Amerikyum

Özellikler

Amerikyum elementi, "Am" kısaltması ile gösterilir. Periyodik tablonun 7.periyodunun aktinitler grubunda yer almaktadır. Erime noktası 1449 K (1176°C veya 2149°F) ve kaynama noktası ise 2284 K (2011°C veya 3652°F) olarak ölçülmüştür. Oda koşullarında katı fazda bulunmaktadır.^[1]

Amerikyum, radyoaktivitesi nedeniyle zararlı bir elementtir. Aynı zamanda kurşuna benzer bir yoğunluğa sahiptir. Gümüşümsü beyazlıkta ve oldukça radyoaktif bir metaldir. Oda sıcaklığında kuru havada yavaş yavaş kararmaktadır. Amerikyum, yarı ömürleri bilinen ve kütle numaraları 232 ile 247 arasında olan 14 izotopa sahiptir ancak oluşan bu izotoplar laboratuvar ortamlarında elde edilmektedir. Elementin doğal olarak oluşan izotopları yoktur.^[2]

Bulunma Sıklığı ve Üretimi

Amerikyumun doğal kaynakları yoktur; ancak geçmişte uranyumun yüksek konsantrasyonlarda nükleer reaksiyonlara girebilmesi için mevcut olduğu düşünülmektedir.^[3]

Uygulama ve Kullanım Alanları

Element ve izotopları, neredeyse tüm binalarda bulunan duman detektörleri ve gelecekteki uzay araçlarına güç sağlama potansiyeli dahil olmak üzere çok nadir ama önemli kullanım alanlarına sahiptir. İzotop ²⁴¹Am, "iyonizasyon odası" duman detektörlerinde çok az miktarlarda kullanılmaktadır. 1 gram amerikum dioksit, üç milyondan fazla ev tipi duman detektörü için yeterli aktif madde sağlamaktadır. Amerikyum; tıp, bilim ve endüstride kullanılmak üzere taşınabilir bir gama ışınları ve alfa parçacıkları kaynağı olarak da kullanılır. Aynı zamanda, daha ağır elementler yapmak için nükleer araştırmalarda ana malzeme olarak kullanılır.^[2]

Amerikyum-241 , çok çeşitli endüstriyel ölçüm uygulamaları ve belirli tiroid bozukluklarının teşhisi için faydalıdır. Petrol kuyularının üretim oranını ölçmek için dünya çapında kullanılmaktadır. Baskın ticari kullanım iyonizasyon tipi duman detektörlerindedir.

Am-241 -Be olarak bilinen amerikum-241 ve berilyum karışımı, makine ve ekipmanın tahribatsız testinde nötron kaynağı olarak ve cam endüstrisinde bir kalınlık ölçer olarak kullanılır.^[4]

Tarihi

Amerikyum, kürüyum elementinden sonra keşfedildi. Bununla birlikte, Gabon, Oklo'daki doğal nükleer reaktörlerde milyonlarca yıldır üretildiği için Dünya'da bir zamanlar vardı. Bunların işlevi bir milyar yıl önce sona erdi ve en uzun ömürlü izotop, 7370 yıllık yarı ömre sahip amerikyum-247 olduğundan, bugüne kadar hiçbiri aktif halde kalamadı. Amerikyum ilk olarak 1944'te Chicago Üniversitesi'nde Glenn Seaborg, Ralph James, Leon Morgan ve Albert Ghiorso'dan oluşan bir ekip tarafından yapıldı. Element, bir nükleer reaktörde plütonyumun nötronlarla bombardımanıyla üretildi. Üretilen bu izotop americium-241 ve bunun yarılanma ömrü 432 yıldır.^[5]

Etimolojisi

Amerikyum, ilk üretildiği yer Amerika olduğu için adını da bu ülkeden almıştır.^[5]

Önlem ve Güven

Nükleer üretim ve nükleer kazalar sırasında amerikyum salınımı nedeniyle insanlar gıda, solunum veya cilt teması yoluyla daha yüksek konsantrasyonlarda amerikyuma maruz kalabilirler. Nükleer santrallerde çalışan insanlar ve nükleer santrallerin yakınında yaşayan insanlar daha yüksek oranlarda bu kimyasal elemente maruz kalabilirler. Amerikyum temasından dolayı organların zarar görmesi insanlar için pek olası değildir çünkü amerikyum organlarda sadece kısa bir süre birikebilmektedir.

Amerikyumun izotopları çevrede çok yavaş bozulur ve bunun sonucunda bitkilere ve hayvanlara zarar verebilirler. Hayvanlar aşırı derecede amerikyuma maruz kalmaları sonucunda akciğerler, karaciğer ve tiroit gibi organları zarar görebilmektedir.^[3]

İlginç Bilgiler ve Diğer

Amerikalı araştırmacılar Norman Edelstein ve Lester Morss tarafından Radiochemistry and Nuclear Chemistry'de yayınlanan 1986 makalesine göre amerikyum, 15 aktinit metalinden biridir. Aktinit elementleri, atom numaraları 89'dan (aktinyum) 103'e (lavrensiyum) kadar değişir. Bu elementlerin tümü, olağandışı fiziksel özelliklere sahip radyoaktiflerdir.^[6]