Hani ara sıra "Bilim adamları bunu açıklayamadı!", "Bilim dünyası şokta!" minvalinde haberler çıkıyor, çoğunun altı boş çıkıyor, spekülasyona dayalı bilim basınımızın çok kötü çevirilerinden ibaret oluyor ya, işte böyle olmayan bir durumdan bahsetmek istiyorum size. Bu konuda hakikaten "Bilim dünyası suskun!" idi yakın zamanlara kadar.

Yeni Dünya kıtalarından gelen birçok endemik tür var biliyorsunuz. Kakaodan lamalara, pumalardan domatese kadar birçok canlının birkaç yüzyıla kadar yaşam alanı Amerika kıtalarıydı. Bunlardan biri de bizim tatlı patates olarak tanıdığımız Ipomoea batatas, Orta Amerika'nın yerli mahsülü. Radyokarbon verilerine göre en az 5000 yıldır kıtanın çiftçilerince üretilen bir tarım ürünü. Tüm Güney Amerika'da bilinip yemeklerde kullanılıyor, Peru'da "ceviche" denen bir deniz ürünü salatası çeşidinde, Arjantin'de tatlılarda, Şili'de haşlama usülü doğrudan bir öğünde afiyetle yeniyor. Hafifçe umami tat içerdiği ve bir bitkisel ürüne göre rekor düzeyde verimli bir enerji kaynağı olduğu için (hektar başına 70 bin kilokalorilik enerji üretimi) çok da seviliyor. Ayrıca suyu sıkılıyor ve coğrafî keşiflere dek Avrupalıların bir çeşit deniz sülüğünden nice zorluklarla ürettiği mor tekstil boyası bu sudan kolayca elde edilebiliyor.

Uzay aracınızın gövdesinin görev esnasında delinmesi demek, hazırlıksız yakalanmanız durumunda hayattaki son 30 saniyeniz anlamına gelir.

Eğer şanslıysanız, uzayda korumasız ve oksijensiz şekilde geçirebileceğiniz süre 2 dakikayı bulabilir; ancak netice değişmez.

İnce, uzun ve sivri kanatlı, narin yapılı, dar ve uzun kuyruklu, 4 parmak belirgin görülen bir delicedir. Erkekte üst kısım gri, el telekleri siyahtır. Kol teleklerinde üstten bakıldığında 1, alttan bakıldığında 2 siyah çizgi görülür. Alt gövde karna kadar gri, karından aşağısı beyazdır. Kanat altı örtüleri beyaz, büyük kol örtüleri ve karın kahverengi beneklidir. Diğer delicelerin erkeklerinden siyah kanat şeridi ve alt gövdedeki beneklenmeler ile ayrılır. Dişileri, gökçe delice dişisine çok benzer; boyun halkasının olmaması, kanat altı örtülerinin daha açık renkte ve çizgili olması, kanat altındaki koyu ve açık renk şeritlerin belirgin olması ile onlardan ayrılır. Her iki cinsiyette de melanistik giysiler olabilir ve saz delicesine benzer.^[1]

Çayır delicesinin ilk resmi tanımı, İsveçli doğa bilimci Carl Linnaeus tarafından 1758'de Systema Naturae'nin onuncu baskısında Falco pygargus adı altında yapıldı.^[2] Circus cinsinin tanıtımı, Fransız doğa bilimci Bernard Germain de Lacépède tarafından 1799'da yapıldı.^[3][4] Bozkır delicesi (Circus macrourus) ile melezlendiği bilinmektedir. Monotipik bir türdür.^[5] Günümüzde Atmacagiller (Accipitridae) familyasında delicelerin sınıflandırıldığı Circus cinsinde sınıflandırılmaktadır.

Neden bazı organizmalar (somon balığı, bambu bitkisi, birçok böcek türü ve tüm tahıl bitkileri) çoğalır çoğalmaz ölürken, diğerleri defalarca çoğalabilmektedir?

Birçok bitki ve hayvan türleri ilk üreme işleminden sonra ölümle sonuçlanan yaşam öykülerine sahiptirler. Bu duruma “semelparite” adı verilirken diğerine “iteroparite” (iteroparity) (art arda çoğalabilen yaşam türü) adı verilir. Bitki türleri için bazen monokarpi (monocarpy) ve polikarpi (polycarpy) terimleri semelparite ve iteroparite yerine kullanılmaktadır. Ancak, monokarpi bitkinin tümünü kapsamadan sadece ilk üreme işlemi gerçekleşen filizin ölümü için de kullanılabilmektedir.

Bu yazı dizimizde, sosyal bilimlerin çatışı olarak nitelendirilebilecek, hayatın ve doğanın her alanında etkilerini görebildiğimiz, muazzam geniş bir disiplin olan Oyun Teorisi’ne bir giriş yapacağız ve okurlarımızın bu konu hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaya çalışacağız. Temel amacımız, okurlarımıza genel bir oyun teorisi perspektifinden düşünme tarzını aşılamak ve bu bağlamda günlük hayattaki olayları bir oyun olarak nasıl yorumlayabileceklerini göstermeye çalışmaktır.

Ancak asla unutulmamalıdır ki, Oyun Teorisi’ni tam olarak anlayabilmek, sağlam matematiksel kanıtlar ve analizler gerektirmektedir. Bu yazı dizisinin temel amacı ve okurlarımızın beklentileri hakkındaki tahminlerimiz göz önüne alınınca, makaleleri matematiğe boğmanın iyi bir tercih olmayacağını düşündük. Bu sebeple, bu yazı dizisi temel kavramlar ve kritik noktalar üzerinde duracak ve rahatça takip edebilmek için temel matematik bilgisinden başka bir şey gerekli olmayacak. Bazı noktalarda oyunları tanımlamak için matematik ve mantık gösterimine başvuracağız ve bu gösterimleri anlamak için bir tık daha ileri matematik bilgisi gerekebilir; ancak bu gösterimler konunun genel işleyişine dahil olmadığı ve sadece sözel olarak bahsedilen kavramların alternatif birer gösterimi olduğu için onlarda anlaşılmayan noktalar olması sıkıntı yaratmayacaktır. Daha ileri düzeyde Oyun Teorisi bilgisine sahip olmak isteyen okurlarımız için de, ek okuma ve kaynak önerilerimizi yazı dizisi içinde belirteceğiz.