Ülkemizde doğal hafif agrega türevleri arasında mikronize boyut formuyla kullanılabilecek farklı alternatif malzeme türünde İzmir-Alaçatı Bölgesi’nde kesme taş işletmeciliği olarak kullanımı bilinen “Alapietra” taşıdır. Alaçatı taşının volkanik kökenli, pomza kırıntıları içeren bir orijine sahip endüstriyel hammadde olduğu bilinmektedir. Bu taşın kesme taş işletmeciliği sırasında gerek ocakta gerekse fabrikada önemli miktarda toz formda artık malzeme olarak da isimlendirilebilecek malzemeler oluşmaktadır. Ancak, bu malzemenin henüz endüstriyel olarak kullanımı çok yaygın görülmemektedir.[1]
İzmir-Alaçatı Bölgesi’ndeki Alapietra taşı; yanardağların püskürttüğü kül, kum ve lav parçacıklarından oluşan genellikle açık renkli hafif gözenekli bir tür çökelti taşı olan, doğal bir yapı malzemesidir. Alapietra taşı ocaktan çıkarıldığında yumuşak bir yapıda olup; hava, rüzgar ve güneş ile temas etmesi sonucunda sertleşerek doğal bir yapı malzemesine dönüşmektedir. Sahip olduğu doğal ve volkanik özelliklerden dolayı son derece sağlam yapılar inşa edilmesine ve ciddi bir ısı yalıtımına olanak sağlamaktadır.
Alaçatı taşı kullanılan yapılarda demir kullanılmaması, iç ve dış cephelerde sıva, badana ve benzeri uygulamalara gereksinim duyulmaması gibi avantajlarla beraber kullanılan mekânların kışın sıcak, yazın serin olmasına katkı sağlamaktadır. Uygulandıktan sonra günden güne taşların birbirine kenetlenesi ile yapıyı daha da sağlamlaştırma özelliğine sahiptir.
Yapılarda geniş bir kullanım alanına sahip Alaçatı taşı, ana taşıyıcı yapı, mimari eleman ve süsleme elemanı olarak iç ve dış mekânlar da kullanılmaktadır. Dekoratif bir görünüm kazanabilen tüf taşı duvarlar, kemerler, sütunlar ve bahçelerde görsel bir zenginlik olarak da kullanılmaktadır. Mevsim şartlarına göre değişebilen renklere sahip Alaçatı taşı yapılara verdiği doğal canlılık sayesinde iç ve dış mekânlar da kullanımı giderek artmaktadır.[2]
Alaçatı Taşının Jeolojik ve Teknik Özellikleri
Alaçatı taşı, volkanik kökenli, beyaz renkte, içinde bazalt çakılları bulunan gözenekli olan taş, Alaçatı’da ocaklarının bulunmasından dolayı yöre adıyla anılmaktadır. Alaçatı taşı yörede çok uzun zamandır ve yaygın olarak, taş ev yapımında kullanılmaktadır. Alaçatı taşı yumuşak karakterde olduğundan yontulması ve şekillendirilmesi kolaydır. Masif duvar yapımında, binaya ısı yalıtımı sağlamaktadır.
İzmir ili hammadde yataklarını daha iyi anlatabilmemiz için, İzmir ilinin jeolojik yapısına da bir göz atmak gerekmektedir. İzmir ili, Batı Anadolu’da bulunan ve jeolojik olarak yaşları, tektonik özellikler ve kayaçları farklı olan üç ayrı kuşak üzerinde bulunmaktadır. Bu kuşaklar; en batıda genellikle yaşlı karbonat kayaçlardan (mesozoik) oluşan ve genç volkanik kayaçlar (Senozoik) ile örtülen Karaburun kuşağı, güneyde yaşlı (paleozoik ve mesozoik) metamorfik kayaçlardan oluşan Menderes Masifi ve kuzeyde kumtaşı-şeyl matriksi (üst kretase-paleosen yaşlı) içinde mega blok yapılı değişik yaş ve litolojideki kayaçlardan oluşan ve yine genç volkanikler (senozoik) ile örtülen İzmir-Ankara zonu olarak tanımlanabilir. Bu zonlarda kayaçlar farklı olduklarından endüstriyel hammaddeler de farklılıklar gösterir. İzmir ilinin temel kayaçlarını oluşturan bu kuşaklar, daha sonra neojen yaşlı tortul ve magmatik kayalarla örtülmüşler ve günümüzdeki İzmir jeolojisi ortaya çıkmıştır.[3]
Bu doğal ve volkanik özelliklerden dolayı zamanla daha dayanıklı bir form kazanan kayaç malzeme yapısı sergilemektedir. Alaçatı taşı formasyonunun bulunduğu bölgede yer alan volkanik kayaçlar tüf, tüfit, aglomera, andezit ve çok az bir alanda gözlenen bazaltlardır. Alaçatı ve civarında geniş yayılımlar sunarlar. Beyaz, kirli beyaz, krem renklerde olan tüfler içerlerinde andezit ve bazalt çakıl ve blokları içerirler. Yer yer belirgin katmanlanma sunan tüfitler, volkano-sedimenter özelliktedirler. Bu katmanlanmalar volkanik kayaçların karasal tortul kayaçlar ile ardalanma sundukları geçisli dokanaklarda belirgindir.[4]
Kayaç örnekleri üzerine yapılan makroskopik ve mikroskopik inceleme bulgularına göre kayaç malzemenin, petrografik açıdan “Pomza bileşenli tüfit agrega” veya“Pomza bileşenli volkanik tüf agrega” olarak isimlendirilebileceği saptanmıştır.[5]
Atmosfer Basıncında Su Emme (%) 25.964±1,218
Don Sonrası Ağırlık Kaybı (%) 2.262±1,387
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Isı İletim Katsayısı (W/m.Kel.) 0,505±0,018
Kapiler Su Emme Katsyısı (g/m2s0,5) 22,68
Birim Hacim Ağırlık 1370 kg/m3
Özgül Ağırlık (DIN 52102) 2,36 gr/cm3
Toplam Gözeneklilik %42.06 Basınç Dayanımı 16,29 N/mm2
Matrix(İnce kül-cam) %15-20
Riyolit Lav-Cam Kırıntıları %10
Bazalt Lav %5-10
Pomza Kırıntıları %60-70
Feldspat -Kuvars %3-5
Amfibol-Piroksen %1,5.[6]
Volkanik tüf taşı türü olan Alaçatı taşı kullanım alanlarını etkileyen çok sayıda faydalı özelliğe sahiptir. Bu taşın özellikleri;
• Hafif bir taştır. Özgül ağırlığı düşüktür.
• Doğaya uyumlu zengin renk çeşitliliğine sahiptir.
• Renkleri solmaya karşı dayanıklıdır.
• Aşınmaz.
• Topraktaki nemi korumaya yardımcı olur.
• Sulama ihtiyacını azaltır.
• Su ile aşınmaz, rüzgâr ve sert doğal reaktiflerden kolay etkilenmez.
• Ağaç ve çalıları çevrelemekte kullanılır.
• Yabani otların oluşmasını engeller.
• Yangına karşı dayanıklıdır.
• Yerleştirilmesi kolaydır.[5]
Alaçatı Taşı’nın Tarihsel ve Mimari Kullanımı
Begonviller sarkan Arnavut kaldırımlı Alaçatı taşları ile döşenmiş evlerin tarihi 1850-1890 yıllarına dayanır. 1878-1881 yıllarında iki büyük depremde Alaçatı evlerinin %80’i hasar görmüştür.
Günümüzde Alaçatı’da gördüğümüz evler deprem sonrası döneme karşılık geliyor. Rum ve Osmanlı mimarisinden izler taşıyan evlerde kullanılan ve Alaçatı dokusunu kazandıran taşlar Alaçatı’nın kendi yöresel taşı. Ağırlıklı olarak bitişik, bahçeli ve iki katlı konutlardan oluşuyor.[2]
Yöreye özgü taşın kullanıldığı tipik Alaçatı evlerinin sokağa bakan ilk katında yer alan odalarında kepenkli pencereler bulunmakta, üst katlar ise taş konsollarla çıkma yapmaktadır. Alaçatı evlerinin mimari nitelik açısından geleneksel Türk evlerinden farklılık göstermesinin temelinde hiç kuşkusuz yerleşmenin 1800’lerdeki mekansal oluşumunda etkili olan Rum kültürü ile, 1920’lerden itibaren zorunlu göç nedeniyle bölgeye gelerek yerleşen Türk kültürünün bir aradalığı yatmaktadır.[7]
Sokak kapılarının doğrudan yola açıldığı, ön bahçe kullanımının olmadığı bu konutlar tarafından oluşturulan taşıt ve yaya yolları, sürekliliği olan, tanımlı ve dar yollardır. Kıvrımlı, dar sokaklar üzerinde görülen yer yer genişlemeler sürpriz mekânların, çocuk veya yaşlı kullanıcılar için planlı olmayan birikim alanların oluşumuna neden olmaktadır. Öte yandan geçmişten bu yana yerleşmenin sembolühaline gelen yel değirmenleri de bu alanda bulunmaktadır. Bunlardan bir kısmı günümüzde restore edilmiştir.[2]
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ L. Gündüz, Ş. Kalkan, F. Ertan. (). Mikronize Edilmiş İzmir-Alaçatı Alapietra Taşının Yalıtımlı Kompozit Dolgu Harcı Üretiminde Kullanımı Üzerine Bir İnceleme. Not: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, CBÜ Fen Bil. Dergi., Cilt 13, Sayı 2, s 503-514, İzmir.
- ^ a b c N. Avşaroğlu. (). Anadolunun Binlerce Yıllık Doğal Taşları. Not: https://nadiravsaroglu.com.
- ^ N. Kun. (). İzmir Ve Çevresinin Endüstriyel Hammaddeleri. Not: TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu / 28-30 Kasım 2013.
- ^ N. K. Aydoğdu. (Çed Raporu). Kırma-Eleme Tesisi Ve Dekoratif Taş Ocağı Kapasite Artışı Projesi. Not: 51232 Ruhsat Numaralı II. Grup Kalker Ocağı Rehabilitasyonu.
- ^ a b L. Gündüz, Ş. Kalkan, N. Aydoğdu. (). İzmir-Alaçatı Taşının Kuru Karışım Hafif Beton Agregası Olarak Kullanılabilirliği Üzerine Teknik Bir Analiz. Not: Kütahya, Türkiye, 8. Uluslararası Kırmataş Sempozyumu, s.390-399, 13-14 Ekim, 2016.
- ^ Dokuz Eylül Üniversitesi. (). Dokuz Eylül Üniversitesi Torbalı Meslek Yüksekokulu Laboratuvarların.
- ^ A. Atilla, N. Öztüre, et al. (). Alaçatı - Agrilia’dan Günümüze Bir Mübadele Kasabası. Not: Öztüre A.S. Kültür Yayını-5, İzmir..
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/04/2025 09:51:58 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/19240
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
Şehir Taşları "Ahlat"
Soma Kömür Madeni Yangını (13.05.2014) ve ICMM ilkelerine Göre Değerlendirilmesi
Obsidyen
Şehir Taşları "Alaçatı"
Şehir Taşları "Şanlıurfa"
Mermer Nedir? Tanımı, Sınıflandırılması ve Tarihçesi Hakkında Bilgiler
İnsan Beyni Kaç Bit'tir
Gine Domuzu (Cavia Porcellus)
BL4S (Beamline for Schools) Yarışması
ATIK PİLLERİN ÇEVRE VE İNSAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ İLE GERİ DÖNÜŞÜM VE ÜLKE EKONOMİSİ
Göbeklitepe'nin Göbeğini Kim Kesti?
Yazılım 101
