Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Modus Ponens nedir? Ardbileşeni doğrulama safsatası ile Modus Ponens arasındaki ilişki nedir?

Kısa anlatım

2 dakika
173
Modus Ponens nedir? Ardbileşeni doğrulama safsatası ile Modus Ponens arasındaki ilişki nedir?
  • Blog Yazısı
Blog Yazısı
Tüm Reklamları Kapat

Mantıkta koşullu ifadelerden sonuç çıkarmak için kullandığımız bazı kurallar vardır.[1] Koşullu tasımlarda (ya da şartlı olarak ifade edebileceğimiz tasımlarda) önermenin önbileşeni olumlayarak sonuçta ardbileşenin doğrulandığı bir yöntem vardır. Bu yöntemin adı, Modus Ponens'tir.

Peki nedir Modus Ponens? Gelin birlikte inceleyelim.

Biçimsel olarak Modus Ponens şöyle ifade edilir:

Tüm Reklamları Kapat

1) A ise B

2) A

Sonuç: B

Yani, önbileşen ikinci öncülde doğrulandığında, ilk öncüle göre zorunlu olarak B sonucu çıkar.

Tüm Reklamları Kapat

Modus Ponens'te, önbileşen olumlandığında sonucumuzda da ardbileşen de olumlanır.

Şu örneği ele alalım:

1) Yağmur yağarsa yerler ıslanır

2) Yağmur yağdı

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Sonuç: Yerler ıslandı

Burada yapılan çıkarım biçimi, yukarıda açıkladığımız Modus Ponens kurallarına uygun şekilde yapılmıştır. Dolayısıyla çıkarım geçerlidir. Modus Ponens'in ne olduğu ve ne olmadığını açıklamak amacıyla, birkaç örneğe daha göz atalım.

Yukarıdaki örnek üzerinden gidelim.

Modus Ponens gibi gözüken ancak safsata içeren argüman:

1) Yağmur yağarsa yerler ıslanır

2) Yerler ıslandı

Tüm Reklamları Kapat

Sonuç: Yağmur yağdı

Burada düşülen hata en başta rahatlıkla anlaşılıyor.

Modus Ponens yoluyla çıkarım yapılan argümanda önbileşen doğrulanırken bu argümanda ardbileşen doğrulanıyor, bu çıkarıma ardbileşeni olumlama safsatası denir.

Tüm Reklamları Kapat

Safsatanın sembolsel açıdan ifade edilmesi

Ardbileşeni olumlama safsatasını sembolsel açıdan inceleyelim:

1) A ise B

2) B

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Night and Day (Virginia Woolf)

Night and Day is a novel by Virginia Woolf first published on October 20, 1919. Set in Edwardian London, Night and Day contrasts the daily lives and romantic attachments of two acquaintances, Katharine Hilbery and Mary Datchet. The novel examines the relationships between love, marriage, happiness, and success.

The novel has four major characters: Katharine Hilbery, Mary Datchet, Ralph Denham, and William Rodney. Night and Day deals with questions concerning women’s suffrage, and asks whether love and marriage can coexist and whether marriage is necessary for happiness. Motifs throughout the book include the stars and sky, the River Thames, and walks. Woolf makes many references to the works of William Shakespeare, especially As You Like It.

Warning: Unlike most of the books in our store, this book is in English.
Uyarı: Agora Bilim Pazarı’ndaki diğer birçok kitabın aksine, bu kitap İngilizcedir.

Devamını Göster
₺450.00
Night and Day (Virginia Woolf)

Sonuç: A

Safsatanın temelinde yatan yanılgı şöyledir; A gerçekleştiğinde B gerçekleşir, o zaman B gerçekleşirse A'da gerçekleşir.

Aslında bu, post hoc ergo propter hoc ve sebep ve sonucu evirme safsatasına da benziyor ancak durum biraz daha farklı.

A'dan sonra B olayının gerçekleşmesi, "ne zaman B olayı gerçekleşirse A'nın gerçekleşmesi gerekir" anlamına gelmez.

Eğer böyle olsaydı şu örnekten de anlayacağınız üzere çok saçma çıkarımlara varardık:

1) Yağmur yağdığında yerler ıslanır

2) Yerler ıslaktır

Sonuç: O zaman yağmur yağmıştır

Bu çıkarıma göre, ne zaman yerler ıslak olsa o zaman yağmur yağmıştır demiş oluyoruz.

Ancak durum öyle değil, yerlerin ıslak olmasını sağlayan başka faktörlerde olabilir. Bu argümandan yağmur yağdığı çıkarımına vararsak, modus ponens gibi gözüken ama safsata olan bir argümana ikna olmuş oluruz.

Yani eğer koşullu tasımlarda önbileşen doğruysa, ardbileşen de doğru olmak zorundadır.

Tüm Reklamları Kapat

Modus Ponens yoluyla çıkarım yaptığımız başka bir argümana bakalım:

1) Su içersem susuzluğum gider

2) Su içtim

Sonuç: Susuzluğum gitti

Tüm Reklamları Kapat

Bu çıkarım geçerlidir. Çünkü önbileşen doğrulanmıştır, önbileşen doğru olduğunda ardbileşen de doğru olmak zorundadır.

Aynı örnek üzerinden, ardbileşeni doğrulama safsatası'nda düşülen yanılgı ile argümandan çıkarım yapalım:

1) Su içersem susuzluğum gider

2) Susuzluğum gitti

Tüm Reklamları Kapat

Sonuç: Su içtim

Yine görüldüğü üzere, ikinci öncülde ardbileşen doğrulanmıştır ve dolayısıyla safsataya düşülmüştür. Susuzluğumuzun gitmesi, su içtiğimiz anlamına gelmez. Ardbileşeni doğrulama safsatasında aynı zamanda yanlış ikileme benzer bir hata yapılmaktadır. Birden fazla seçeneği olabilen bir sonucu, kısıtlı seçeneklere sınırlayarak sonuçtan hatalı çıkarım yapılır.

Sonuç olarak, modus ponens'i detaylı örnekler ile açıkladık ve bu çıkarım yolu yapılırken düşülen bazı hatalara göz attık. Başka bir blogda görüşmek üzere!

Okundu Olarak İşaretle
4
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Raporla
Mantık Hatası Bildir
Yukarı Zıpla
Bu Blog Yazısı Sana Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 1
  • Tebrikler! 1
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ C. İ. Özkan. (2022). Mantiga Giris. ISBN: 9786050209204. Yayınevi: Say Yayınları. sf: 160.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 15/07/2025 23:47:31 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/18488

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Size Özel
Makaleler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Geçmiş ve Notlar
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
İşaretle
Göz Attım
Site Ayarları

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.

[Site ayalarına git...]
Bu Yazıdaki Hareketleri
Daha Fazla göster
Tüm Okuma Geçmişin
Daha Fazla göster
0/10000
Kaydet

Bize Ulaşın

ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close