Yer çekimi, Dünya üzerindeki cisimlerin yere, yani Dünya'ya doğru düşme eğilimine verilen isimdir. Kütle çekimi (veya kısaca "kütleçekim") ise, uzay içindeki iki cismin birbirine doğru hareket etmeye meyilli olmasını ifade etmekte kullandığımız bir doğa yasasıdır.

Yer çekimi, kütleçekim yasasının Dünya özelindeki ismidir. "Yer çekimi", "kütle çekimi" ve "kütleçekim" gibi terimler arasında fiziksel olarak hiçbir fark bulunmamaktadır; sadece kütleçekim yasası ilk olarak Dünya'da fark edildiği için, Türkçede bu şekilde bir isim almıştır. Fakat yer çekimi tabiri, "Yer" (yani "Dünya") ile sınırlı olduğu için, kısıtlayıcı olabilir ve bu nedenle daha ziyade kütleçekim sözcüğü kullanılmaktadır.

Bu yılın başında başladığım ayın depremi serisinde Ocak 2024 Tacikistan depremi ve Şubat'ta yıl dönümü olması nedeniyle Kahramanmaraş depremlerini anlattım. Serinin Mart ayı depremi olarak 14 Mart 2024’de Karadağ’da meydana gelen 5.4 büyüklüğündeki depremi seçtim.

Karadağ depremi Bosna-Hersek sınırına yakın bir noktada meydana geldi ve İtalya'dan Macaristan’a geniş bir bölgede hissedildi. Yukarıdaki haritada depremi hisseden kişilerin Avrupa ve Akdeniz Sismoloji Merkezine (EMSC) bildirdikleri depremi hissetme şiddetlerinde gördüğünüz gibi deprem merkez üssüne yakın bölgelerde şiddetli bir şekilde hissedilmiş. Belli noktalarda koyu kırmızı ile gösterilen çok şiddetli yani yıkım yaratan kişisel veriler girilmiş olsa da deprem böyle bir yıkım yaratmadı. Bu maalesef internet trollerinin yalan ifadelerinin istenmeyen bir sonucudur.

Hepimizin bildiği gibi vücudumuzdaki hücrelerin neredeyse hepsinde 46 kromozom bulunur. Bunların 23 tanesi annemizden, 23 tanesi ise babamızdan gelir. Bu 23 çiftin 22 çifti otozomal kromozomlardır; yani vücut kromozomlarınız. 1 çift ise meşhur X ve Y kromozomlarından oluşan eşey kromozomlarınızdır. Eğer iki adet X kromozomuna sahipseniz dişi, bir adet X ve bir adet Y kromozomuna sahipseniz erkek cinsiyetine sahip olursunuz. Ancak insan dişilerinde, yani kadınlarda, hücrelerde bulunan bu iki X kromozomundan sadece 1 tanesinin aktif olduğunu, diğerinin hiçbir işe yaramadığını biliyor muydunuz? Peki şöyle soralım: Sizce erkeklerin meme uçları, kadınların X kromozomu ve kaliko kedilerinin ortak noktası nedir? Embriyoloji ve genler!

Erkeklerde neden meme ucu var? Aslında bu konuyu şuradaki yazımızda işlemiştik; ama kısaca üzerinden geçelim: Sonuçta memelerin var olma nedeni, yavrulara süt verebilmektir. Bunun nedeni, ana rahmindeki insan gelişiminin yaklaşık ilk 6 hafta boyunca yavru "dişi olacakmış gibi" yaşanmasıdır.

Bu makalede klavyede nasıl daha hızlı, sağlıklı ve rahat bir şekilde yazı yazabileceğinize yönelik, yazı yazma tekniğinizi nasıl iyileştirebileceğinizden çalışma alanınızı nasıl tasarlamanız gerektiğine, klavye tasarımınızı değiştirmenin faydalarına kadar birçok kapsamda ipucu bulunmaktadır.

Hızlı yazı yazmak için bu makalede yer alan tüm ipuçlarını uygulamak zorunda olmadığınızı unutmamalısınız. Tüm ipuçlarını bir arada uygulamak yerine en azından başlangıçta sizin açınızdan en faydalı olacak birkaç ipucunu bulup bunlara odaklanabilirsiniz. Bu bağlamda birkaç küçük ipucunu uygulamak bile yazma hızınız ve sağlığınız söz konusu olduğunda büyük bir fark yaratabilir.

Olivier Gruneweld isimli fotoğrafçı, Kawah Ijen volkanından 2008 yılında haberdar oldu. Bugüne kadar bir sülfür madeni olarak kullanılan bu cehennemvari Endonezya yanardağı, gece olduğunda gerçek üstü bir uzaylı bölgesine benziyor. Son derece tehlikeli koşullarda çektiği fotoğraflar, tek kelimeyle şok edici.

O ve arkadaşı Régis Etienne, bu dünya dışındanmış gibi gözüken, parlak mavi lavı çekmek için defalarca yanardağa gittiler. Yayınladıkları 52 dakikalık bir belgesel, bu tehlikeli koşullarda geçirdikleri 30 geceyi anlatıyor. Öte yandan bu dağda çalışan sülfür madencileri, her gün bu tehdidin dibinde yaşıyorlar. Oliver'ın kaleme aldığı bazı bilgiler şu şekilde:

Canlı yaşamının devamı, canlının kendisini oluşturan bir veya birden çok hücrenin bütünlüğüne doğrudan bağlıdır. Hücre bütünlüğü ise, entropi yasası gereği, zamanla bozulma eğilimi göstermektedir; fakat canlılık, bu bozulmayı çeşitli metabolik aktiviteler ile geciktirmeye, bir diğer tabir ile hayatta kalmaya çalışır. Hayatta kalmaya yönelik gerçekleştirdiği metabolik aktiviteler, yapım ve yıkım tepkimelerinin toplamına karşılık gelir.

Tahmin edebileceğiniz üzere her iki tepkime türünde de yoğun miktarda enerjiye ihtiyaç duyulmaktadır. Fakat tek başına enerji yeterli değildir. Tepkimelerin gerçekleşmesi ve canlılığın devamlılığını sağlayabilmesi için, belli başlı diğer maddelere de ihtiyaç duyulur. Bu maddelerin önemli bir kısmını vücudumuzda birçok görevi üstlenen mineraller ve tuzlar oluşturur.

Kızlık zarı (bilimsel ismiyle "himen" veya "hymen"), vajinal açıklığın dış kısmını saran ve kimi durumda kısmen kapatan bir mukoza dokusudur. Bu doku, çoğu zaman ilk cinsel birleşme (coitus) sırasında yırtılır ve bir miktar acı ve kanamaya neden olur.^[11]

Seks ile ilişkisinden ötürü birçok toplumda bu dokuya kültürel anlamlar yüklenmiştir ve halk arasında hakkında birçok hatalı bilginin dolaşmaktadır. Örneğin birçok kültürde himen perforasyonu ("kızlık zarı yırtılması"), "bakirelik testi" gibi değerlendirilir ve bu kültürlerde kadınlara cinsellik konusunda çeşitli baskılar uygulanır. Ne var ki himen, aynı zamanda sert düşmeler ve sarsmalar ile, vajinal tampon kullanımı ile veya at binme ve bisiklet gibi sporlarla uğraşma nedeniyle de yırtılabilir. İlerleyen kısımlarda göreceğimiz gibi, bazı kadınlarda himen daha esnektir ve ilk seks sonrasında da (hatta birden fazla seks sonrasında da) korunmaya devam edebilir. Dolayısıyla himenin varlığı veya yokluğu, "bakirelik" veya cinsel deneyim konusunda güvenilir bir belirteç değildir.

İnternet, günlük yaşamla o kadar iç içe geçmiştir ki, bu müthiş teknolojinin ne kadar olağanüstü bir başarı ve hazine olduğunu unutmak kolaydır. Sadece birkaç on yıl içinde, insanlığın bilgi birikiminin büyük bir kısmı toplu olarak yazıya döküldü ve internet bağlantısı olan herkesin erişimine sunuldu.

Ancak tüm bunlar sona ermek üzere. Yapay zekanın ortaya çıkışı, yazarların, sanatçıların ve diğer yaratıcıların insan kitlelerine ulaşmasını sağlayan karmaşık çevrimiçi ekosistemi yok etmekle tehdit ediyor.

Uluslararası Matematik Olimpiyatı (IMO) üniversite öncesi öğrenciler için muhtemelen en prestijli yarışmadır. Her yıl dünyanın dört bir yanından gelen öğrenciler bronz, gümüş ve altın madalyalar için yarışıyor. Yakında yapay zeka programları da onlarla yarışabilir.

Ocak ayında Google DeepMind'dan Google DeepMind ve New York Üniversitesi'nden Trieu H. Trinh, Nature dergisinde AlphaGeometry adlı yeni bir yapay zeka programını tanıttı. Araştırmacılar, programın geçmiş Uluslararası Matematik Olimpiyatı'ndaki 30 geometri probleminden 25'ini çözebildiğini, bunun da insan altın madalya sahiplerininkine benzer bir başarı oranı olduğunu bildirdi. Yapay zeka ayrıca 2004 IMO'sunda uzmanların dikkatinden kaçan bir soruya daha genel bir çözüm buldu.

Periodum, Türkiye'deki lise ve üniversitelerin etkili, eğlenceli ve detaylı kimya anlatımı ihtiyacına hitap etmesi amacıyla ürettiğimiz, Türkçe ve interaktif bir periyodik tablo! Şimdi, tamamen ücretsiz bir şekilde kullanımda!

Periodum, kademeli olarak bir kimya öğrenim/öğretim platformu olacak biçimde evrimleşecek şekilde tasarlandı. Ama daha şimdiden Periodum'u kullanarak yapabileceğiniz birçok şey var!

Yapay zekâ için bir skor daha! Mart 2024'te yapılan bir çalışmada, 151 insan katılımcı, yaratıcı düşüncenin bir göstergesi olarak kabul edilen "ıraksak düşünce"yi ölçmek için tasarlanmış üç testte ChatGPT-4 ile karşı karşıya getirildi. Iraksak düşünme, "Ailemle siyaset hakkında konuşmaktan kaçınmanın en iyi yolu nedir?" gibi, kesin bir çözümü olmayan bir soruya benzersiz bir çözüm üretme yeteneği ile karakterize edilir. Çalışmada GPT-4, insan katılımcılardan daha orijinal ve ayrıntılı cevaplar verdi!

Scientific Reports'ta yayınlanan "Yapay zeka üretici dil modellerinin mevcut durumu, ıraksak düşünme görevlerinde insanlardan daha yaratıcıdır!" başlıklı çalışma, Arkansan Üniversitesi Psikoloji Bilimi doktora öğrencileri Kent F. Hubert ve Kim N. Awa'nın yanı sıra, aynı üniversitede Psikoloji Bilimi yardımcı doçenti ve Yaratıcı Biliş ve Dikkat Mekanizmaları Laboratuvarı direktörü Darya L. Zabelina tarafından kaleme alındı.

Radon, sembolü "Rn" olan kimyasal elementtir. Element, periyodik cetvelin 18. grubuna aittir ve ağır radyoaktif bir elementtir. Radon, soygaz grubunda yer almaktadır ve renksiz bir gazdır. Radon, -61,8°C'de (-79,2°F) sıvılaşır ve -71°C'de (-96°F) donar. Daha fazla soğursa katı radon, turuncu-kırmızıya dönüşen yumuşak sarı bir ışık gibi parlar. Radon, doğada nadirdir çünkü izotoplarının tümü kısa ömürlüdür ve kaynağı radyum da doğada bulunması zor bir elementtir.^[1]

Doğada bulunan radon, üç doğal radyoaktif parçalanma serisinin (uranyum , toryum ve aktinyum serisi) her birinden bir tane olmak üzere üç izotoptan oluşmaktadır. Radonun en kararlı izotopu olan radon-222'nin yarı ömrü yaklaşık 3-8 gündür. Radon atomları, kararlı bir elektronik konfigürasyon olan sekiz elektrona sahiptir. Bununla birlikte, radon kimyasal olarak pek de inert değildir.