Almanya'da araştırmacılar, muhtemelen kendi Örümcek Adam evrenimizi oluşturmamıza neden olacak olaylar zincirini başlatan bir ilke imza attılar ve dünyada genetiği CRISPR teknolojisi ile değiştirilmiş ilk örümcekleri ürettiler.^[1] Tabii şimdilik bu örümceklerin herhangi bir süper kahraman yaratması olası değil. Bu örümcekler radyoaktif değiller ve DNA'ları değiştirilmiş olsa da zehirlerinde herhangi bir değişiklik olmadı. Çoğu hâlâ sıradan ev örümcekleridir. Araştırmacıların yaptığı genetik düzenlemeler sonucu örümceklerin bazıları gözsüz kalırken bazıları floresan kırmızı ipek üretmek gibi yeni bir yetenek kazandı.

Peki bilim insanları bunu nasıl yaptılar? Bunun için bir hücrenin genomunu belirli yerlerden kesip dizi ekleme veya çıkartmaya olanak sağlayan gen düzenleme aracı CRISPR-Cas9'u kullandılar.

Geleneksel olarak Kurban Bayramı zamanında ormanda bırakılan artıklara geleceğini düşünerek Sakarya/Karasu'da araziye çıktık ve düşündüğümüz gibi leşin başına genç bir birey. Leşin başında bir müddet durduktan sonra fazla oyalanmadı ve bulunduğumuz yöne doğru yürümeye başladı. Daha sonra yere sinerek yaklaşmasını bekledik. Birkaç kare aldıktan sonra fark etti ve bir süre bakıştık. Daha sonra yolun hemen kenarında bulunan eğreltilerin arasına girerek gözden kayboldu.

Diğer gözlemler ise Zonguldak/Esenköy'de kurduğumuz fotokapan ile kaydedildi. Fotokapanın önüne ufak et parçaları bıraktık, ardından yaklaşık 3-4 gün boyunca arazide bıraktık. Döndüğümüzde çeşitli kayıtlar ile karşılaştık.

Günümüzde insan yaşantısı sembolik ifadeler ve gelişmiş planlama yetenekleriyle karakterize olmuştur. Peki, bu yaratıcı ve yenilikçi kültür için gereken yeterlik ne zaman gelişti?

Paleoantropoloji ve arkeolojinin başlıca çalışma konularından biri hominin atalarımızın ne zaman bizim gibi olduğudur. Günümüz insanı ‘modern davranış’ için gereken yeterliği geliştirmiştir. Modern davranış yaratıcı ve yenilikçi kültür, dil, sanat, dini inançlar ve karmaşık teknolojilerden belirlenebilir (d'Errico & Stringer 2011). Modern davranışın altında yatan evrimleşmiş yetilerden biri, alışılmış bir şekilde ve çaba harcamadan semboller üzerinden iletişim kurma yetisidir. Arkeologların sıklıkla “sembolik aracılı davranış”ı yansıtan eserler aramalarının nedeni, sembolizmin günümüz insan kültüründe yaygınlaşmasıdır (Henshilwood & Marean 2003). Modern davranış aynı zamanda ileri düzeyde problem çözme ve uzun dönemli planlama yetenekleri gibi diğer bazı unsurları da içerir (Wynn & Coolidge 2011). Gelecek eylemleri önceden düşünüp problemleri sezerek ve bu problemlere cevaplar hazırlayarak üretilmiş arkeolojik eserler modern planlama yeteneklerinin kanıtı niteliğindedir (Wadley 2010).

Diyelim ki hayatınızla ilgili veriler toplamayı seven birisiniz ve içtiğiniz kahve miktarını gün gün takip ediyor, notlar alıyorsunuz. Ayrıca, işe gitmek için harcadığınız süreyi de her gün ölçüyor ve not alıyorsunuz (veya akıllı telefonunuz bunu sizin için yapıyor). Aradan 3 ay geçtikten sonra, hayatınızla ilgili topladığınız verilere dönüp baktığınızda, ilginç bir gerçekle karşılaşıyorsunuz: Kahve içme miktarınız arttıkça, trafikte geçirdiğiniz süre de artıyor! Hmm, demek ki kahve içmenizi azaltarak, trafikte kaldığınız süreyi azaltmanız mümkün!

Yukarıdaki paragrafta sondan ikinci cümlede ("Kahve içme miktarınız arttıkça, trafikte geçirdiğiniz süre de artıyor!"), bir korelasyon (ilişki) ifadesi mevcut. Eğer ki veri toplama yönteminizde bir hata yoksa, yani yanlış ölçümler yapıp, yanlış notlar almadıysanız, tartışmasız bir gerçekten söz ediyorsunuz demektir: Kahve miktarınız ile trafikte geçirdiğiniz süre koreledir (ilişkilidir). Bu ölçüm, başlı başına bir gerçektir ve ek bir kanıtı gerektirmez (tabii daha fazla veri toplayarak, bu ilişkinin ne kadar güçlü olduğunu daha iyi tespit edebilirsiniz).

Yeryüzündeki tüm insanlar, birbiriyle akrabadır. Yani bugüne kadar yaşamış insanlar arasında tek bir kişi yoktur ki, diğer insanlarla akraba olmasın. Avustralya'da yaşayan bir yerli, Norveç'teki bir kadın, Türkiye'deki bir erkek, Meksika'da 100 yıl önce yaşamış bir köylü, Arktik Çember'de yaşayan bir Eskimo, Afrika'da yaşayan San Kabilesi üyeleri, Albert Einstein, Marie Curie, Aziz Sancar, Frances Arnold, bu yazıyı yazan ben, bu yazıyı okuyan siz ve diğer tüm insanlar, birbiriyle uzaktan veya yakından akrabadır. Çünkü var olan, var olmuş ve öngörülebilir bir süre boyunca var olacak tüm insanlar, ortak atalardan gelirler. Bunun ne demek olduğuna birazdan geleceğiz.

Aynı şey, farklı canlı türleri için de geçerlidir. Dünya'da, sonradan yok olsa bile bir dönem var olmuş veya şu anda var olan canlıların hepsi, mutlaka birbirleriyle akrabadır. Yani yeryüzünde 1 tane canlı türü var olmamıştır ki, diğer türlerle akraba olmasın. Bir bakteri, bir çam ağacı, bir yılan, bir insan, bir mantar ve aklınıza gelebilecek diğer tüm canlılar, birbirleriyle akrabadır.

Tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis kompleksi organizmalarının neden olduğu hava yoluyla bulaşan bir enfeksiyon hastalığıdır. Öncelikle bir akciğer patojeni olmasına rağmen M. tuberculosis vücudun hemen hemen her yerinde hastalığa neden olabilir. M. tuberculosis enfeksiyonu, bakterilerin granülomlar içinde izole edildiği konakçıda tutulma durumundan, hastanın öksürük, ateş, gece terlemesi ve kilo kaybını içerebilen semptomlar göstereceği bulaşıcı bir duruma dönüşebilir; sadece aktif tüberküloz bulaşıcıdır.

Tüberküloz, birçok düşük ve orta gelirli ülkede önemli bir morbidite ve mortalite nedeni olmaya devam etmektedir ve ilaca dirençli tüberküloz birçok ortamda önemli bir endişe kaynağıdır. Yeni tüberküloz vakalarına katkıda bulunan başlıca risk faktörleri arasında yetersiz beslenme, HIV enfeksiyonu, alkol kullanım bozuklukları, sigara kullanımı ve diyabet yer almaktadır. Bu risk faktörleriyle mücadele, farklı sektörlerin işbirliğini ve multidisipliner bir yaklaşımı zorunlu kılmaktadır.

Massachusetts Genel Hastanesi (MGH) araştırmacıları tarafından yürütülen yeni bir araştırmaya göre, D vitamini eksikliği, opioidlere duyulan isteği ve opioidlerin etkilerini fazlasıyla güçlendiriyor ve potansiyel olarak bu ilaçlara yönelik bağlılık ve bağımlılık riskini artırıyor. Science Advances dergisinde yayınlanan bu bulgular, yaygın görülen D vitamini eksikliği sorununu ucuz takviyeler kullanarak çözmenin, devam eden opioid bağımlılığı salgınıyla mücadelede rol oynayabileceğini öne sürüyor.^[1]

MGH Kanser Merkezi'nin Melanom Programı direktörü ve MGH Kütanoz Biyoloji Araştırmaları Merkezi (CBRC) direktörü David E. Fisher'ın daha önceki çalışmaları, mevcut çalışmanın temelini oluşturuyor. 2007'de Fisher ve ekibi, beklenmedik bir şey bulmuştu: Ultraviyole (UV) ışınlarına (özellikle UVB adı verilen ışınlara) maruz kalmak, hepsi beyindeki aynı reseptörleri aktive eden morfin, eroin ve diğer opioidlerle ilişkili olan endorfin hormonunu üretimini beyinde artırmaktaydı. Fisher tarafından daha sonradan yapılan bir araştırma, UV maruziyetinin farelerde endorfin seviyelerini yükselttiğini ve bunun daha sonra bu farelerin opioid bağımlılığı ile tutarlı davranışlar sergilediğini buldu.

Yabancılara olan arkadaş canlılıklarıyla bilinen bonobolar, bilim insanlarının, insanlar açısından son derece önemli bir kavramı açıklamasına yardım edebilir: bizlerin fedakar (özgeci, altruistik) doğası... Bu araştırmada kullanılan bonoboların anneleri ne yazık ki ölmüş. Bir ironi duymak ister misiniz? Bilin bakalım fedakarlık gibi bir konuyu açıklamaya çalışırken yardım aldığımız bu bonoboların annelerini kim öldürdü? Doğru tahmin! İnsanlar...

Orta Afrika’da yasal olmayan yollarla annesiz bırakılan bu bonobolar, ABD'nin Kuzey Karolina eyaletindeki Duke Üniversitesi'nden evrimsel antropologlar Brian Hare ve Jingzhi Tan'ın ilgi alanı. Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Kinshasa şehri Lola Ya Bonobo sığınağında kurtarılmış kuyruksuz maymunlarla çalışan Hare ve Tan bonoboların önceden yalnızca insanlara özgü sanılan sosyal yönünü açığa çıkardı.