Soğuk Empati Ve Sıcak Empati Nedir?

Yukarıdaki sorunun cevabı hiç kuşkusuz; "çünkü o insanların hayatlarına dair pek fazla bir şey bilmiyoruz" olacaktır. Elbette bu konuda haklısınız. Mesela hiç savaş yüzü görmemiş bir insanın, savaş gören bir kişiyi anlaması mümkün müdür? Gelin birlikte bir deney yapalım. Savaş gören insanları, kendi kafamızdan anlamaya çalışalım:

Bir sabah kalktığınızı ve evinizin çatısının yandığını görün. Bulunduğunuz ortamda, havaya baktığınızda bir kaç kuş ölüsü ve gökyüzünü görüyorsunuz. Birde kafanızı döndüğünüzde kardeşinizin kanlar içindeki kafasını ve kopmuş parmaklarını görüyorsunuz. Dehşet içindesiniz yatağınızdan kalkıyorsunuz ve bir anda elinize baktığınızda kan damladığını görüyorsunuz. Şok içindesiniz ve elinize damlayan o her bir kan damlasına yavaş bir şekilde bakarken, bir anda sevdiklerinizi hatırlıyorsunuz ve o karanlık kabullenmişlik hissi sizi sarıp sarmalıyor. Belli ki bu sizin hayatınızda ki son saniyeler...

Azda olsa bu anı kafanızda canlandırdınız ve bir şeyler hissettiniz öyle değil mi? Peki sizce bu hissettiğiniz duygular, o anı yaşayan bir insanın hissettiği duygularla aynı olabilir mi? İşte bu yüzden bazı araştırmacılar empatiyi iki türe ayırıyor:

Sıcak empati ve soğuk empati

Peki nedir bu sıcak empati ve soğuk empati? Yukarıda ki savaş ile ilgili verdiğimiz örnekte yaptığınız bir "soğuk empati" idi. O anı çoğunuz yaşamadığı halde, yaşamış gibi hayal ettiniz ve bazı duygular hissettiniz. Gelin bu sefer, sıcak empatiye örnek verelim:

Bir sabah uyandınız ve etrafa bakmaya başladınız. Ardından yataktan kalktınız ve havanın ne kadar güzel olduğunu gördünüz. Kendi kendinize "Bugün çok güzel bir uyku çektim" dediniz ve o rahatlıkla kollarınızı açarak esnediniz. Ardından kıyafetlerinizi giydiniz ve kapıyı açıp tam mutfağa gidecekken, kapının yanında bulunan çekmeceye serçe parmağınızı vurdunuz! acı içinde kıvranıyorsunuz. Her zaman ki gibi serçe parmağınızı hep aynı yere vurduğunuz için çekmeceye lanet ediyorsunuz. Ardından acı içinde kapıyı açıyor ve çıkıyorsunuz.

Bu durumu hayal etmek, bu konuda empati yapmak daha basit oldu öyle değil mi? çünkü genel olarak yaşadığımız sorunlardan veya yaşadıklarımızdan oluşan bir durum. Burada empati becerimizi kullanırken, savaşta olan bir insanın hissettiklerini kendi deneyimlerimiz ile hayal etmeye çalışırken, bu durumu kendimiz yaşadığımız için, hayal etmek pek zor olmadı. Beyniniz kendi yaşadığınız durumları gözünüzün önüne getirdi. Bu sayede bu hikayede yaşanan durumu size bir nevi özetledi. Hatta kendi kafanızda bu anı yaşadınız bile diyebiliriz.

Yani özetleyecek olursak; empati, bir bireyin başka birinin duygularını anlama ve paylaşma yeteneği olarak tanımlanır.

Sıcak empati, bireyin duygusal tepkilerini diğer kişinin deneyimine göre uyarlayarak, sosyal bağları güçlendirme ve destek sağlama gibi işlevlere sahiptir.

Diğer yandan, soğuk empati ise daha çok bilişsel bir süreçtir ve duygusal bağ kurmadan önce mantıklı bir şekilde durumu analiz etmeyi içerir. Soğuk empati, bireyin başkalarının duygularını nesnel bir şekilde değerlendirme yeteneğini ifade eder.

Peki ya psikopatlar? hepimiz biliyoruz ki psikopatlar empati duygusundan yoksundurlar. Bu yüzden psikopatlar, bazı araştırmacılara göre; soğuk empatiyi kullanırlar.

Bir dakika ya? psikopatların empati yeteneği yoktur. Onlar empati yoksunu değil midir?

Psikopatlar, eğer bu açıdan bakacak olursak, sıcak empati yoksunudurlar. Bu yüzden soğuk empati yaparlar. Mesela televizyon izlerken, bir anda bir adamın gözüne keskin bir madde saplandığını düşünün. Muhtemelen normal olan insanlar sanki kendilerine saplanmış gibi irkilecek ve titreyeceklerdir. Oysa bunu yaşamamışlardır. Ancak soğuk empati yapan bir kişi, hem yaşadığı bir olay ile ilgili empati kuramayacak, hem de televizyonda gördüğü o şiddet sahnesinden etkilenmeyecektir.

Bu yüzden tuhaftır ki, bazı insanlar hiç bilgi sahibi, hiç deneyim sahibi olmadığı yerlerde konuşmak konusunda adeta profesördür. Hiç deprem yaşamamış olan insanlar kalkıp deprem yaşayan, enkaz altında kalan kişileri eleştirir. Hiç savaş yüzü görmemiş insanlar kalkıp savaştan kaçan insanları eleştirir. Hiç fakirlik yüzü görmemiş insanlar, "fakirler neden çalışmıyor ki" gibi saçma iddialarda bulunur. İnanç konusunda bile, kendi inancından farklı olan insanlara cahil gözüyle bakar ve onları anlamaya çalışmaz. Evet, böyle insanlarla dolu bir dünyada yaşıyoruz. Belki de bazı konularda eleştiri yapmadan önce objektif olmak ve daha mantıklı düşünmek, en azından o kişinin yaşadığı durumu anlamaya çalışmak faydalı olacaktır.