Hepimizin bildiği, bir yandan sevip bir yandan nefret ettiğimiz standart ders kitaplarının bazı eksikleri vardır. Bence bu kitaplar, bazı temel fizik konularını aşırı derecede basite indirgemeye çalışırken, ciddi kavram karmaşalarına yol açıyor ve inanması güç hikayeler anlatıyor. Bu görüşümü desteklemek için, bir batarya ve ampul ile örneklenen basit devreleri seçiyorum; bundan daha basit bir devre bulabilir miyiz ki? Bu örneği, tüm lise ve çoğu üniversite seviye ders kitaplarının iyice ortaya koyamadığı önemli fizik kurallarını keşfetmek için ve bu kitaplarla çalışmaktan kaynaklanan kavram karmaşalarını meydana çıkarmak için kullanacağım.

Bu makalede 4 ana kısım olacak: 1. Kısım: Problemi size tanıtma. 2. Kısım: Enerji transferiyle alakalı kavram karmaşasına göz atma ve daha iyi bir modelin hızlı özeti. 3. ve 4. kısımlarda ise basit fiziğin detayına ineceğiz ve alternatif modeli, ilkeleri daha detaylıca uygulayarak savunacağız. Probleme genel bir bakış ve sonuç için sadece 1. ve 2. kısımları okumanız yeterli.

Merhaba,

Buradasınız, çünkü muhtemelen internette birilerine "Evrim yok, ara türler de zaten keşfedilemedi. Bir tane bile ara geçiş fosili yok!" tarzı bilimsel olarak geçersiz bir argüman ileri sürdünüz.

Baptist bir papaz olan ve kendini evlilik danışmanı olarak tanımlayan Gary Chapman tarafından oluşturulan "sevgi dili" kavramı, ilk olarak yazarın Beş Sevgi Dili (İng: "The 5 Love Languages") isimli kitabında tanıtılmıştı. Chapman'a göre beş sevgi dili şunlardı:

Chapman, her insanın partneri ile tek bir birincil dilde konuştuğunu savunmaktadır. Bu, sevgiyi ifade ettikleri ve sevilmeyi en çok arzuladıkları ana yolu yansıtmaktadır. Bu kavram ise son zamanlarda sosyal medyada oldukça yaygın hâle geldi ve insanlar partnerleriyle olan ilişkilerini iyileştirmek için yöntemi kullanmaya çalıştı. Ancak uzmanlar, sevgi dillerinin partnerler arasındaki iletişimi geliştirdiğine dair tutarlı kanıtlar olmadığını ve bu kavramların sevgiyi ifade etme biçimlerini tam olarak yansıtmayabileceğini belirtiyor.

Monash Üniversitesi'nin yaptığı bir araştırma, COVID-19 pandemisi sırasında Kuzey Çin'deki üniversitelerde uygulanan kampüs çapındaki karantinaların, üniversite öğrencilerinin güven, dürüstlük ve yaratıcılık gibi sosyoekonomik kalkınma için kritik öneme sahip davranış biçimlerine olan yaklaşımlarını etkilediğini ortaya koydu.

Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) dergisinde yayımlanan makalede, Monash Üniversitesi'nden Dr. Leo Bao ve Profesör Lata Gangadharan, Hong Kong Üniversitesi'nden Yardımcı Doçent Jingcun Cao ve Profesör Chen Lin ile Çin Bilimler Akademisi'nden Yardımcı Doçent Difang Huang ile birlikte çalışarak katı biçimde kısıtlanan fiziksel etkileşimlerin, sosyoekonomik gelişim için kritik öneme sahip bireysel davranışları nasıl şekillendirdiğini anlamaya çalıştılar.^[1]

Büyük gıda şirketleri ve yatırımcılar, Ozempic ve diğer benzer kilo verme ilaçlarının milyonlarca insana ulaşmasını, Amerika'nın diyet endüstrisini altüst etmesini ve tüketicilerin nasıl besleneceği konusunda yeni sorular ortaya çıkarmasını sessizlikle izliyorlar.

Campbell Soup'tan Conagra Brands'e gıda üreticilerinin yöneticileri, ekiplerin tüketici davranışlarını değerlendirmeye ve bu davranışlara nasıl karşılık vereceklerine dair beyin fırtınası yapmaya başlamasıyla birlikte yatırımcılardan ilaçların potansiyel etkisi hakkında sorular almaya başladıklarını söyledi.

Güneş yanığı, başta Güneş olmak üzere çeşitli morötesi ışın kaynaklarından gelen aşırı miktarda ultraviyole ışınlara maruz kalma sonucunda deneyimlenen bir çeşit radyasyon yanığıdır ve başta deri olmak üzere canlı dokuları olumsuz etkiler. Bu radyasyon maruziyetine bağlı olarak deri kızarır, ısınır, dokunulduğunda acır, vücutta yorgunluğa ve bitkinliğe sebep olur ve baş dönmesi gibi bazı diğer semptomlar görülebilir. Orta vadeli semptomlar arasında su toplama, deri soyulması, şişme, kaşınma ve mide bulantısı görülebilir. Daha uzun vadede ve Güneş'e tekrar tekrar maruz kalma sonucunda iyi huylu deri tümörleri, DNA hasarı, hücre ölümü ve deri kanseri görülebilir.

Deri yanıklarına sebep olan güneşlenme ve bronzlaşma konusunda insanlar arasında yaygın olan birtakım yanılgılar ve tutarsız algılar da göze çarpmaktadır: Örneğin halk arasında "radyasyon" sözcüğüne yönelik abartılı bir korku ve tutarsız bir önyargı bulunmaktadır. Örneğin hem cep telefonları gibi eski iletişim araçları hem de daha modern mobil iletişim teknolojileri (5G ve 6G gibi) konusunda bilimsel dayanağı olmayan, daha ziyade dini kült nitelikleri taşıyan endişeler görülmektedir. Benzer şekilde, çeşitli endişelerin bilimsel olarak da makul görülebileceği nükleer santraller gibi konularda da (en azından küresel ölçekteki risk düzeyi açısından) endişelerin içeriği/açısı ile bilimsel gerçekçiliği arasında dikkate değer bir uçurum bulunmaktadır.

Ekoloji, ayrılmaz bir şekilde organizmaların evrimsel tarihi ile iç içe geçmiştir. Nesillerin değişim süreci boyunca, organizmalar sürekli olarak bir nesilden diğerine kendinden sonraki nesillerin DNA’sına kaydedilecek genetik bilgi aktarırlar. Moleküler biyologların bu kayıtlara ulaşma becerileri, türlerin kökenlerini ve varoluşlarının ekolojik temellerini daha iyi anlamada modern ekoloji araştırmalarının temel taşı haline geldi. 

Bu makalede modern ekologların türlerin oluşumu, çeşitlenmesi ve sürekli değişken, karmaşık çevre şartlarına evrimsel adaptasyonundaki genetik temellerin en derin şekilde anlaşılması için kullandıkları moleküler araçlar ve metotların kısa bir özetini yapacağız. 

Şili ve Japonya örneklerinin ortaya koyduğu gibi depremle yaşamak mümkün. Peki Türkiye'de yanlış giden ne? Önemli bilimsel gelişmelere rağmen, Türkiye hâlâ depremlere karşı savunmasız ve bunun en son örneğini Şubat 2023'te trajik bir şekilde gördük. Kahramanmaraş (Mw 7.8) ve Elbistan (Mw 7.6) depremlerinin bilançosu, yapı yönetmeliklerinin uygulanması ve deprem farkındalığına ilişkin sorunları yüzümüze çarpmakta; aynı zamanda, deprem tehlikesi ve riski üzerine edinilmiş bilgilerin toplum nezdinde karşılık bulmadığına, dolayısıyla ciddi bir bilim-toplum iletişim kopukluğuna işaret etmektedir.^[1]

1999 İzmit depreminde (Mw 7.4) çocuk olan biz genç Türk bilim insanları, bugün, Şubat 2023 felaketiyle bir kez daha sarsıldık. Bizler, artık Türkiye'de ve dünyada benzer felaketlerin yaşanmaması için, tüm bilim insanlarını, bilim ve toplum arasındaki bu feci iletişim kopukluğunu nasıl onarabileceğimiz üzerine düşünmeye davet ediyoruz!

Lavrensiyum, "Lr" sembolü (eski adıyla Lw) ile gösterilen ve atom numarası 103 olan sentetik bir kimyasal elementtir. Adı, birçok yapay radyoaktif elementi keşfetmek için kullanılan bir cihaz olan siklotronun mucidi Ernest Lawrence onuruna verilmiştir. Bir radyoaktif metal olan lavrensiyum on birinci geçiş elementidir ve aynı zamanda aktinid serisinin son üyesidir. Atom numarası 100'ün üzerinde olan tüm elementler gibi, lavrensiyum da sadece daha hafif elementleri yüklü partiküller ile bombardıman ederek partikül hızlandırıcılarda üretilebilir. Son yapılan araştırmalar sonucunda 14 lavrensiyum izotopu olduğu bulunmuştur. En kararlı olanı, 11 saatlik yarılanma ömrü ile ²⁶⁶Lr'dir. Ancak daha kısa ömürlü ²⁶⁰Lr (yarı ömür 2.7 dakika) daha büyük ölçekte üretilebildiği için kimyada daha yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kimya deneyleri, lavrensiyumun periyodik tablodaki lutesyuma daha ağır bir homolog olarak davrandığını ve üç değerlikli bir element olduğunu doğrulamıştır. Bu nedenle, 7. periyot geçiş metallerinin ilki olarak da sınıflandırılabilir. Bununla birlikte, elektron konfigürasyonu periyodik tablodaki konumu için anormaldir ve homolog lutesyumunun s²d konfigürasyonu yerine bir s²p konfigürasyonuna sahiptir. Bu, lavrensiyumun periyodik tablodaki konumu için beklenenden daha uçucu olabileceği ve kurşununki ile karşılaştırılabilir kimyasal etkinliğe sahip olabileceği anlamına gelir.