Her ne kadar Akdeniz Ormanları gibi yangına-bağlı ekosistemler milyonlarca yıldır doğal nedenlerle, düzenli olarak yanıyor olsa da (ve bu, o ormanlar için sağlıklı bir durum olsa da), günümüzdeki yangınların ezici çoğunluğunun nedeni, doğrudan doğruya insanlar veya insan-kaynaklı dolaylı nedenlerdir.

Daha önceden izah ettiğimiz üzere, bir yangının başlayıp başlamayacağını belirleyen 3 faktör vardır ve bunlara ateş üçgeni adı verilir:^[1]

Bilimle ve özellikle de evrimle ilgili tartışmalarda sıklıkla karşılaşırsınız: Geçmişte veya bugün, halihazırda gerçekleşmiş, olmuş, bitmiş olayların matematiksel gerçekleşme ihtimallerinden söz ederek bunların ne kadar sıra dışı olduğunu ve dolayısıyla doğal yollarla var olamayacağı iddia edilir; yaratılışçılık gibi bilim dışı akımların primi/reklamı bu şekilde yapılır. Çoğu zaman bu hesaplar zaten hatalı bir şekilde yapılmaktadır; ancak doğru yapılsa bile, bu yaklaşım tamamen hatalıdır ve size doğayla ilgili hiçbir bilgi veremez! İzah edelim:

Olasılık ve istatistik matematiğinin kötüye kullanılmasın ne kadar yaygın olduğunu, Mark Twain tarafından meşhur edilen ve muhtemelen ilk olarak İngiliz eski başbakanı Benjamin Disraeli tarafından sarfedilen şu sözlerden anlayabilmekteyiz:

Özet: Pachycephalosauridae ailesi, geç Kretase döneminde yaşamış, kalın kafatasları ile tanınan dinozorlardır. Bu aile içindeki Wannanosaurus Homalocephale cinsleri, genellikle düz kafatasları ile bilinir ve bu özellikleri, onların Pachycephalosauridae’nin genç bireyleri olduğu hipotezini doğurmuştur. Bu makale, bu hipotezin desteklenmesi için kullanılan morfolojik ve histolojik kanıtları incelemektedir. Makaleye Giriş: Pachycephalosauridae ailesi, domuz büyüklüğünden boğa büyüklüğüne kadar değişen, iki ayaklı otçul dinozorlardır. En belirgin özellikleri, kalınlaşmış kafataslarıdır. Wannanosaurus Homalocephale cinsleri ise, bu ailenin diğer üyelerine göre daha düz kafataslarına sahiptirler. Bu farklılık, bazı araştırmacıların bu cinslerin aslında Pachycephalosauridae’nin genç bireyleri olduğu yönünde bir hipotez geliştirmelerine yol açmıştır. Kafatası Morfolojisi ve Ontojenik Gelişim: Stegoceras validum üzerinde yapılan bir çalışma, kafatası morfolojisindeki değişikliklerin yaşla birlikte nasıl geliştiğini göstermiştir. Bu çalışma, düz kafataslarının genç bireylere ait olduğunu ve kafatasının zamanla kubbe şeklini aldığını ortaya koymuştur. Wannanosaurus Homalocephale cinslerinin düz kafatasları, bu hipotezi destekleyen önemli bir kanıt olarak görülmektedir.^[1] Histolojik Bulgular: Kafatası katmanlarının histolojik analizi, genç bireylerdeki kafatası dokusunun daha az vaskülarize olduğunu ve zamanla bu vaskülaritenin azaldığını göstermektedir. Bu bulgular, kafatasının yaşla birlikte nasıl sertleştiğini ve şekil değiştirdiğini gösteren önemli verilerdir. ^[2] “Sonuç olarak Mevcut kanıtlar, Wannanosaurus Homalocephale cinslerinin, Pachycephalosauridae ailesinin genç bireyleri olabileceğini güçlü bir şekilde desteklemektedir. Ancak, bu hipotezin tam olarak doğrulanması için daha fazla fosil bulgusuna ve detaylı analizlere ihtiyaç vardır. “ Kaynaklar: [1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3652528/ [2] https://www.researchgate.net/publication/254314613_Squamosal_Ontogeny_and_Variation_in_the_Pachycephalosaurian_Dinosaur_Stegoceras_validum_Lambe_1902_from_the_Dinosaur_Park_Formation_Alberta

Escherichia coli (yazıda E. coli olarak kısaltılacaktır) ilk olarak 1885’te Dr. Theodor Escherich tarafından sıcakkanlı organizmaların sindirim sisteminde fekal kontaminasyonun indikatörü olarak tespit edilmiştir. Fekal kontaminasyon, gıda bilimi ve teknolojisinde ham maddenin veya son ürünün dışkı ile kirlenmesi demektir. Buradaki ham madde ve ürün süt ve yoğurt gibi besinler olabilir. E. coli’nin indikatör olarak kullanılmasının sebebi, kendisinin de dışkı kaynaklı bir mikroorganizma olmasıdır. Dolayısıyla bir gıdada, ham madde veya bir gıda araç-gerecinde E.coli’ye rastlanılması durumunda, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak buralara dışkının bulaştığını anlarız.

Bir bakteriyi fekal indikatör olarak seçebilmemiz için kendisinin diğer bakterilere göre bazı farklı özelliklere sahip olması gerekmektedir. Öncelikle bağırsak kökenli olmalıdır. Dışkıdan izole edilebilmelidir, çevresel koşullara karşı dayanıklı olmalıdır ve gıdalarda çok düşük düzeylerde bulunsalar bile tespit edilebilir olmalıdırlar. 

Feromonlar, her yeni araştırmayla önemleri daha da artan ve daha ilginç sonuçlar veren, vücudumuzdan dışarıya salgılanan hormonlardır. Bu makalemizde, feromonlara ve türlerine değinecek, evrimsel önemlerinden bahsedeceğiz. Ayrıca bunu ilginç ve çok tartışılan bir örnekle ele alacağız: Eğer ki yurtta kaldıysanız veya birçok hemcinsinizle bir arada uzun süre bulunduysanız, dişilerde üreme döngüsünü belirleyen menstrüal döngünün (adet döngüsünün) bir süre sonra senkronize olduğunu fark edebilirsiniz (ve tabii ki arkadaşlarınızla açık açık konuşuyorsanız).

Bu konu, uzun bir süredir hem psikologların hem biyologların hem de evrimsel biyologların oldukça ilgisini çekmektedir. Günümüzde, bu konu halen şiddetle tartışılmaktadır ve herhangi bir sonuca varılamamıştır. Yine de, bu makalemizde, bu olgunun olası çıkarımlarını ve evrimle ilginç ilişkisini analiz etmek istiyoruz. Bu konunun, makalemizin asıl konusu olan olan feromonların anlaşılması ve henüz tartışılmakta olan bir konunun evrimsel analizinin nasıl çok taraflı yapılması gerektiğinin örneklenmesi açısından faydalı olacağını düşünüyoruz. Öncelikle, kadın yurtlarında oldukça meşhur olan bu olguyu açıklayarak başlayalım:

Matematik dünyasının son zamanlarda en çok ilgi çeken alanlarından biri olan Topoloji, sürekli deformasyonlar altında değişmeyen uzayların ve özelliklerinin incelendiği bir alt bilim dalıdır.^[1] Bazı tarihçiler topolojinin kökeninin Euler'ın çalışmalarında yattığını öne sürerken bazıları ise topolojinin başlangıç noktasının Fransız Matematikçi Henri Poincaré'nin 1895 tarihli Analysis Situs kitabı olduğunu iddia eder.^[2]

Topolojinin temel bir cebirsel kavramı olarak bilinen Homoloji, Abel Grupları veya modüller gibi cebirsel dizileri topolojik uzaylar gibi diğer matematiksel nesnelerle ilişkilendirmenin bir yoludur.^[3] Matematikçiler tarafından özellikle topolojiyi daha iyi anlayabilmek için kullanılan homolojinin tarihi Alman matematikçi Bernhard Riemann ve İtalyan matematikçi Enrico Betti'nin çalışmalarıyla başlamıştır.^[4][5]

HMC Group Marketing Inc. firması, 17 Kasım 2023 tarihinde Listeria kontaminasyonu sebebiyle yaşanan salgın sonrası ürünlerini sahadan geri çektiğini duyurdu. Soruşturmayı CDC (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi) ile FDA (ABD Gıda ve İlaç Kurumu) birlikte yürüttü.

CDC'in duyurusunda, 17 Kasım itibariyle ABD'de California, Colarado, Kansas, Illinois, Michigan, Ohio ve Florida eyaletlerinde 11 vakanın etkilendiği bir Listeria salgını raporlandı. Salgından, tespit edilenden daha fazla sayıda eyaletin ve kişinin etkilendiği düşünülüyor. Çünkü birçok salgında olduğu gibi, bazı vakalar tıbbi yardıma gereksinim duymadan iyileşmiş olabilir veya başvurdukları sağlık merkezlerinde Listeria testi yapılmamış olabilir.

Büyük Sayılar Yasası, bir deneyin pratikte gözlenen başarı oranının, deneme sayısı arttıkça teoride beklenen istatistiki sonuca giderek yaklaşma eğiliminde olduğunu belirten bir yasadır. Bunun sebebi, örneklem büyüklüğü ne kadar fazlaysa, bu örneklemin genel popülasyonun niteliklerini yansıtma ihtimalinin o kadar yüksek olmasıdır.

İstatistiksel analizde büyük sayılar yasası çok önemlidir, çünkü örneklem büyüklüğünüze geçerlilik kazandırır. Az miktarda veriyle çalışırken, yaptığınız varsayımlar gerçek popülasyonu uygun bir şekilde yansıtmayabilir. Bu nedenle, tüm veri setini yeterince temsil etmek için yeterli veri noktasının yakalandığından emin olmak önemlidir.