''Mavi'' Gezegen: Mars! Mars'ın Okyanusları Nereye Gitti?

Mars'a hep "Kızıl Gezegen" deriz, çünkü günümüzde (neredeyse) tamamen kurudur ve çöl gibidir. Ancak görselde sol tarafta gördüğünüz, Mars'ın muhtemelen 3.8 milyar yıl önce nasıl gözüktüğüdür. Bu görüntü, "Mars Okyanusu Hipotezi"ne dayanarak hazırlanmıştır. Yani bir zamanlar, henüz görselde sağ tarafta gösterildiği gibi kızıl değil de, belki de tıpkı gezegenimiz gibi "Mavi Gezegen" iken...

Mars'ın kuzey kutbundaki düzlükler, yani Vastitas Borealis dümdüzdür, kraterlerden yoksundur. Üstelik gezegenin ortalama rakımından 4-5 kilometre alçaktır. Bu düzlüğün sınırlarıdaki tepelerde nehir yatakları ve deltalar bulunmaktadır! Tüm bunlar, Mars'ta bir zamanlar devasa bir okyanus olduğu fikrini desteklemektedir.

Peki Kızıl Gezegen'de bir zamanlar okyanus varsa, şimdi bu sular nereye gitti?

Mars'ın kütle çekimi çok düşüktür, dolayısıyla bir kısmı uzaya saçılmış olabilir. Kuzey kutbunda 1.6 milyon kilometre küp donmuş su var; güneyde de bir o kadar. Buna rağmen Güney Kutbu, kuzeyden oldukça farklı yapıda. Ancak tüm bu buz, tüm gezegen için oldukça az; Grönland'daki buzdan sadece bir miktar fazlasına denk geliyor. Fakat Vestitas Borealis'in derinliklerinde çok daha fazla su olabilir.

Mars'ın yörüngesinde dönmekte olan ve Mars Express Uydusu'na bağlı bir radar ölçüm aracı olan MARSIS ile yapılan araştırmalar, devasa bir kuzey okyanusu fikrini doğruluyor. Bu ölçüm aracı, bölgedeki kayaçların düşük yoğunluklu çökelti kayaçlarına, devasa yer buzul birikintilerine veya bu ikisinin bir karışımına benzer bir dielektrik katsayısına sahip olduğunu gösterdi. Dolayısıyla gerçekten de bir zamanlar Mars'ın bir okyanusu olması çok muhtemel.

Ancak nasıl olur da Mars, bir okyanus barındıracak kadar ılık olabilir? Bir zamanlar Mars'ın atmosferi tıpkı Dünya'nınki kadar yoğundu; ancak neredeyse tamamen karbondioksitten oluşuyordu. Mars atmosferi şu anda da sadece karbondioksitten oluşmaktadır; ancak Dünya atmosferinin yüzde 0.6'sı kadar yoğunluktadır. Neredeyse yok denecek kadar az! Zamanında yoğun ama karbondioksit dolu olan atmosfer, ciddi bir sera gazı etkisi yaratmıştır ve bu da gezegenin ılık olmasını sağlamıştır. Bu sayede yüzeyde sıvı su bulunabilmiştir. Ancak her nasıl olduysa olsun, Kızıl Gezegen'de bir zamanlar belli bir miktar su, nehir yatakları ve deltalar olduğunu biliyoruz.

Ancak Mars'ta bir okyanus olduğu hipotezi halen tartışmalı. Örneğin Vastitas Borealis yüzeyinde bazı dev kayalar yer alıyor ve eğer bir okyanus varsa bu kayaların varlığını açıklamak pek kolay değil. Belki de zamanında eriyen buz dağları tarafından taşındılar, kim bilir? Sonuçta bu olaylar, gezegenimiz Dünya'da meydana geliyor.