deneyimi kıyaslayacağı fazlaca bilgi depolanmıştır. Bu, sezgileri daha güvenilir kılar. Tıpkı yaratıcılık gibi, sezgileri de tecrübe ile geliştirmek mümkündür.[5]

Sezgisel bilgi ise:

  • Özneldir
  • Ölçülemez
  • Kıyaslanamaz
  • Tekrarlanamaz
  • Soyuttur.

Hiçbir bilgi kaynağının diğerinden üstün olduğunu söylemek değil amacımız. Bilimsel bilgi her zaman doğru olmadığı gibi, sezgisel bilgi de her zaman yanlış demek değildir. Her ikisi de yanılabilir. Bilgiyi zamanla geçersizleştiren şey, yanlışlanabilmesidir. Daha az yanlışlanan bilgi, daha değerlidir. Ve bu tür bir yanlışlanabilirlik, bilimsel bilginin ortaya çıkışında çok daha merkezi bir role sahiptir.

Her iki tip bilgi kaynağının tanımları gereği; bilimsel bilginin gözlemlenebilmesi, tekrarlanabilmesi, öznel olmaması ve somut delillere dayanıyor olması gerekirken, sezgisel bilgi yoğun bir deneyim ve bilgi birikimine muhtaçtır. Yani bu konuda sezgisel bir sonuca varacak kişinin, konusunun uzmanı olması, sahasında belki on binlerce saat emek harcamış, çalışmış, yazılan çizilenleri okumuş, ürettikleriyle sahada kendine yer etmiş olması gerekmektedir. Aynı insan bir olay karşısında bazen bilimsel düşünürken bazen sezgisel davranabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Ama iş, karşıdaki insanı ikna etmek olduğunda sezgisel bilginin değeri daha kişiseldir. Biz kendi içimizde ikna olsak bile, karşıdaki insanı ikna etmek için bilimsel bilgiye ihtiyacımız vardır. Siz istediğiniz kadar analitik çalışmalar sunun, istediğiniz kadar veri ve istatistik ile bir gerçeği ispatlayın, tek bir kişinin başından geçen bir yaşanmışlık öyküsünün kitleler üzerinde yarattığı etkiyi yaratamazsınız. Ne demiştik? Sayılar soğuktur, duygular ise sıcak...

Bizler günlük hayatta sezgilerimizle düşünür ve yaşarız; ancak olağanüstü bir olay olduğunda, bilinçli beynimiz devreye girer ve adeta “Dur bakalım ne oluyor!” der.

Virüsler, salgın ve sağlık konularında yeterli bilgileri olmayanlar (bilim insanları dışındakiler) hemen yukarıda saydığımız bilgi kaynaklarına yöneldiler ve sezgilerimize (kendimize özel deneyim, tecrübe ve ön yargılarımızla oluşturduğumuz dünyamıza) en yakın bilgi kaynakları bize daha doğru geldi. Hele bir de bilimselliğe karşı oluşturduğumuz bir ön yargımız varsa, bilim insanları ne derse desin hep şüpheli yaklaşır ve karşı görüşler daha sıcak gelir.

Sonuç

Konu, özellikle sağlığımız ve hatta kamu sağlığı ise; kriz anlarında tek güvenilir kaynağımız bilim ve alanında uzman bilim insanları olmalıdır. Başka kaynaklara yönelmek abesle iştigaldir; çünkü güvendiğimiz kişilerin objektif bilgilere sahip olma ihtimali, bilim insanlarının verilerinin güvenilir olma ihtimali yanında pratik olarak sıfırdır. Dolayısıyla duygularımızla alacağımız kararlar, belki belli başlı noktalarda bizi haklı çıkarabilir; ancak büyük resme odaklandığımızda, kitlesel bir felakete neden olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Elbette, kişilerin bilimsel veri akışına bir nebze şüpheci yaklaşması anlaşılırdır. Aşı karşıtlığının bir nedeni de; bilime (özellikle de tıp bilimine) karşı olan ön yargılarımızdır. Bunda, bilim insanlarının da katkısı vardır. Bilim, halkın gözünde, belli bir sınıfın uğraşısı olarak kaldığı ve her zaman bir üst perdeden konuştuğu sürece, bu ön yargılar kırılamayacaktır. Sadece üniversitelere hapsettiğimiz ve akademik kariyer dışında kimseye söz hakkı verilmeyen bu bilimsel platformda ürettiğimiz ne olursa olsun, halk arasında dirençle karşılanması son derece normaldir. Bu nedenle bilim anlatıcılarına büyük rol düşmektedir.

Dillere pelesenk olan "İşi, ehline (liyakat sahibine) verin." cümlesinin erdemine inanıyorsak, COVID-19 ve aşı konusunda bu, ön yargı ve kişisel sezgilerimize güvenmenin ötesine geçerek, işin ehli olan, alanında saygınlığı olan, işini iyi yapmak konusunda belirgin bir geçmişi olan bilim insanlarına ve bilim anlatıcılarına güvenmektir.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
19
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 5
  • Muhteşem! 4
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Bilim Budur! 2
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ N. G. Holm. (2004). Din Psikolojisine Giriş. ISBN: 9789755744094. Yayınevi: İnsan Yayınları. sf: 175. doi: 10.1017/S0034412500019806.
  • ^ a b D. M. Eagleman. (2013). Incognito. ISBN: 9786054729074. Yayınevi: Domingo yayınevi. sf: 304.
  • ^ a b c K. Hogan. (1996). The Psychology Of Persuasion. ISBN: 9781565541467. Yayınevi: Pelican publishing. sf: 286.
  • ^ I. Kant. (2009). An Answers To The Question: What Is Enlightenment. ISBN: 9780141043883. Yayınevi: penguin. sf: 128.
  • ^ V. V. Mulukom. Sezgilerimize Ne Kadar Güvenebiliriz?. (28 Mayıs 2018). Alındığı Tarih: 13 Aralık 2020. Alındığı Yer: BBC News / Türkçe | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 26/03/2023 15:54:55 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9722

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Kütleçekimi
Fizik
Taksonomi
Habercilik
Müzik
2019-Ncov
Sağlık Bakanlığı
Kuantum
Sinir
Periyodik Tablo
Kimya Tarihi
Metal
Bağışıklık Sistemi
Yatay Gen Transferi
İspat
Karadelik
Böcek
Etimoloji
Öne Çıkan
Evrim Ağacı Duyurusu
Nükleotit
Davranış
İnternet
Viroloji
Kadın Sağlığı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
L. Günay, et al. COVID-19 Salgını ve Aşılar Konusunda Kafamız Neden Karışık? Neye, Neden İnanıyoruz?. (15 Aralık 2020). Alındığı Tarih: 26 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9722
Günay, L., Bakırcı, Ç. M. (2020, December 15). COVID-19 Salgını ve Aşılar Konusunda Kafamız Neden Karışık? Neye, Neden İnanıyoruz?. Evrim Ağacı. Retrieved March 26, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9722
L. Günay, et al. “COVID-19 Salgını ve Aşılar Konusunda Kafamız Neden Karışık? Neye, Neden İnanıyoruz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 15 Dec. 2020, https://evrimagaci.org/s/9722.
Günay, Lami. Bakırcı, Çağrı Mert. “COVID-19 Salgını ve Aşılar Konusunda Kafamız Neden Karışık? Neye, Neden İnanıyoruz?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 15, 2020. https://evrimagaci.org/s/9722.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.