DESTİLASYON KOLONLARI

- Blog Yazısı
DESTİLASYON
Distillation- Destilasyon, Damıtma – sıvıların ısı yardımı ile buhar haline dönüştürülmesi ve buharında yoğunlaştırılarak sıvı haline dönüştürülmesi ile gerçekleştirilen saflaştırma işlemidir.
Damıtma (distilasyon ) özellikle organik bileşiklerin saflaştırılması ve ayrılmasında en çok kullanılan yöntemlerden biridir. Kaynama noktasında bulunan bir sıvıya daha fazla ısı verilirse sıvının sıcaklığı artmaz, verilen ısı sıvının buhar haline dönüşmesini sağlar.
Bu yöntemle buhar basınçları farklı olan sıvılar birbirinden ayrılabilir.
Destilasyon işlemi laboratuar ölçeğinde damıtma düzeneklerinde veya pilot distilasyon kolonlarında, sanayide ise büyük Distilasyon kolonlarında yapılır.
Distilasyon işlemlerinde,
1. Tepsili kolonlar
2. Dolgulu kolonlar, kullanılır ( Dolgulu kolonlarda dolgu malzemesi olarak metal,
cam veya seramikten üretilen rushing halkaları kullanılır.
DİSTİLASYON KOLONU TEMEL ÇALIŞMA PRENSİBİ
Distilasyon kolonları Kaynama Noktaları, Buhar basınçları ve Yoğunlukları birbirinden farklı olan sıvı veya gaz karışımlarını aslı bileşenlerine ayırmak için kullanılır.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
Ayrıştırılacak sıvı karışımı belirli sıcaklığa ısıtıldıktan sonra Distilasyon kolonuna şarj edilir.
Belirli bir seviye elde edildikten sonra karışım ısıtılarak buharlaştırılır.
Kaynama noktası yüksek olanlar yoğuşarak, gaz halden sıvı hale geçerek kolonda aşağı doğru akar.
Kaynama noktası düşük olanlar buharlaşır, sıvı halden gaz faza geçerek kolonda yukarı doğru yükselir. Bu şekilde ayrışma gerçekleşir. Bir süre sonunda riflax ile zenginleşen sıvıların saflıkları artar.
DİSTİLASYON TÜRLERİ VE KULLANIM ALANLARI
1. BATCH Distilasyon: Karışım az ise ve bileşenler kaynama sıcaklıklarında bozunmuyorsa kesikli olarak distilasyon yapılır.
2. BUHAR Distilasyonu: Karışım bileşenleri yüksek kaynama noktaları çok yüksek ve bileşenler sıcaklıklarda bozunuyorsa yapılır.
3. AZEOTROPİK ve ekstraktif Distilasyon: Kaynama noktaları birbirine yakın olan iki maddenin karışımına üçüncü bir çözücü madde ilave edilerek iki kademede yapılır.
4. VAKUM Distilasyonu: Karışım bileşenleri kaynama noktaları çok yüksek ve bileşenler yüksek sıcaklıklarda bozuluyorsa yapılır.
5. FRAKSİYONAL Distilasyon: Çok bileşenli karışımların tepe ve dip ürünleri yanında yanlardan da ürün alınarak ayrıştırılması için kullanılır. Ham petrol distilasyonu gibi.


HAM PETROLÜN FAKSIYONLU DİSTİLASYONU VE RAFİNRİ ÜRÜNLERİ

Bu operasyonda; ham petrol, önce bir pompa yardımıyla fırınlara pompalanarak, genellikle 600 – 700 oF arasında ısıtılır. Daha sonra fraksiyonlu kolonu alt kısmına gönderilir, burada buharlaştırılır. Buharlaşmayan kısım veya bakiye kolonun altından alınır. Buhar kolonun üst kısımlarına doğru ilerlerken sıvıyı tutabilen delikli tepsiler üzerinde kabarcıklar meydana getirir. Aynı zamanda kolonun üstünden reflux olarak pompalanan benzin kolondan aşağıya doğru akar. Benzinin soğutma kapasitesi ile yüksek hidrokarbonlar kondense olurlar.
Bu operasyon devam ederken, değişik petrol fraksiyonları değişik tepsiler üzerinde kondense olur, yüksek kaynama noktasına sahip olanlar aşağı kısımdaki tepsilerde yanı sıcak kısımlarda, daha hafif hidrokarbonlar daha yukarıdaki tepsilerde kondense olur. Kondense olan kısımlar ayrı hatlarla alınan değişik tanklarda depolanır.


AZEOTROPİK DİSTİLASYON
Azeotropik distilasyon endüstride sıkça kullanılan özel bir distilasyon işlemidir. Azeotropik distilasyon işleminin ilk görüldüğü seneler yirminci yüzyılın başlarıdır. İlk olarak etanol’lun dehidrasyonu işleminde kullanılmıştır. Bu işlemde üçlü bir azeotrop olan benzen – etanol – su sisteminde kullanılmıştır. Azeotropik distilasyon su içermeyen zor ayrılan karışımlar için de kullanılır. Örneğin benzenin; metanol, nitrometan, kullanılarak parafinlerden ayrılmasında, amonyak ayırma ajanı kullanılarak bütadienden bütan ve bütenin ayrılması işleminde de kullanılır.
Azeotropinin görülmesi için, sıvı karışımlarda sıvı ve buhar fazın konsantrasyonlarının eşit halde bulunması gerekir. Böyle bir karışımı kısmı buharlaştırma yöntemleriyle ayırmamız mümkün değildir. Azeotroplar literatürde iki şekilde sınıflandırılır. “ Minimum kaynayan” ve “maksimum kaynayan” azeotroplar olmak üzere iki ayrı şekilde isimlendirilir. Minimum kaynayan azeotroplar, oluşturan sıvıların saf haldeki kaynama noktalarından daha düşük sıcaklıklarda kaynayan karışımlara denir. Maksimum kaynayan azeotroplar ise azeotrop oluşturan sıvıların saf haldeki kaynama noktalarından daha yüksek kaynama noktasına sahip karışımlardır. Bilinen azeotropların %90’i minimum kaynama gösteren azeotroplardır.
Azeotropların varlığında çalışan bir sistemde karışım için ideal diyemeyiz. Bu durum Raoult yasasında sapmalara neden olur. Kaynama noktaları birbirine yakın olan sıvılar, kaynama noktaları birbirinden daha fazla olan ( > 30 oC ) karışımlardan daha çok azeotropizm gösterir. Bu sebepledir ki sistemde görülen ideallikten sapmalar ve yakın kaynama noktasının görülmesi sistemde Azeotropinin varlığını gösterir.
Azeotrop distilasyon örneği: Etanol – su çözeltisine benzen ilavesiyle 64,85 oC da kaynayan bir üçlü azeotrop un düştüğü çok eskiden beri biliniyor. Etanol – su dan oluşan ikili azeotrop ise 78,2 oC da kaynadığına göre, etanol – su karışımını benzen ilavesi ile bileşenlerine ayırmak mümkündür. Aşağıda gösterilen çalışma yöntemine göre, üç adet distilasyon kolonu ile bir adet dekantöre gereksinim vardır. Buna göre, sulu alkol çözeltisi A kolonuna beslenir. Buradan alınan tepe ürünü ikili azeotroptur. Bu ürün C Kolonuna besleme olarak verilirken aynı kolona tepeden benzen verilir. C kolonu Azeotropik distilasyon kolonudur. Burada bu kolonu tepeden terk eden buhar üçlü azeotrop, dip ürün ise saf alkoldür.

Kaynak: Öğr. Gör. Dr. DOĞAN EMRE YÜKSEL İşletme Ekipmanları Ders Notu
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 07/06/2025 01:46:32 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/16805
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.