Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Tarzını ve görünüşünü itici bulabilirsiniz. Onu sahip olduğu fikirleri için yargılamaya da çalışabilirsiniz. Siz onu sevdikçe ya da nefret ettikçe içeriklerine ve bataklık gibi sohbetlerine gömülüp kalacaksınız. Bir süre sonra ona hak vermeye başlayacağınız konu başlıkları artacak. Geçmiş olsun artık onun fanısınız :) Her alandan ufak ufak bilgiler edinip kendi entelektüel deponuzu oluşturacaksınız. Takip edin ve destekleyin, böyla insanların sayısı çok azaldı
Tarzını ve görünüşünü itici bulabilirsiniz. Onu sahip olduğu fikirleri için yargılamaya da çalışabilirsiniz. Siz onu sevdikçe ya da nefret ettikçe içeriklerine ve bataklık gibi sohbetlerine gömülüp kalacaksınız. Bir süre sonra ona hak vermeye başlayacağınız konu başlıkları artacak. Geçmiş olsun artık onun fanısınız :) Her alandan ufak ufak bilgiler edinip kendi entelektüel deponuzu oluşturacaksınız. Takip edin ve destekleyin, böyla insanların sayısı çok azaldı.
Genellikle stepler, tarlalar ve çorak arazilerde yaşatan bir veya iki yıllık otsu bir bitki türü. Boyu 40 cm'ye kadar uzayan bitkinin çiçek açma dönemi Haziran-Temmuz aylarıdır. Çiçekleri kırmızı olur. Adını 10 cm boyundaki boynuza benzeyen meyvesinden alır. Kırmızı boynuzlu gelincik, çiçek dilinde hayal gücünün ve rüyanın sembolü olarak bilinir.
The Little Black Fish was widely considered to be a political allegory, and was banned in pre-revolutionary Iran (prior to the 1979 revolution).
The story is told through the voice of an old fish speaking to her 12,000 children and grandchildren. She describes the journey of a small black fish who leaves the safety of the local stream to venture into the world.
The path of the little fish leads down a waterfall and along the length of the river to the sea. Along the way, the fish meets several interesting characters, including a helpful lizard and the dreaded pelican.
With both wisdom and courage, the fish travels far and the tale eventually ends with the Little Black Fish setting a lasting example for others.
Warning: Unlike most of the books in our store, this book is in English. Uyarı: Agora Bilim Pazarı’ndaki diğer birçok kitabın aksine, bu kitap İngilizcedir.
Hemen her teknolojik ve bilimsel atılımda olduğu gibi, bu müthiş icada da patent gölgesi düşmüştür. İlk olarak, yukarıda neden "mucitlerinden biri ama en bilineni" dediğimizi izah edelim: çünkü 1871 yılında... Daha fazla göster
Hemen her teknolojik ve bilimsel atılımda olduğu gibi, bu müthiş icada da patent gölgesi düşmüştür. İlk olarak, yukarıda neden "mucitlerinden biri ama en bilineni" dediğimizi izah edelim: çünkü 1871 yılında Amerikan Patent Ofisi'ne "ses aktarımı yapan alet" başvurusunu ilk yapan Antonio Meucci'dir. Ne var ki dosyasında "vokal seslerin elektromanyetik yöntemle aktarımı"na değinilmediği için Meucci'nin başarısı gölgelenmiştir. Neyse ki günümüzde ismi Bell ile birlikte anılmaya, bu sayede bir nevi onurlandırılmaya başlamıştır.
Sadece bu da değil... Bu tip teknoloji yarışları, kimi zaman iki yüzlülüğe ve arka plandaki kural tanımaz mücadelelere sahne olabilir.
Günümüzde gelişen teknoloji ile beraber gelen fayda ilişkisi yanında birtakım sorunları da beraberinde getiriyor. Bu sorunlar, doğada biyosfer ve ekosistemler üzerinde etkili olduğu gibi insan sağlığı... Daha fazla göster
Günümüzde gelişen teknoloji ile beraber gelen fayda ilişkisi yanında birtakım sorunları da beraberinde getiriyor. Bu sorunlar, doğada biyosfer ve ekosistemler üzerinde etkili olduğu gibi insan sağlığı ve yaşamı üzerinde direkt veya dolaylı yollardan etkili olabiliyor.
Geçmişten bugüne uzanan, bugünden geleceğe uzanacak olan teknolojik gelişmelerin insan ve çevresi üzerinde olan etkileri iyi veya kötü bir etkileşimi ifade eder. Sanayi devrimi ile başlayan ve diğer endüstri devrimleri ile günümüze uzanan gelişmelerin sonucunda bugün Yapay zekâ çağı olarak tanımlanan bir çağa adım atmış bulunuyoruz.
Uçakla seyahat etmek, kaygılarımız ve korkularımız ne derse desin, inanılmaz derecede güvenlidir. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yapılan açıklamaya göre, uçakla ulaşım havacılık... Daha fazla göster
Uçakla seyahat etmek, kaygılarımız ve korkularımız ne derse desin, inanılmaz derecede güvenlidir. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) tarafından yapılan açıklamaya göre, uçakla ulaşım havacılık tarihinin en güvenli ulaşım sistemine dönüşmüştür. Bu, istatistiksel olarak her on milyon döngü için (bir döngü, bir kalkışı ve bir inişi içerir) bir tane bile korkunç bir başarısızlık olmadığı anlamına gelir.
Bir uçakla seyahat etmenin bir otomobilde seyahat etmekten çok daha güvenli olması, sezgisel olarak doğru hissettirmeyebilir; ancak Amerika Birleşik Devletleri'nde, her 100 milyon araçta mil başına yaklaşık 1,13 ölüm meydana gelirken her 100 milyon uçak milinde sadece 0,035 ölüm meydana gelmektedir. Başka bir deyişle, Amerika'da bir araba kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 114'te bir iken, bir uçak kazasında ölme olasılığınız yaklaşık olarak 9.821'de birdir.[1][2]
Dünya'da meteor bulmaya en elverişli yer Antarktika'dır. Dünya'ya düşen meteorların yaklaşık 2/3'ü başka bir deyişle düştüğü tespit edilen 67.000 meteorun 42.000'i Antarktika'da tespit edilmiştir. Ayrıca... Daha fazla göster
Dünya'da meteor bulmaya en elverişli yer Antarktika'dır. Dünya'ya düşen meteorların yaklaşık 2/3'ü başka bir deyişle düştüğü tespit edilen 67.000 meteorun 42.000'i Antarktika'da tespit edilmiştir. Ayrıca Antarktika'ya düşen meteorların yaklaşık %13'ü buzulların üzerinde iken,% 87'si buzulların içindedir.
Peki Antarktika neden meteor bulmaya en elverişli yer?
Erkek tavus kuşlarının sesleri kulağa hoş gelmeyebilir; fakat görkemli kuyrukları, seslerinin kötü olmasını gölgede bırakmaya yeterlidir. 500'den fazla kuş türünün üzerinde yapılan araştırma bize gösteriyor... Daha fazla göster
Erkek tavus kuşlarının sesleri kulağa hoş gelmeyebilir; fakat görkemli kuyrukları, seslerinin kötü olmasını gölgede bırakmaya yeterlidir. 500'den fazla kuş türünün üzerinde yapılan araştırma bize gösteriyor ki; güzel bir dış görünüşe sahip olan kuşlar yetenekli birer şarkıcı olmadıkları gibi, en iyi vokalistler de pek göze hoş gelen kuşlar değilidir.
Cinsel seçilim, hayvanların karşı cinsi etkilemek için kullandıkları özelliklerin şekillendirildiği bir mekanizmadır ve kuşlar üremek için kullandıkları gösterişli şarkıları ve şaşaalı tüyleri ile bilinirler. Oxford Üniversitesi'nden Christopher Cooney ve ekibi hangi türlerin hangi özellikleri kullandığına dair yaptıkları bir araştırma için 518 türün kendilerine ait melodilerini topladılar ve bunları tüy renkleriyle karşılaştırdılar. Her türün dişisinin ve erkeğinin tüy renklerinin ne kadar farklı olduklarını incelediler.
Evrim Ağacı'nı sosyal medya hesaplarından takip etmeyi unutmayın! Yeni paylaşımlarımızı
görmek için bizi aşağıdaki sosyal medya hesaplarımızdan takip edebilirsiniz.
Hayvanlar (Metazoa), taksonomik olarak Animalia alemini oluşturan, yaklaşık 665 milyon yıl önce evrimleşmeye ve çeşitlenmeye başlamış çok hücreli ökaryotik organizmalardır. Birkaç istisna dışında, hayvanlar... Daha fazla göster
Hayvanlar (Metazoa), taksonomik olarak Animalia alemini oluşturan, yaklaşık 665 milyon yıl önce evrimleşmeye ve çeşitlenmeye başlamış çok hücreli ökaryotik organizmalardır. Birkaç istisna dışında, hayvanlar organik madde tüketir, oksijen soluyabilir, hareket edebilir, cinsel olarak üreyebilir ve embriyonik gelişim sırasında içi boş bir küre küresi olan blastuladan büyüyebilir. Yaklaşık 1 milyonu böcek olan 1,5 milyondan fazla canlı hayvan türü tanımlanmıştır; ancak toplamda 7 milyondan fazla hayvan türü olduğu tahmin edilmektedir. Hayvanların uzunluğu bir metrenin 8.5 milyonda biri ile 33.6 metre arasında değişmektedir. Hayvanlardan önce "canlılığın" evrimi ise çok daha uzun süren bir biyokimya konusudur.
Erken hayvan olarak yorumlanan yaşam formları, geç Pre-Kambriyen'in Ediyakaran Dönemi'nde mevcuttu. Örneğin bilinen en eski hayvan Dickinsonia, Kambriyen Patlaması'ndan önce Ediyakaran Dönem'de evrimleştiği ispatlanmıştı! Birçok modern hayvan filumu, 542 milyon yıl önce başlayan Kambriyen Patlaması sırasında fosil kayıtlarında deniz türleri olarak açıkça seçilim gösterdiı. Tüm canlı hayvanlarda ortak olan 6.331 gen grubu tanımlanmıştır; bunlar 650 milyon yıl önce yaşayan tek bir ortak atadan kaynaklanmış olabilir.
Yapay zekâ için bir skor daha! Mart 2024'te yapılan bir çalışmada, 151 insan katılımcı, yaratıcı düşüncenin bir göstergesi olarak kabul edilen "ıraksak düşünce"yi ölçmek için tasarlanmış üç testte ChatGPT-4... Daha fazla göster
Yapay zekâ için bir skor daha! Mart 2024'te yapılan bir çalışmada, 151 insan katılımcı, yaratıcı düşüncenin bir göstergesi olarak kabul edilen "ıraksak düşünce"yi ölçmek için tasarlanmış üç testte ChatGPT-4 ile karşı karşıya getirildi. Iraksak düşünme, "Ailemle siyaset hakkında konuşmaktan kaçınmanın en iyi yolu nedir?" gibi, kesin bir çözümü olmayan bir soruya benzersiz bir çözüm üretme yeteneği ile karakterize edilir. Çalışmada GPT-4, insan katılımcılardan daha orijinal ve ayrıntılı cevaplar verdi!
Scientific Reports'ta yayınlanan "Yapay zeka üretici dil modellerinin mevcut durumu, ıraksak düşünme görevlerinde insanlardan daha yaratıcıdır!" başlıklı çalışma, Arkansan Üniversitesi Psikoloji Bilimi doktora öğrencileri Kent F. Hubert ve Kim N. Awa'nın yanı sıra, aynı üniversitede Psikoloji Bilimi yardımcı doçenti ve Yaratıcı Biliş ve Dikkat Mekanizmaları Laboratuvarı direktörü Darya L. Zabelina tarafından kaleme alındı.
İlk serideki hikaye yeni karakterle gelişmeye ve büyümeye devam ediyor. Şahin lakaplı Memed ağalara ve beylere karşı olan mücadelesine daha da güçlü bir şekilde devam ediyor. Kesinlikle okunması gereken bir kitap.
Hayat Molekülleri, ya da diğer bir ismiyle organik moleküller en azından bizim bildiğimiz ve tanımladığımız anlamıyla canlılığın var olabilmesi ve varlığını sürdürebilmesi için gereken kimyasal moleküllerdir.... Daha fazla göster
Hayat Molekülleri, ya da diğer bir ismiyle organik moleküller en azından bizim bildiğimiz ve tanımladığımız anlamıyla canlılığın var olabilmesi ve varlığını sürdürebilmesi için gereken kimyasal moleküllerdir. Temel olarak nükleotitler, lipitler, proteinler ve karbonhidratlar "hayat molekülleri"dir. Bu moleküllerin hepsinin genel formları az çok benzer olsa da, işlevleri kimyasal ve fiziksel özelliklerinden dolayı birbirlerinden tamamen farklıdır.
Bu farklı özelliklerin toplamı, bugün bizlerin "canlı" olarak isimlendirdiği varlık formlarını meydana getirir. Daha doğrusu, canlılık için gereken aktivite ve organizasyon şartlarının istikrarlı bir şekilde sağlanabilmesi için bu kimyasallardan oluşan bir yapı ve bu yapının uzun süreli deneme-yanılma ve eleme-seçme mekanizmalarından geçmesi gerekmektedir. Dolayısıyla, şimdilik bildiğimiz kadarıyla, bu moleküllerden oluşmayan bir varlığın canlılığın ilkelerini bir arada bulundurması pek mümkün değildir. Bunda, bu moleküllerin istikrarlı yapısının (tepkimeler, radyoaktivite, vb. kimyasal özellikler bakımından) çok büyük önemi olduğunu unutmamak gerekmektedir.
Evrimle ilgili en yanlış anlaşılan konulardan biri, olaylar dizisinin şu şekilde yaşandığı inancı:Çevre değişti ve şartlar zorlaştı.O değişimin getirdiği zorlukları kolaylaştıran mutasyon meydana geldi.Bu mutasyon seçilerek popülasyonda çoğaldı.Bunun olduğu durumlar var; ancak bunlar daha azınlıkta olan şeyler. Evrimi bu şekilde sıralı 3 adımla izah edemeyiz; çünkü ana olay silsilesi bu değil. Aslında olan şey şu: Mutasyonlar, ortam şartlarından büyük oranda bağımsız olarak, her an, her hücrede,... Daha fazla göster
Evrimle ilgili en yanlış anlaşılan konulardan biri, olaylar dizisinin şu şekilde yaşandığı inancı:
Çevre değişti ve şartlar zorlaştı.
O değişimin getirdiği zorlukları kolaylaştıran mutasyon meydana geldi.
Bu mutasyon seçilerek popülasyonda çoğaldı.
Bunun olduğu durumlar var; ancak bunlar daha azınlıkta olan şeyler. Evrimi bu şekilde sıralı 3 adımla izah edemeyiz; çünkü ana olay silsilesi bu değil.
Aslında olan şey şu: Mutasyonlar, ortam şartlarından büyük oranda bağımsız olarak, her an, her hücrede, durmaksızın meydana geliyorlar. Bunların bir kısmı evrimsel olarak anlamlı değişimler, yani soy hattını etkiliyor ve fiziksel değişimler yaratıyor. Bunların çoğu nötr, bir kısmı faydalı, bir kısmı zararlı; hangi kategoride olacağı "evrensel kurallara" göre belirlenmiyor, çevre şartlarıyla genlerin etkileşimine göre belirleniyor.
Tüm Reklamları Kapat
Ancak ani etkili mutasyonların çoğu zararlı olduğu için, bunlar durmadan eleniyorlar. Faydalı olan azınlıksa sürekli seçiliyor ve popülasyonda çoğalıyor. Eğer seçilim olmasaydı, tek başına mutasyonlar türü yok ederdi. Seçilim buna karşı geliyor. Ama çok güçlü seçilim baskısı da türleri yok ediyor. Dolayısıyla mutasyonlar ile seçilim arasında bir denge var. Buna, mutasyon-seçilim dengesi diyoruz ve şöyle seksi bir grafikle gösteriyoruz:[1][2]
Mutasyon-seçilim dengesinin en önemli etkilerinden biri, popülasyon görece stabil şartlar altında olsa bile çeşitliliğin yavaş yavaş artıyor olması. Çünkü görece etkisiz mutasyonlar popülasyon içinde rahat rahat yayılabiliyorlar (zaten popülasyon çok güçlü bir seçilim baskısı altında değil). Ve bu durum, işler değiştiğinde (yani popülasyon sıkıntıya düştüğünde), popülasyon içinde halihazırda var olan çeşitliliğin yüksek olmasını sağlıyor. Eğer o çeşitlilik içinden değişen şartlara uygun kombinasyonlar varsa, herhangi bir mutasyonu beklemek gerekmiyor, seçilim direkt olarak onlar üzerine işlemeye başlıyor.
Art niyetli bilim düşmanları ve evrim karşıtları, "Çevre değişince hangi mutasyonun yaşanması gerektiğini genler nereden bilsin? Ya bu mutasyona karar veren biri olmalı ya da zaten o mutant genler halihazırda popülasyon içinde olmalı (yani evrim olmamalı)." diyerek halkı on yıllardır bu safsatasa dolu argümanlarla aldatıyorlar. Popülasyon içinde bir varyant halihazırda bulunuyor olabilir; ama bu, o varyantın 4 milyar yıldır o canlıda var olduğu anlamına gelmiyor. Çoğunlukla son birkaç seçilim süprüntüsü ("selective sweep") döngüsü içinde, sıradan mutasyonlar yoluyla ortaya çıkmış varyantlar oluyorlar. İlk çıktıklarında etkisiz olduklarından seçilime neden olmuyorlar; ama birkaç nesil/döngü/milenyum sonrasında işler değiştiğinde avantaj sağlamaya başlayabiliyorlar ve o zaman seçiliyorlar. Böylece evrim, kısaca söylendiği üzere, "mutasyonlar gibi çeşitlilik mekanizmalarıyla var olan varyantların seçilimi yoluyla" işliyor. Yani evrimsel biyologların anlatımının doğru olduğunu görüyoruz.
Velhasıl, gerçekte evrim yukarıdaki 3 basamakla değil, şöyle işliyor:
Mutasyon-seçilim dengesi sayesinde, popülasyon içinde durmadan, o anki çevre şartlarıyla alakalı/alakasız bir dolu mutasyon birikiyor.
Çevre şartları değiştiğinde, popülasyon içindeki alakasız mutasyonlar alakalı hale gelebiliyorlar ve seçilmeye başlıyorlar.
Kimi zaman mutasyonlar, çevre şartları değiştikten sonra da şans eseri doğru bir şekilde belirebiliyorlar; ama bu daha azınlıkta olan bir olay.
Seçilim baskısı altında halihazırda var olan veya o sırada beliren mutasyonlar seçilince, tür de nesiller içinde yeni özellikler kazanmış oluyor ve evrimleşiyor.
219 görüntülenme
Kaynaklar
J. F. Crow. (2009). An Introduction To Population Genetics Theory. ISBN: 9781932846126. Yayınevi: Blackburn Press.
Bu cevabın içeriği ve doğruluğu, Evrim Ağacı editörleri tarafından kontrol edilmiş ve onaylanmıştır. Ayrıca bu cevap, Kısa Sorularla Evrim soru dizisi içinde yer almaktadır.
26 Nisan 2024 20:00
tarihinden 26 Nisan 2024 22:00 tarihine kadar.
Dil Okulu Grubu olarak İngilizce kelime öğrenmek ve konuşma pratiği yapmak amacı ile sizleri tabu oynamaya davet ediyoruz. Kırmızı ve Mavi takım olmak üzere 2 takım oluşturulup hazırlanan kelime kartları anlatıcıların özel mesaj kutularına atılacak ve her anlatıcıya 2'şer dakika süre verilecektir. Anlatıcı kişinin 3 pas hakkı bulunacaktır. Etkinlik süresi boyunca sadece İngilizce konuşulacaktır.
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim
Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç
katın.
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz
makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir
çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi
buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha
fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya
bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu
var?
Etkinlik & İlan Platformumuzda
paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından
seslendirildiğini
biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast
Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify,
iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Bilimseverlerin buluşma noktası Evrim Ağacı'na 2024'te de destek olun!
Bu yıl sayfamızda gezdiniz.
Türkiye'nin en büyük bilim platformu olarak, 2024'te de bilim iletişimini güçlendirmeye devam etmek istiyoruz. Evrim Ağacı, sizin gibi bilimseverlerin desteğiyle büyüdü ve büyümeye devam ediyor. Sizlerin maddi desteği bizim için çok değerli. 2024 yılında da bu destekle bilimi daha geniş kitlelere yayabiliriz. Tek seferlik destek olun veya daha iyisi, aylık destekçilerimiz
arasına şimdi katılın.
“
Bilim; geçerli olanın kabulü ve olmayanın reddidir. Ancak bunu yapabilmek, sanıldığından daha fazla cesaret gerektirir.” Jacob Bronowski
Bilim İçin 30 Saniyeniz Var mı?
Evrim Ağacı, tamamen okur ve izleyen desteğiyle sürdürülen, bağımsız bir bilim
oluşumu.
Ücretsiz bir Evrim Ağacı üyeliği oluşturmanın çok sayıda
avantajından
biri, sitedeki reklamları %50 oranında azaltmak (destekçilerimiz arasına katılarak
reklamların %100'ünü kapatabilirsiniz). Evrim Ağacı'nda geçirdiğiniz zamanı
zenginleştirmek için, sadece 30 saniyenizi ayırarak üye olun (üyeyseniz, giriş
yapmanızı tavsiye ederiz).