Kumarbaz safsatası nedir? Kumar oynayan insanların düştüğü büyük hata!

Çoğu kişi eğleneceğine, parasını katlayacağına, kendisini zor durumdan kurtaracağına inandığı için kumar oynar. Aslında bu oyunu oynayan çoğu kişide kumarın, özellikle de piyangonun doğru bir şey olmadığını bilirler. Ancak onların bu yaptıkları şeye devam etmesini sağlayan hatalı bir akıl yürütmesi vardır. Bu yazımızda günümüzde maalesef çokça oynanan kumarı birazda mantıksal açıdan inceleyeceğiz.

Kumarbaz safsatası nedir?

Kumarbaz safsatası, basit olasılıkları kendinden bağımsız olasılıklarla karıştırır ve geçmiş olayların gelecekteki olayların olasılıklarını etkilediği yanılgısını içerir. Kumarbaz kişiler, belirli bir olasılıkta olan bağımsız bir olayın her gerçekleşmesinde, olasılığın gerçekleşme ihtimalinin önceki olaylara göre arttığını iddia ederler. Örneğin zar attığınızda 5 çıkma ihtimali 1/6 olsun. Kumarbaz safsatası ile olasılıklara ikna olmuş kişiler, zar her atıldığında ve 5 çıkmadığında, 5'in gelme ihtimalinin daha da arttığını düşünürler. 6 defa da zarı atsanız zar 5 sonucunu vermeyebilir. Gelin bu safsatanın daha iyi anlaşılması için birde John'un yaşadıklarına göz atalım:

John'un iki çocuğu var ve ekonomik durumu oldukça kötü. Eğer bu ay içerisinde kirasını ödemezse ailesiyle birlikte evsiz kalacak. John, bu durum karşısında oldukça çaresiz kalır. Ve internetten gördüğü bir bahis sitesine girer. John, karşısına çıkan teklif karşısında inanılmaz bir şaşkınlıkla tüm parasını bahis sitesine yatırmak ister.

John'un karşısına çıkan teklif şöyledir:

"..X" bet ile çok düşük maliyete aldığınız biletlerle paranızı katlayın! Bir bilet yalnızca 10$ ve kazananlara 50.000$ çek fırsatıyla!

Bahis ödülünün bir bilete çıkma ihtimali 1/1000'dir

John yaptığı bahise katılan kişinin az kişi olduğunu görür ve şöyle bir mantık kurar:

Tüm Reklamları Kapat

Bahise toplamda az sayıda kişi katılmış ve 10 kişiye ödül dağıtılacak! O halde, tanesi 10$'dan 300 adet bilet alırsam benim bunu kazanma ihtimalim her bilet başına çok yüksek olur!

John'un yaptığı çıkarım şu şekildedir:

1) Bir kişiye çekilişin çıkma olasılığı 1/1000'dir (Doğru öncül)

2) 300 bilet almaya imkanım var, her bilet aldığımda bilet başına ödül kazanma olasılığım diğer biletleri aldığım için yükselir (Yanlış öncül çünkü her biletin şans oranı diğer biletlerden bağımsızdır )

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

(Safsataya düşen kişiler genellikle burada her bilet başına şans ihtimalinin 2 katına çıktığını düşünürler.)

Sonuç: Biletten olabildiğince çok satın almalıyım ki bana çıksın

(Örtük öncül: Bilet bana çıkmalı ve biletlere en fazla 3000$ verebilirim)

John'un burada yaptığı mantık hatasını en başta anlamamış olabilirsiniz. Şöyle özetleyelim, her biletin şans olasılığı diğer tüm biletlerden bağımsızdır. Yani, her bilet toplamda %0.1 ihtimal ile ödülü kazanma ihtimaline sahiptir. John ise, toplamda 300 bilet aldığı taktirde ona çıkma ihtimalinin yüksek olacağını düşünür. Yani kendisine çıkma ihtimalinin 300/1000 olduğunu düşünür ama aslında hiçbir bilet diğer biletin şans oranını etkilemez. Yani John'un toplamda kazanma ihtimali yükselmiştir ancak zannettiğinden çok daha az bir orandır!

Sonuç

İşte Kumarbaz Safsatası tam olarak bu şekilde gerçekleşir. Kumarbaz olan kişiler belirli bir olasılıkta olan olayın her gerçekleşmesinde olasılığın gerçekleşme ihtimalinin öncekine göre arttığını iddia ederler ve örnekteki gibi bir yanılgıya düşerler. John'da aynı şekilde her biletin ödülü kazanma olasılığının tek başına %0.1 göz ardı edip onu daha kötü bir duruma sürüklemesine sebep olan her biletin ödülü kazanma olasılığının diğer biletleri etkilediği inancını öne süren safsataya düşmüştür. Umarız günlük hayatta karşılaşılan bu hataya bir gün düşmezsiniz.