Çernobil Nükleer Santrali ve Civarında Yaşanan Rusya-Ukrayna Savaşı Neden Tehlikelidir?
Çernobil'deki Dışlama Bölgesinin Binlerce Asker Tarafından İhlâl Edilmesi, Bir Çevre Felaketine Nasıl Sebep Olabilir?
Bu haber 2 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Ukrayna'nın kuzeyindeki Çernobil Nükleer Santrali sahası, insanları otuz yıldan fazla bir süredir dışarıda tutan, 2.600 kilometrekarelik bir "dışlama bölgesi" (İng: "exclusion zone") ile çevrilidir. Bunun sebebi, 26 Nisan 1986'da Çernobil'in dört numaralı reaktörünün insan hatası sonucunda eriyerek, çevreye büyük miktarlarda radyoaktif parçacık ve gaz salmış olmasıdır.[1] Salınan radyasyon, çevreye, Hiroşima'ya atılan atom bombasından 400 kat daha fazla radyoaktivite saçmıştır.[2] Radyoaktif sızıntı bölgesini içerecek şekilde belirlenen dışlama bölgesi, Çernobil ve civarını her türlü insan etkisinden ve müdahalesinden de korumaktadır.
Bir avuç sanayi bölgesi dışında, dışlama bölgesinin çoğu insan faaliyetlerinden tamamen izole edilmiş hâldedir ve dışarıdan bakıldığında, neredeyse tamamen normal gözükmektedir. Hatta radyasyon seviyelerinin zamanla düştüğü bazı bölgelerde, önemli sayıda bitki ve hayvan geri dönmüştür.
Bazı bilim insanları, bölgenin vahşi yaşam için bir cennet haline geldiğini öne sürerken, diğerleri bu iddiaya şüpheyle yaklaşmaktadır.[3] Görünüş, aldatıcı olabilir: En azından yüksek radyoaktivite alanlarında; kuş, memeli ve böcek popülasyonu büyüklüklerinin ve çeşitliliğinin, dışlama bölgesinin "temiz" kısımlarına göre önemli ölçüde daha düşük olduğu düşünülecek olursa...[4], [5], [6]
Timothy A. Mousseau, 20 yıldan fazla bir süredir, Ukrayna'da, Belarus'ta ve Japonya'da (Fukuşima'da), özellikle de radyasyonun etkileri üzerine çalışan bir bilim insanıdır.[7], [8]Bu nedenle, Rusya'nın Şubat 2022'de Kuzey Ukrayna'ya neden atomik nedenlerle çorak kalmış bu arazi üzerinden işgal ettiği ve bölgedeki askeri faaliyetlerin çevresel sonuçlarının ne olabileceği konusunda oldukça bilgilidir.
İşgal Neden Çernobil Üzerinden Yapıldı?
Geriye dönüp bakıldığında, askeri bir operasyonu Çernobil dışlama bölgesinden başlatmanın stratejik faydaları açıktır: Çernobil, yol boyunca az sayıda engele ve yaşam alanına sahip olan, asfalt bir otoyolla doğrudan Ukrayna'nın başkentine bağlanan, geniş ve nüfussuz bir alandır. Çernobil bölgesi, Belarus ile komşudur ve bu nedenle, Ukrayna kuvvetlerinin kuzeyden saldırmasını imkânsızlaştırır. Reaktör sahasının sanayi bölgesi, aslında işgalci bir ordunun binlerce aracını yerleştirmek için uygun büyüklükteki bir "park yeri" gibidir.
Santral sahası, aynı zamanda tüm bölge için ana elektrik şebekesi anahtarlama ağını da barındırmaktadır.[9] Çernobil'in dört reaktörünün sonuncusunun kapatıldığı 2000 yılından bu yana santralin kendisi hiç elektrik üretmese de, Kiev'deki ışıkları buradan kapatmak mümkündür.[10] Kiev'in elektrik ihtiyaçları muhtemelen Ukrayna ulusal elektrik şebekesindeki diğer düğümler aracılığıyla da sağlanabilecek olsa da, güç kaynağı üzerindeki bu tür bir kontrolün potansiyel olarak stratejik öneme sahip olduğu söylenebilir.
Ukrayna veya diğer kuvvetlerin 2,4 milyon kilogramdan fazla miktarda, kullanılmış radyoaktif nükleer yakıt içeren bir sahada savaşma riskini göze alma ihtimalinin düşük olduğu gözetilecek olursa, reaktör sahası muhtemel bir hava saldırısına karşı önemli bir koruma sağlamaktadır.[11] Bu kullanılmış nükleer yakıt, bir nükleer reaktörün normal operasyonu sırasında üretilen son derece radyoaktif malzemedir.[12] Santralin kullanılmış yakıt havuzlarına veya kuru fıçı depolama tesislerine doğrudan bir darbe, 1986'daki orijinal erime ve patlamalardan çok daha fazla radyoaktif malzemeyi çevreye salabilir ve böylece küresel boyutlarda bir çevre felaketine neden olabilir.
Çernobil Topraklarındaki Çevresel Riskler
Çernobil dışlama bölgesi, gezegen üzerinde radyoaktif olarak en çok kirlenmiş bölgeler arasındadır. Reaktör alanını çevreleyen binlerce dönüm alan, tipik arka plan seviyelerini binlerce kez aşan düzeyde radyasyon oranlarına sahiptir.[13] Santralin yakınındaki "Kızıl Orman"ın bazı kısımlarında, sadece birkaç günlük maruziyet sonucunda bile tehlikeli dozda radyasyon almak mümkündür.
Çernobil bölgesindeki radyasyon izleme istasyonları, işgalin ilk belirgin çevresel etkisini çoktan kaydetmiştir. Ukrayna Çernobil EcoCenter tarafından kazalar veya orman yangınları durumunda devreye alınan sensörler, 24 Şubat 2022'de akşam saat 21.00'den sonra ana yollar boyunca ve reaktör tesislerinin yanında radyasyon seviyelerinde çarpıcı sıçramalar göstermiştir.[14] Bu, tam da Rus işgalcilerin komşu Belarus'tan Çernobil'e giriş yaptığı zamana denk gelmektedir.
Rus yetkililerin bu olasılığı reddetmiş olsa da, radyasyon seviyelerindeki artış en çok da reaktör binalarının yakın çevresinde belirgin olduğu için, muhafaza yapılarının hasar görmüş olabileceği endişesi vardı.[15] Algılayıcı ağ, 25 Şubat'ta aniden haber vermeyi durdurdu ve 1 Mart 2022'ye kadar sinyal göndermedi.[14] Bu nedenle birlik hareketlerinden kaynaklı olarak bölgede meydana gelen hasarın tam büyüklüğü belirsizliğini korumaktadır.
Eğer radyasyon okumalarında artışa neden olan şey gerçekten de araçlar tarafından havaya kaldırılan tozsa; bu araçlar, herhangi bir muhafaza tesisine zarar vermemişse; askeri geçişin sadece birkaç saat sürdüğünü varsayarsak ve son olarak, birlikler geçtikten sonra tozun tekrar yatışacağı düşünülecek olursa, bunun uzun vadeli bir endişe olması muhtemel değildir.[16]
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Ancak Rus askerleri ve rehin alınan Ukraynalı elektrik santrali işçileri, kuşkusuz savrulan tozun bir kısmını soludular.[17] Çernobil dışlama bölgesindeki tozun; sezyum-137, stronsiyum-90, birden fazla plütonyum ve uranyum izotopu ve amerikyum-241 dahil olmak üzere çok sayıda radyonüklidler içerebileceğini bilinmektedir.[18] Bu atomların hepsi çok düşük seviyelerde bile zehirlidir veya kanserojendir - hatta eğer soluma yoluyla alınırlarsa, hem zehirlidir hem kanserojendir.[19]
Gelecekteki Olası Problemler
Bölgede yaşanabilecek olan çok daha büyük bir çevresel tehdit, bir orman yangınının başlaması durumunda toprakta ve bitkilerde depolanan radyonüklidlerin atmosfere potansiyel salınımından kaynaklanmaktadır.
Bu tür yangınların sıklığı, boyutu ve yoğunluğu, muhtemelen iklim değişikliği nedeniyle son zamanlarda arttı; bu yangınlar, radyoaktif maddeleri havaya geri saldı ve onları uzaklara yaydı.[20] Orman yangınlarından kaynaklanan ve Çernobil sahasından kalkıp rüzgar yönünde saçılarak dağılan radyoaktif serpinti, buralardaki insan popülasyonlarına ve ayrıca dışlama bölgesindeki vahşi hayata yönelik en büyük tehdittir.[8], [21]
Şu anda bölge, yangın için yakıt görevi görebilecek çok sayıda ölü ağaç ve enkaz barındırmaktadır.[22] Ortada hiç savaş olmasaydı bile, binlerce askerin geçiş yapması, yemek yemesi, sigara içmesi ve ısınmak için kamp ateşi yakması gibi askeri faaliyetler de orman yangını riskini artırmaktadır.
Radyoaktif serpintilerin insanlar üzerindeki etkilerini tahmin etmek zordur; ancak flora ve fauna üzerindeki sonuçları iyi belgelenmiştir.[23], [24] Nispeten düşük seviyelerde radyonüklidlere bile kronik maruziyet, vahşi yaşamda genetik mutasyonlar, tümörler, göz kataraktları, kısırlık ve nörolojik bozulma ile birlikte nüfus büyüklüğündeki azalmalar ve yüksek kontaminasyon alanlarında biyolojik çeşitlilik dahil olmak üzere çok çeşitli sağlık sonuçlarıyla ilişkilendirilmiştir.[24], [25], [26], [27], [28], [29], [30], [31]
Sonuç
İyonize edici radyasyon söz konusu olduğunda "güvenli" bir seviye yoktur.[32] Radyoaktivitenin sebep olduğu hayati tehdit seviyesi, maruziyet düzeyi ile doğru orantılıdır. Devam eden çatışmanın tırmanması ve Çernobil'deki radyasyon sınırlama tesislerine veya Ukrayna'daki diğer dört tesisteki 15 nükleer reaktörden herhangi birine zarar vermesi durumunda, çevreye verilen zararın büyüklüğü tam bir felaket olacaktır.[33]
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 25
- 11
- 7
- 5
- 3
- 3
- 2
- 2
- 2
- 1
- 0
- 0
- ^ IAEA. Frequently Asked Chernobyl Questions. Alındığı Yer: IAEA | Arşiv Bağlantısı
- ^ IAEA. Ten Years After Chernobyl: What Do We Really Know?. (1 Nisan 1996). Alındığı Yer: IAEA | Arşiv Bağlantısı
- ^ K. Zimmer. (2022). Scientists Can’t Agree About Chernobyl’s Impact On Wildlife. Knowable Magazine | Annual Reviews. doi: 10.1146/knowable-020422-1. | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. P. Møller, et al. (2012). Abundance Of Birds In Fukushima As Judged From Chernobyl. Environmental Pollution, sf: 36-39. doi: 10.1016/j.envpol.2012.01.008. | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. P. Møller, et al. (2013). Assessing Effects Of Radiation On Abundance Of Mammals And Predator–Prey Interactions In Chernobyl Using Tracks In The Snow. Ecological Indicators, sf: 112-116. doi: 10.1016/j.ecolind.2012.10.025. | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. P. Mller, et al. (2009). Reduced Abundance Of Insects And Spiders Linked To Radiation At Chernobyl 20 Years After The Accident. Biology Letters, sf: 356-359. doi: 10.1098/rsbl.2008.0778. | Arşiv Bağlantısı
- ^ H. Fountain. At Chernobyl, Hints Of Nature’s Adaptation. (5 Mayıs 2014). Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b T. A. Mousseau. (2021). The Biology Of Chernobyl. Annual Reviews, sf: 87-109. doi: 10.1146/annurev-ecolsys-110218-024827. | Arşiv Bağlantısı
- ^ C. F. Fund. Clean Futures Fund Forced To Suspend Humanitarian Operations At Chernobyl Nuclear Power Plant Due To Russian Invasion Of Ukraine And Capture Of The Facility. (25 Şubat 2022). Alındığı Yer: PR Newswire | Arşiv Bağlantısı
- ^ S. Shargorodsky. Chernobyl Shuts Down For Good. (6 Ocak 2006). Alındığı Yer: ABC News | Arşiv Bağlantısı
- ^ T. English. A Team Funded By The European Bank For Reconstruction And Development Has Successfully Extracted Nuclear Fuel. (24 Aralık 2020). Alındığı Yer: Interesting Engineering | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. N. Kiselev. (1995). How Much Nuclear Fuel Is Present In The Lavalike Fuel-Containing Mass In The Fourth Power-Generating Unit Of The Chernobyl Nuclear Power Plant?. Atomic Energy, sf: 252-255. doi: 10.1007/BF02416427. | Arşiv Bağlantısı
- ^ N. Evangeliou, et al. (2016). Reconstructing The Chernobyl Nuclear Power Plant (Cnpp) Accident 30 Years After. A Unique Database Of Air Concentration And Deposition Measurements Over Europe. Environmental Pollution, sf: 408-418. doi: 10.1016/j.envpol.2016.05.030. | Arşiv Bağlantısı
- ^ a b SaveEcoBot. Radiological Maps In Ukraine Online: Radiation Monitoring. Alındığı Yer: SaveEcoBot | Arşiv Bağlantısı
- ^ RFE/RL. Russian Forces Capture Chernobyl Nuclear Power Plant, Says Ukrainian Pm. Alındığı Yer: RFE/RL | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. Hamer. What Would Happen If Russia Bombed Chernobyl?. (25 Şubat 2022). Alındığı Yer: LiveScience | Arşiv Bağlantısı
- ^ G. Tüysüz. Russian Forces Seize Control Of Chernobyl Nuclear Plant And Hold Staff Hostage: Ukrainian Officials. (24 Şubat 2022). Alındığı Yer: CNN | Arşiv Bağlantısı
- ^ IAEA. Environmental Consequences Of The Chernobyl Accident And Their Remediation: Twenty Years Of Experience. Alındığı Yer: IAEA | Arşiv Bağlantısı
- ^ G. J. Spatola, et al. (2021). The Effects Of Ionizing Radiation On Domestic Dogs: A Review Of The Atomic Bomb Testing Era. Wiley, sf: 1799-1815. doi: 10.1111/brv.12723. | Arşiv Bağlantısı
- ^ N. Evangeliou, et al. (2016). Resuspension And Atmospheric Transport Of Radionuclides Due To Wildfires Near The Chernobyl Nuclear Power Plant In 2015: An Impact Assessment. Scientific Reports, sf: 1-14. doi: 10.1038/srep26062. | Arşiv Bağlantısı
- ^ N. Evangeliou, et al. (2014). Fire Evolution In The Radioactive Forests Of Ukraine And Belarus: Future Risks For The Population And The Environment. Wiley, sf: 49-72. doi: 10.1890/14-1227.1. | Arşiv Bağlantısı
- J. B. Little. Forest Fires Are Setting Chernobyl’s Radiation Free. (10 Ağustos 2020). Alındığı Yer: The Atlantic | Arşiv Bağlantısı
- ^ K. Brown. (2020). Manual For Survival: An Environmental History Of The Chernobyl Disaster. ISBN: 9780393357769. Yayınevi: W. W. Norton Company.
- ^ a b T. A. Mousseau. At Chernobyl And Fukushima, Radioactivity Has Seriously Harmed Wildlife. (22 Ağustos 2016). Alındığı Yer: The Conversation | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. P. Møller, et al. (2011). Chernobyl Birds Have Smaller Brains. PLOS ONE, sf: e16862. doi: 10.1371/journal.pone.0016862. | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. P. Møller, et al. (2015). Strong Effects Of Ionizing Radiation From Chernobyl On Mutation Rates. Scientific Reports, sf: 1-6. doi: 10.1038/srep08363. | Arşiv Bağlantısı
- ^ F. Morelli, et al. (2018). Ionizing Radiation And Taxonomic, Functional And Evolutionary Diversity Of Bird Communities. Journal of Environmental Management, sf: 183-190. doi: 10.1016/j.jenvman.2018.05.032. | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. P. Møller, et al. (2013). High Frequency Of Albinism And Tumours In Free-Living Birds Around Chernobyl. Mutation Research/Genetic Toxicology and Environmental Mutagenesis, sf: 52-59. doi: 10.1016/j.mrgentox.2013.04.019. | Arşiv Bağlantısı
- ^ T. A. Mousseau, et al. (2014). Genetic And Ecological Studies Of Animals In Chernobyl And Fukushima. Journal of Heredity, sf: 704-709. doi: 10.1093/jhered/esu040. | Arşiv Bağlantısı
- ^ A. P. Møller, et al. (2014). Aspermy, Sperm Quality And Radiation In Chernobyl Birds. PLOS ONE, sf: e100296. doi: 10.1371/journal.pone.0100296. | Arşiv Bağlantısı
- ^ T. A. Mousseau, et al. (2013). Elevated Frequency Of Cataracts In Birds From Chernobyl. PLOS ONE, sf: e66939. doi: 10.1371/journal.pone.0066939. | Arşiv Bağlantısı
- ^ N. R. Council. Health Risks From Exposure To Low Levels Of Ionizing Radiation: Beir Vii Phase 2. (29 Haziran 2005). Alındığı Yer: The National Academies Press doi: 10.17226/11340. | Arşiv Bağlantısı
- ^ S. Mufson. Decades After Chernobyl, War Raises Nuclear Fears In Ukraine. (28 Şubat 2022). Alındığı Yer: The Washington Post | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/12/2024 13:42:21 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11543
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.