Yetenek, Çaba, Optimizasyon: Öğrenmede Başarıyı Belirleyen Faktörler Nelerdir? Daha İyi Nasıl Öğrenebilirsiniz?

İster bir üniversite dersi için çalışıyor olun, ister yeni bir dil pratiği yapıyor olun veya en sevdiğiniz sporda gelişmeye çalışıyor olun, öğrenme sürecinizin ne kadar başarılı olacağını belirleyen üç faktör vardır. Bu faktörler;

• sizin doğal yetenekleriniz,
• öğrenmeye harcadığınız çaba miktarı ve
• öğrenme sürecinizin ne kadar optimize olduğudur.

Bu makalede, bu faktörlerin her birinin öğrenmenizde oynadığı rol hakkında daha fazla bilgi edineceksiniz. Ardından, öğrenme sürecinizi geliştirmek için bu bilgiyi pratikte nasıl kullanabileceğinizi göreceksiniz.

Doğal Yetenekler, Öğrenmeyi Nasıl Etkiler?

Söz konusu öğrenme olduğunda, doğal yetenekleriniz önemlidir. Bu, ne kadar doğal yetenekli olursanız, yeni şeyler öğrenmenin ve becerilerinizi geliştirmenin o kadar kolay olacağı anlamına gelir.

Ancak, doğal yeteneklerin varlığı veya yokluğu çoğu durumda başarıyı veya başarısızlığı garanti etmez. İlk olarak bilinmelidir ki, birçok doğuştan yetenekli insan, gerekli çabayı göstermek istemedikleri veya potansiyellerini nasıl kullanacaklarını bilmedikleri için başarısız olur. Ayrıca, doğuştan yetenekli olmayan pek çok insan, gerekli çalışmaları yapmaya istekli oldukları ve öğrenme süreçlerini nasıl daha etkili hale getirebileceklerini anladıkları için başarılı olmayı başarır.

Elbette, ölçeğin her iki ucunda bunun da istisnaları vardır. Örneğin, bazı insanlar o kadar yeteneklidir ki, ne olursa olsun başarılı olacaklardır. Başka bir örnek olarak, çok zeki olan ve çalışmaya hiç zaman harcamadan herhangi bir derste başarılı olan öğrenciler gösterilebilir. Ayrıca bazı insanlar, en iyi NBA oyuncusu olmak için gerekli vücut tipine sahip olmayan kişilerde olduğu gibi, ne kadar pratik yapmaya istekli olsalar da belli bir hedefe ulaşmalarını engelleyecek şekilde bazı önemli becerilerden yoksun olabilir.

Yine de çoğu durumda doğuştan gelen yeteneklerimiz başarıyı garanti edemez veya hedeflerimize ulaşmamızı engelleyemez.

Buna ek olarak, birçok çalışma, öz disiplin gibi faktörlerin, söz konusu öğrenmede başarıya ulaşma olduğunda, zeka gibi faktörlerden daha az önemli, hatta bazen daha çok önemli olduğunu göstermektedir.^[1] Örneğin yapılan bir çalışma, vicdanlılığın veya "düzenli, amaçlı, azimli ve öz disiplinli" olmanın, akademik başarının en iyi göstergesi olduğunu bulmuştur.^[2] Bu, öğrencilerin notlarında, zekadan beş kat daha fazla fark yaratmaktadır.

Genel olarak, çoğu durumda doğal yeteneklerin öğrenme sürecindeki başarımız için önemli olduğunu söyleyebiliriz. Ancak doğal yeteneklerimiz, öğrenmede başarılı olup olmayacağımızdan çok, çoğunlukla öğrenmeye ne kadar çaba göstermemiz gerektiğini belirler.

Not: Genel olarak, öğrenme açısından hedefleriniz ne kadar büyükse, doğal yetenekleriniz o kadar önemli olacaktır. Çünkü daha fazla çaba göstermenin ve öğrenme sürecinizi optimize etmenin yeterli olmadığı bir noktaya ulaşma olasılığınız o kadar yüksektir. Bu sorun, başkalarıyla doğrudan rekabeti içeren öğrenme hedefleri söz konusu olduğunda yaygındır. Bununla birlikte, hedefleriniz ne kadar büyükse, doğal yeteneklerinizin başarıyı garanti etme olasılığı o kadar düşüktür. Çünkü yalnızca yetenekli olmanın yeterli olmadığı bir noktaya ulaşma olasılığınız o kadar yüksektir.

Çaba, Öğrenmeyi Nasıl Etkiler?

Her şey eşit olduğunda, öğrenmeye ne kadar çok çaba harcarsanız, o kadar başarılı olursunuz (belli bir noktaya kadar). Örneğin, bir sınavdan önce 4 saat çalışırsanız, her iki durumda da aynı çalışma tekniklerini kullandığınızı varsayarsak, yalnızca 2 saat çalışmaktan genellikle daha iyi sonuç alırsınız.

Ancak, öğrenmeye harcadığınız zaman ve verdiğiniz çabalar aynı sonuçlara yol açmaz. Örneğin, belirli bir sınava çalışmak için toplam 8 saatinizi ayırabileceğiniz bir durumu düşünün. Bu zamanı aşağıdaki yollardan biriyle geçirebilirsiniz:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

• Sınavdan önceki gece, konuların üzerinden arka arkaya 8 saat geçirdiğiniz yoğun bir oturum.
• Sınavdan önceki günlerde geçirdiğiniz ve her biri 2 saat süren 4 çalışma oturumu.

Genel olarak, her iki durumda da öğrenme sürecine aşağı yukarı aynı miktarda zaman ve çaba harcamanıza rağmen, ikinci seçenek size çok daha iyi sonuçlar verecektir.^[3] Bu, öğrenme şeklinizin, başarılı olmak için genellikle önemli ölçüde çaba sarf etmeniz gerekse de, ne kadar çaba sarf etmeyi seçtiğiniz kadar önemli olduğu gerçeğini gösterir.

Bu da bizi öğrenmede ne kadar başarılı olacağınızı belirleyen son faktör olan "öğrenme sürecinizin ne kadar optimize edildiği" maddesine götürmektedir.

Öğrenme Sürecini Optimize Etmek Öğrenmeyi Nasıl Etkiler?

Basitçe söylersek, öğrenme süreciniz ne kadar iyi optimize edilmişse, o kadar başarılı olacaktır.

Öğrenmenizi etkileyen üç faktörden genellikle göz önünde bulundurulması gereken en önemli faktör budur. Çünkü doğal yeteneklerinizi kontrol edemezsiniz ve akıllı bir şekilde çalışmadan çaba harcamak, gereksiz yere zor, motivasyon kırıcı ve etkisiz olabilir. Buna göre, nispeten küçük değişikliklerle bile öğrenme sürecinizi geliştirmek, yalnızca daha iyi sonuçlar elde etmenize yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda zamandan ve emekten tasarruf ederken, öğrenme sürecinden aldığınız zevki de artırır.

Öğrenme sürecinizi, materyali öğrenme şeklinizi geliştirerek optimize edebilirsiniz. Örneğin, daha önce gördüğümüz gibi, hepsini tek seferde çalışmak yerine, öğreniminize ara verebilirsiniz. Benzer şekilde, konu becerilerinizi geliştirmek olduğunda, materyaldeki kilit noktaları belirleyebilir ve daha sonraki öğreniminizde bunlara odaklanabilirsiniz.

Genel olarak, öğrenme süreciniz ne kadar iyi optimize edilirse, öğrenmeye harcadığınız çabadan o kadar fazla fayda görürsünüz. Bu, öğrenme sürecinizi optimize etmenin, öğrenmenizde daha başarılı olmanızı sağladığı ve aynı zamanda öğrenme süreciniz ne kadar optimize edilmiş olursa olsun, yine de öğrenmeye biraz çaba sarf etmeniz gerektiği anlamına gelir.

Öğrenmede Çevrenin Rolü

Öğrendiğiniz ortam, öğrenme sürecinizi önemli ölçüde etkileyebilir. Bu; kötü bir öğrenme ortamının öğrenmenizi engelleyebileceği, iyi bir öğrenme ortamının ise kolaylaştırabileceği anlamına gelir.

Örneğin, yüksek sesli ve dikkat dağıtıcı seslerin olduğu bir yerde çalışıyorsanız, sessiz bir yerde veya konsantre olmanıza yardımcı olan ılımlı seslerle çalıştığınızdan muhtemelen daha kötü sonuçlar elde edeceksiniz. Benzer şekilde, diğer üyelerin kendini geliştirmekle ilgilenmediği bir ekibin parçası olarak belirli bir beceriyi öğrenmeye çalışırsanız, bu beceriyi tüm üyeleri sizi ileriye taşımaya çalışan ekipten öğrenmeye çalışmaktan muhtemelen daha kötü sonuçlar elde edersiniz.

Öğrenme ortamı, öğrenme sürecinizin ne kadar optimize edildiğini etkileyen ana faktörlerden biridir. Bu nedenle, öğrenme ortamınızın düzeltemeyeceğiniz bazı kusurları olsa da, ortamınızı mümkün olan her yerde geliştirmeye çalışmalısınız.

Bu Faktörlerin Pratikteki Etkileri

Şimdiye kadar gördüğümüz gibi, öğrenmedeki başarınız üç faktöre bağlıdır:

• Doğuştan ne kadar yetenekli olduğunuz.
• Öğrenmek için ne kadar çaba sarf ettiğiniz.
• Öğrenme sürecinizin ne kadar optimize olduğu.

Doğuştan ne kadar yetenekli olduğunuzu kontrol edemezsiniz. Öğrenmek için ne kadar çaba harcadığınızı kontrol edebilirsiniz, ancak iyi bir öğrenme süreci kullanmadan çok çalışmak hem verimsiz hem de etkisizdir. Bu da gereğinden fazla çalışmanıza neden olur ve materyali düzgünce öğrenme yeteneğinizi kısıtlar.

Bu nedenle, öğrenme sürecinizi optimize etmeye ve mümkün olan en akıllı şekilde çalışmaya odaklanmalısınız. Bunu yapmak sadece öğrenme sonuçlarınızı iyileştirmekle kalmayacak, aynı zamanda öğrenme sürecinin kendisini daha eğlenceli hale getirirken zamandan ve emekten tasarruf etmenizi de sağlayacaktır.

Öğrenme Süreci Nasıl Optimize Edilir?

Öğrenme sürecinizi optimize etmek için kendinize şu soruları sormalısınız:

Agora Bilim Pazarı

İnsan Vücudu Tiyatrosu

İnsan biyolojisine yapacağınız bu büyüleyici yolculuğun her aşamasında size ben eşlik edeceğim. Önce sahneye bir iskelet olarak çıkacağım ve her bölümde kostümüme yeni bir katman eklenecek, ta ki vücudum tamamen oluşana kadar. Bu anatomik yolculukta konunun kalbine (hatta midesine, damarlarına, hücrelerine, kemiklerine, beynine) kadar ineceğiz. Oyunumuz eğlenceli, hatta o kadar eğlenceli ki bedenimiz hakkında bunca şeyi ne ara öğrendiğinize şaşıracaksınız. İnsan Vücudu Tiyatrosu, çocukların (ve yetişkinlerin) vücudumuzun işleyişini derinlemesine ve keyif alarak öğrenebilmesi için harika bir kaynak.

Devamını Göster

₺220.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

• Yaptığım şey verimli mi? Materyali, gösterdiğim çaba için bana en iyi sonuçları verecek şekilde mi öğreniyorum? Daha az zaman ve çaba harcayarak benzer sonuçlara ulaşmamı sağlayacak farklı bir yöntem veya yapabileceğim bir değişiklik var mı?
• Yaptığım şey etkili mi? Kullandığım yöntem, materyali iyi öğrenmeme yardımcı oluyor mu ve onu daha sonra nasıl kullanmak istediğimle alakalı mı? Materyali daha iyi öğrenmeme yardımcı olacak farklı bir yöntem veya yapabileceğim bir değişiklik var mı?

Ardından, bu sorulara verdiğiniz yanıtlara göre, öğrenme sürecini mümkün olduğunca verimli ve etkili hale getirmek için değiştirmelisiniz. Bunu başarmanın birçok yolu vardır. Örneğin, aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz:

• Öğrenmeyi kolaylaştırmak için farklı konuları veya uygulama biçimlerini karıştırmayı içeren bir öğrenme tekniği olan harmanlamayı kullanın.
• "Çırak etkisi"nin faydalarından yararlanın. Bu etki; öğretmek, öğretiyormuş gibi yapmak veya başkalarına bilgi öğretmeye hazırlanmaktır ve bilgiyi öğrenmenize yardımcı olan psikolojik bir olgudur.
• Öğreniminizde bilgi oluşturmaya odaklanın. Bu, kilit noktaları vurgulayarak, çeşitli bölümleri yeniden yapılandırarak ve farklı parçalar arasında bağlantılar kurarak öğrenme materyalini derinlemesine analiz etmek anlamına gelir.

Ayrıca bazı optimizasyonlar, içinde bulunduğunuz belirli bir durumla alakalı olabilir. Örneğin, yeni bir dilde kelime öğrenmeye çalışıyorsanız, renk kodlama tekniklerinden faydalanabilirsiniz. Benzer şekilde, bir derste not almanız gerekiyorsa, elle veya dizüstü bilgisayarda not almanın avantaj ve dezavantajlarını anladığınızdan emin olabilir ve ardından kendi durumunuz için daha iyi olan yaklaşımı seçebilirsiniz.

Özel durumunuzda geçerli olacak ilgili ipuçları ve teknikleri bulmak için, diğer öğrencilerden veya konuyla ilgili uzman kişilerden tavsiye isteyebilir veya ilgili bilgileri çevrimiçi olarak arayabilirsiniz. (Örneğin, "Fonksiyonların nasıl öğrenileceğine dair ipuçları" şeklinde arayabilirsiniz.)

Not: Orijinal ve optimize edilmemiş tekniğinizle aşağı yukarı aynı sonuçları elde etmek için daha az çalışmanızı ve daha az zaman harcamanızı gerektiren bir öğrenme tekniği bulmakta yanlış bir şey yoktur. İsterseniz, öğrenme süreciniz ne kadar optimize edilmiş olursa olsun, öğrenmeye her zaman aynı miktarda zaman ayırmayı seçebilirsiniz. Bu durumda tek fark, öğrenmede ne kadar başarılı olduğunuz açısından, harcadığınız zaman ve emek ile daha iyi bir getiri elde etmek olacaktır.

Erken Optimizasyondan Kaçının

Erken optimizasyon, bunu yapmak için çok erken olduğu bir aşamada işleri daha verimli hale getirmeye çalışma eylemidir. Örneğin, yeni bir spor öğrenmek söz konusu olduğunda, erken optimizasyon, siz daha öğrenmeye başlamadan o spor için en iyi ekipmanı seçmek için çok zaman harcamayı gerektirebilir.

Öğrenmeniz söz konusu olduğunda erken optimizasyondan kaçınmalısınız. Çünkü bu durum, kaynakları boşa harcamak veya öğrenme sürecinin kendisinden uzaklaşmak gibi çeşitli sorunlara yol açabilir. Spesifik olarak, herhangi bir potansiyel optimizasyonu inceleyebilir ve kendinize bu optimizasyonun daha sonra geçersiz hale gelme olasılığının ne olduğunu, bu optimizasyonu ertelemenin avantajlarını ve dezavantajlarını ve bu optimizasyona odaklanmazsanız başka ne üzerinde çalışabileceğinizi düşünebilirsiniz.

Aşırı Optimizasyondan Kaçının

Öğrenme süreciniz söz konusu olduğunda, tüm optimizasyonlar eşit oluşturulmaz. Öğrenmenize yarardan çok zarar sağlayan optimizasyonlardan kaçınmalısınız. Örneğin, bir optimizasyonu entegre etmek için gereken zaman, kazandırdığı zamandan fazlaysa, bundan uzak durmalısınız.

Optimizasyonlar, ya genel olarak ya da sizin özel durumunuzun doğasına uymadığından kusurlu oldukları için aşırı gelebilir. Gereğinden fazla optimizasyon yaptığınız için eklenen optimizasyonların yararlarının azalarak bittiği bir dönüm noktasına ulaşmış olabilirsiniz.

Bu nedenle, uygulamadan önce ve sonra herhangi bir optimizasyonun değerini değerlendirmek önemlidir. Akılda tutulması gereken iyi bir kural 80/20 kuralıdır. Bu durumda, yaptığınız optimizasyonların %20'sinden faydaların %80'ini elde edeceğinizi, hangi optimizasyonlara odaklanacağınızı ve hangilerini bırakacağınızı belirlemenize yardımcı olabileceği anlamına gelir.

Son olarak, hatırlanması gereken önemli şey şudur: Öğrenme sürecinizi optimize etmek kesinlikle faydalıdır, ancak günün sonunda yine öğrenme sürecinin kendisine zaman ve çaba harcamanız gerekecektir.

Buna göre, öğrenmeye çaba harcamaktan kaçınmanın bir yolu olarak aşırı optimizasyon yapmaktan kaçınmalısınız. Bunu yapmadığınızdan emin olmanın iyi bir yolu, öğrenme sürecini optimize etmek için harcadığınız zamanı, öğrenmeye harcadığınız zamanla karşılaştırmak ve sonrasında sonucu görmektir.

Özet ve Sonuçlar

• Öğrenme sonuçlarınız üç ana faktöre bağlıdır: Doğal olarak ne kadar yetenekli olduğunuz, öğrenmeye ne kadar çaba sarf ettiğiniz ve öğrenme sürecinizin ne kadar optimize edildiği.
• Doğal yetenek, değiştiremeyeceğiniz tek faktördür. Nihai öğrenme sonuçlarınızı ve öğrenmeye harcamanız gereken çaba miktarını etkilemesine rağmen, çoğu durumda yüksek seviye yetenekler başarıyı, düşük seviye yetenekler de başarısızlığı garanti etmez.
• Çaba, kontrol edebileceğiniz önemli bir faktördür ve başarılı olmak için her zaman biraz çaba göstermeniz gerekecektir. Ancak bu çabayı mümkün olan en iyi şekilde nasıl kullanacağınızı düşünmeden, öğrenmeye harcadığınız çaba miktarını artırmak genellikle etkisizdir.
• Öğrenme söz konusu olduğunda dikkate alınması gereken en önemli faktör, öğrenme sürecinizin ne kadar optimize edildiğidir. Çünkü öğrenme sonuçlarınızda önemli gelişmelere yol açan küçük değişiklikler yapabileceğiniz tek faktör budur.
• Öğrenme sürecinizi, etkili öğrenme teknikleri kullanmak gibi çeşitli şekillerde optimize edebilirsiniz. Ancak özellikle sizi öğrenme sürecinden uzaklaştırdığı veya ilerlemenizi yardımcı olmaktan çok engellediği durumlarda, erken ve aşırı optimizasyondan kaçındığınızdan emin olmalısınız.