Davranışsal Özelliklerin Nöroanatomik İncelenmesi

Çevremizde farklı özelliklere sahip bireyler görürüz; fedakar, cömert, bencil... Birçok insan bu nitelikleri kendi özgür iradesiyle kazanabilir, bazıları ise istemsizce beyinlerindeki hasar sebebiyle belirli bir davranış biçimine mahkum kalabilirler.

Lezyon Nedir?

Lezyon organların yapısında görülen ve çeşitli hastalıklara neden olabilen doku değişimleridir. Bu durum merkezi sinir sistemimizin önemli bir parçası olan ve 4 ana lobdan oluşan beyinde görüldüğü zaman ciddi sıkıntılara neden olabilmektedir. Beynin loblarından biri olan frontal lob istemli hareketlerin organizasyonundan, problem çözmeden, yargılamadan ve yeni anılarla eski anıları birleştirerek bir bütün oluşturulmasından sorumludur.^[1] Bu lobda meydana gelebilecek bir lezyon davranış değişimlerine neden olabilmektedir.

Frontal Lob Lezyonunun Davranışlar Üzerindeki Etkisi

Genellikle travmatik bir frontal lob lezyonu sonrasında görülen davranış ve kişilik değişimlerine "Frontal Lob Sendromu" denilmektedir. Bu sendrom 1835'te ilk defa Belçikalı Doktor De Nobele tarafından tanımlanmıştır.^[2] 16 yaşındaki hastasının intihar girişimi sonrasında frontal lob lezyonu sebebiyle karakterinin değiştiğini ve daha neşeli olduğunu gözlemlemiştir. Bu sendroma ait en bilinen vakalardan birisi ise, bir demir yolu işçisi olan Phineas P.Gage'nin geçirdiği kaza sonucu beyninin ön kısmındaki yaralanma sonrasında gösterdiği belirgin karakter değişikliklerdir. Gage'in yakınları kazadan sonra onun bambaşka biri olduğunu, sorumsuz ve saygısız birine dönüştüğünü ifade etmişlerdir.^[3]

Genellikle 3 bölümden oluşan frontal loblardaki lezyonun lokalizasyonuna göre değişik semptomlara ve davranış biçimlerine neden olabilmektedir. Neşeli bir insan huysuz, cimri bir insan cömert olabilir. Şizofreni, bipolar bozukluk, depresyon gibi hastalıklar günümüzde tanımlanabilir ve anlaşılabilir hastalıklar olmasına karşın normalde bencil davranan bir insanın daha sonrasında fedakar birine dönüşmesi aklımıza bir hastalık sonucu olarak gelmez. Genellikle bu durumdaki bir kişinin bunu istemli yaptığına inanırız ve bunun bir beyin lezyonu kaynaklı değişiklik olma fikrini düşünmeyiz.

Beyin lezyonunun istemsiz davranış biçimlerine etkisi günümüzde hala devam eden birçok araştırmanın konusudur. Bu durumda belki de dünya tarihindeki fedakarlıkları ya da birçok farklı uç karakter yapılarıyla özdeşleştirilmiş, efsaneleştirilmiş veya destanlaştırılmış kişilerin belki de bir beyin lezyonu sonucu o özellikleri bilinçsizce edinme ihtimalleri düşünülmesi gereken bir başka konudur.

Nöroanatomi ve Davranış İlişkisi

Nöroanatomi beyni ve beyindeki işlevleri inceleyen psikoloji, kimya, biyoloji ve fizyoloji gibi birçok farklı dalın bir araya gelerek oluşturduğu interdisipliner bir alandır. Beyin lezyonları, bunların yol açtığı fiziksel değişiklikler ve davranışlar üzerindeki etkileri bu disiplinin araştırma konusudur. Bu bilim dalı ile ilgili Avustralya Monash Üniversitesi' nden araştırma görevlisi James Pang, beynin şeklinin önemini anlatırken gölette dalgalar oluşturan çakıl taşlarını örnek vererek "Havuzun boyutu ve şekli, bu dalgaların doğasını belirlemeye yardımcı oluyor." açıklamasıyla lezyon ve davranış ilişkisine de bir kez daha değinmiştir.^[4]

Anlaşılacağı üzere beyindeki şekil değişikliklerinin ve lezyonların davranışlar üzerindeki etkisi göz ardı edilemez. Gün geçtikçe de yeni bilgiler ve araştırmalar bu konu hakkındaki soru işaretlerini daha da aydınlatacaklardır.