Düzenli olarak küvette yıkanmanın felç ve kalp hastalığına bağlı ölüm riskinde düşüşle ilişkisi ortaya çıktı. Japon bilim insanları, küvette banyo yapmanın kardiyovasküler hastalık riski üzerindeki uzun vadeli etkileriyle ilgili büyük ölçekli ve hakemli bir çalışma gerçekleştirdi. Bu araştırma ve sonuçları, Heart adlı jurnalde yayımlandı.

Bilim insanları, düzenli olarak küvet banyosu yapmanın felç ve kalp hastalığına bağlı ölüm riskinin azalmasıyla bağlantılı olduğu sonucuna vardı. Daha da ilginç olan ise, daha sık banyo yapmanın haftada sadece bir ya da iki kez banyo yapmaktan daha koruyucu görünmesi.

2024 Nobel Kimya Ödülü'nün AlphaFold ve Rosetta projelerinin öncü isimlerine verilmesi, yapay zekânın bilimsel dönüm noktalarına ulaşmadaki önemini bir kez daha vurguladı. Fizik alanında yapay zekâ çalışmalarına verilen 2024 Nobel Ödülü'nün ardından bu ödül de, yapay zekâ destekli bilimsel atılımları tanımaya devam etti. Ödülün kazananları arasında, Google DeepMind'dan John Jumper ve Demis Hassabis ile Washington Üniversitesi'nden David Baker bulunuyor. Jumper ve Hassabis, protein yapılarını tahmin etmede çığır açan AlphaFold adlı yapay zekâ aracını geliştirirken, Baker ise yapay zekâ desteğiyle protein tasarımında devrim yaratan çalışmalarıyla tanınıyor.^[1]

Proteinler vücudumuzdaki hücrelerin çalışması için gerekli olan temel moleküllerdir, hücrelerin işleyişini sağlarlar. Bu nedenle proteinlerin nasıl bir yapıya sahip olduğunu anlamak onların nasıl çalıştığını ve hangi işlevleri yerine getirdiklerini çözmemize yardımcı olur. Bilim insanları 2020 yılının sonuna gelindiğinde yaklaşık 100.000 proteinin yapısını keşfetmişlerdir. Ancak doğada çok daha fazla protein vardır ve bu milyarlarca protein dizisinin yapısını deneylerle çözmek yıllar alır. Bu zorlu süreç nedeniyle bilim insanları, proteinlerin yapısını daha hızlı ve kolayca tahmin edebilecek bir yönteme ihtiyaç duymaktadırlar.

Dyson Lin'in deprem tahmin yöntemlerinin bilimsel veya işlevsel olduğunu söylemek mümkün değildir. Dyson Lin'in kullandığı yöntemin bilimsel hiçbir tarafı olmadığı gibi, satışını yaptığı (veya üretilmesini önerdiği) cihazların da iddia ettiği şekilde çalışması mümkün değildir. Dahası, Dyson Lin'in ileri sürdüğü deprem tahminleri aşırı genel ve kullanışsızdır; çünkü gerçek bir tahminde bulunmamaktadır, rastgele depremler tahmin etmekte ve tahmininin tutmasını ummaktadır. Tutmayan sayısız tahmini unutulup gitmekte, "tuttuğu" sanılan birkaç tanesi popüler olarak şahsa ün getirmektedir. 

Dyson Lin'in yaptığı, belirsiz sonuçlar ve sinyal gürültüsü üreten kaynaklardan (Air-2 gibi) veya çok sayıda nedenden ötürü veri alınamayabilen ve bu hataların belli düzeyde rastgeleliği olan IRIS sensörleri gibi kaynaklardan aldığı muğlak verileri farklı şekillerde ve geniş coğrafyalarda yorumlamaktadır. Bu belirsizlikleri deprem gerçekleşme ihtimali ile ilişkilendirmektedir. Bu, rastgele ve muğlak şekilde dağılan kahve artıklarından fal bakmaktan tamamen farksızdır. Lin, sonuçları beklediği gibi çıkmayınca coğrafyayı ve/veya deprem büyüklüğünü ve/veya deprem zamanını değiştirmekte, genişletmekte ve böylece isabet ihtimalini arttırmaktadır. Ancak bu tarz bir tahmin, bilimsel bir öngörü değil, basit istatistiğin manipüle edilmesi yoluyla halkın aldatılmasıdır.

Şempanze fotoğraflarının bir kısmı Dr. Shinya Yamamoto tarafından Bossou’da saha araştırması esnasında çekilmiştir. Kendisi insan ve insan olmayan hayvanlarda sosyalliğin evrimi, bunun zeka ile ilişkisi, işbirliği, fedakarlık gibi konular üzerine çalışmaktadır. Şempanze fotoğraflarının diğer kısmı da Cüneyt Balıkçıoğlu tarafından Uganda gezisi süresinde Kibale Ormanı Ulusal Park'ta çekilmiştir. Dr. Shinya Yamamoto'nun çalışmalarına buradan ulaşabilirsiniz.

Şempanze (Pan troglodytes), Afrika'nın tropik bölgelerindeki savanalarda ve ormanlarda yaşayan, bölgeye endemik olan bir kuyruksuz maymun türüdür. Şempanze vücudu, siyah saçlarla (kıllarla) kaplıdır; ancak yüzlerinde, kulaklarında, parmaklarında, ellerinin içleri ve ayaklarının altlarında saç bulunmaz. Yaşlandıkça bu saçlar dökülür ve kimi bölgelerinde kel alanlar oluşur. Ayrıca özellikle çene bölgelerindeki saçları beyazlamaya başlar. Şempanze erkekleri 35-70 kilo arasındayken, dişiler 25-50 kilo arasında olurlar. Ayağa kalktıklarında boyları ortalama 150 cm civarındadır. Şempanzelerin kolları bacaklarından daha uzundur, neredeyse dizlerinin altına kadar uzanabilirler. Dört ayak üzerinde yürürler ve yürürken parmak eklemlerinden destek alırlar. Öne bakan gözleri ve küçük burunları vardır. Koku alma duyularından çok görme duyularına güvenirler. Doğada ortalama 50 yıl yaşarlar, esaret altında yaşayan bazı bireylerin 60 yaşına kadar yaşadığı gözlemlenmiştir.

İnsanlar ile insan olmayan canlılar arasında birçok farklı etkileşim vardır. Köpekler, kediler, kuşlar ve hamsterlar gibi bazı hayvanlar, bizimle beraber evlerimizde yaşar. Fareler, böcekler ve yılanlar ise çoğunlukla uzak durmamız gereken hayvanlar olarak bilinir (elbette bunları da evinde besleyen çok sayıda insan vardır). İnek, domuz ve tavuk gibi hayvanların taze et, süt veya yumurtaları, insanlar tarafından tüketilsin diye, endüstriyel olarak çoğaltılırlar. Bazı hayvanlar ise insanlar tarafından laboratuvarlarda denek olarak kullanılır, "spor amaçlı" avlanır veya sirk ve hayvanat bahçelerinde eğlence amaçlı tutulur veya petshoplarda (hayvan dükkanlarında) satılır.

Peki bu etkileşimlerin ahlaki boyutunu hiç düşündünüz mü? Hayvanlara karşı ahlaki bir sorumluluğumuz var mı dersiniz? Hayvanlar, insana hizmet etmek üzere var olan canlılar mı, yoksa insanlardan tamamen bağımsız ve özgür bir ahlaki statüye sahipler mi? İşte bu soru, Ahlak Felsefesi disiplinindeki en güncel tartışma başlıklarından biridir.

Evrimsel biyologlar ve paleontologların hummalı çalışmaları sayesinde, bugün bildiğimiz ve keşfettiğimiz türlerin istisnasız tamamının çeşitli evrimsel süreçlerden geçerek bugüne geldiklerini net olarak biliyoruz. Tekil olarak bazı türlerde elbette soru işaretleri, bilinmeyenler, gizemler bulunuyor. Ancak zaten bunlar da olmasaydı, bilimin ilerlemesi mümkün olmazdı. Fakat bu bilinmezlerin hiçbiri evrimsel biyoloji ile uyumsuz, evrimin gerçekliğine şüphe düşüren, evrim teorisini çürütebilecek nitelik ve nicelikte olan unsurlar değildirler. Zaten artık bu şekilde tekil örneklerle evrim teorisini çürütmek de olanaksızdır. Evrimin ise zaten çürütülemez bir doğa yasası olduğunu, evrim ile evrim teorisinin farklı konular olduğunu şuradaki yazımızda detaylıca ele almıştık; meraklı okurlarımız o yazıya göz atabilirler.

Bu hummalı çalışmalar sayesinde yapılan keşifler, bazı ilginç gerçekleri de ortaya çıkarmıştır. Bazı türlerin, bir vücutsal bütünlük olarak, eş zamanlı bir biçimde, tüm özelliklerinin aynı anda değişimiyle evrimleşmediği, bazı parçalarının farklı zamanlarda evrimleşerek, farklı nitelikler kazandığı anlaşılmıştır. İşte bu şekilde, türlerin farklı vücut parçalarının ya da görevlerinin, farklı hızlarda ve zaman dilimlerinde, her birinin ayrı ayrı, binlerce nesilde evrimleşmesine mozaik evrim veya modüler evrim adı verilir. Bu şekilde evrimleşen türlere ise mozaik türler veya modüler türler denir.