Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Stanford Marshmallow Deneyi Nedir? Çocukken Sergilenen Öz Kontrol, Yetişkinlikte Başarıyı Nasıl Etkiler?

14 dakika
9,796
Stanford Marshmallow Deneyi Nedir? Çocukken Sergilenen Öz Kontrol, Yetişkinlikte Başarıyı Nasıl Etkiler? Bright
Evrim Ağacı Akademi: Bilime Dayalı Kişisel Gelişim Yazı Dizisi

Bu yazı, Bilime Dayalı Kişisel Gelişim yazı dizisinin 1 . yazısıdır.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Stanford Marshmallow Deneyi, 1960'ların sonu 1970'lerin başlarında yapılmış, çocukların lezzetli bir atıştırmalıkla (mesela bir marshmallowla!) bir odaya yerleştirildiği ve bu atıştırmalığı yemeden kısa bir süre beklerlerse ekstra bir atıştırmalıkla ödüllendirildikleri bir psikolojik deneydi.[1] Bu deneyin takibinde yapılan çalışmalar, çocukların bu durumda özdenetim sergileme kabiliyetlerinin (yani odadaki atıştırmalığı yemeden bekleyebilmelerinin) akademik başarı ve fiziksel sağlık gibi geniş bir olumlu sonuç yelpazesi ile korelasyon gösterdiğini gösterdi.[2], [3], [4]

Popüler medyada büyük ilgi gören bu deney, bu konu üzerinde diğer çalışmalar ile desteklenen bir konsept olan özdenetimin önemini vurgulamakta kullanılmaya devam etmektedir.[5]

Ancak Stanford marshmallow deneyinin takibinde yapılan çalışmalar, bu deneyi metodolojisindeki çeşitli sorunlar nedeniyle eleştirmektedir.[6] Ayrıca, geniş kapsamlı bir tekrarlama çalışmasının sonuçları da, özellikle aile geçmişi ve ev ortamı gibi ilgili arka plan faktörleri de çalışma kapsamına alındığında, marshmallow testinin ileriye dönük tahminlerde bulunma gücüne yönelik şüphelerin uyanmasına sebep olmaktadır.[6]

Tüm Reklamları Kapat

Bütün bu eleştirilere karşın Stanford marshmallow deneyi, özdenetim ve insanların öz kontrole yönelik algıları konusunda kayda değer etki yaratmış olması sebebiyle ilgi çekici bir konu olmaya devam etmektedir.

Bu makalenin ilerleyen kısımlarında Stanford marsmallow deneyini ve özdenetimin önemine yönelik ilgili diğer çalışmaları öğrenecek, çalışmaya yöneltilen temel eleştirileri görecek ve ihtiyaç duyduğunuzda birkaç basit teknik ile öz kontrolünüzü nasıl artırabileceğinizi keşfedeceksiniz.

Atıştırmalıklar!
Atıştırmalıklar!
Effectviology

Stanford Marshmallow Deneyinin Tasarımı ve Sonuçları

Stanford marsmallow deneyine yönelik ilk veri toplama çalışmaları 1968 ve 1972 yılları arasında, Stanford Üniversitesi'nin Bing Anaokulu'na giden 4 yaşlarında, yürümeye yeni başlayan ve okul öncesi eğitim alan öğrencileri ile başladı.[7] Deneyin ana süreci şu şekilde işledi:

  • İlk aşamada çocuk, yemek istediği bir atıştırmalığı (bir marshmallow, kraker veya kurabiye) seçerek bir odaya alındı.
  • Ardından çocuğa araştırmacının birkaç dakikalığına odadan ayrılması gerektiği; eğer araştırmacı geri dönene dek atıştırmalığı yemezse kendi seçeceği bir atıştırmalıkla ödüllendirileceği söylendi.

Çocukların doyumu erteleme kabiliyeti bu noktada atıştırmalıklarını yemeden araştırmacının dönmesini bekleyip beklemedikleriyle; eğer atıştırmalıklarını yerlerse araştırmacının odadan ayrılmasından ne kadar sonra yedikleriyle veya araştırmacıyı ne kadar süre sonra odaya geri çağırdıklarıyla ölçüldü.

Tüm Reklamları Kapat

Deney kısa ve basit olmasına karşın araştırmacılar, çocukların erken yaşta bu deneyde gösterdikleri performans ile çeşitli alanlarda geleceğe dönük başarılarının tahmin edilebileceğini bulguladı. Çalışmaya göre atıştırmalıklarını yemeden önce daha uzun süre bekleyebilen çocuklar,

  • Ebeveynleri tarafından, büyüdüklerinde akademik ve sosyal açıdan daha yeterli, akıcı konuşabilen, dikkatli ve mantıklı olarak değerlendirilen;[4]
  • Ergenliklerinde gerilim ve stresle daha iyi başa çıkabilen;[8]
  • Üniversite sınavından (SAT) daha yüksek puanlar alabilen;[3]
  • 30 yıl sonra aşırı kilolu olma olasılığı daha düşük olan bireyler olmaktadır.[2]

Not: Stanford marsmallow deneyini yürüten, çalışma arkadaşları ile 1970 ve 1972 yıllarında öncül bulguları ve takip çalışmaları yayınlayan ana araştırmacı psikolog Walter Mischel'dir.[9] Deneyle ilgili dikkate değer iki diğer araştırmacı ise öncül çalışmalarda yer almış Ebbe B. Ebbesen ve takip çalışmalarında yer almış Yuichi Shoda'dır.

Marshmallow Deneyini Kullanan Diğer Çalışmalar

Birkaç çalışma, marshmallow deneyini bu deneyde çocukların performansını etkileyen faktörleri bulgulamak için kullanmıştır.

Örneğin bazı çalışmalar, "güven" kavramının marshmallow deneyinde çocukların beklemesini etkilediğini bulgulamıştır. Bu etki çocuklara beklemeleri durumunda ek ödül sözünü veren, araştırmayı yürüten araştırmacıya duyulan özel güvende de, çocukların tanımadıkları insanlara duydukları güvende de kendini göstermektedir.[10], [11], [12] Buna ek olarak sosyal güvenin etkisine ilişkin benzer sonuçlar, yetişkinlerle yapılan doyumu erteleme konulu deneylerde de bulgulanmıştır.[13]

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Bunun da yanında bir başka çalışma çocukların "iç grup" (çocukların kendilerini bir parçası olarak gördüğü grup) bireylerinin beklediklerine; ancak "dış grup" bireylerinin beklemediklerine inandıklarında, tersinin doğru olduklarına inandıkları duruma kıyasla doyumu daha uzun süre ertelediğini bulgulamıştır.[14]

Son olarak, başka bir çalışmada 1960'ların sonu, 1980'ler ve 2000'lerden üç doğum kohortu ele alınarak, bu dönemlerde doğan çocukların marshmallow testindeki performansları karşılaştırılmış ve beklentilerin aksine çocukların hazzı erteleme becerilerinin zaman içinde artmakta olduğu bulgulanmıştır.[15] Bu bulgu, başka çalışmalarda da tekrarlanarak doğrulanmıştır.[16]

Pexels

Özdenetimin Önemini Konu Alan Diğer Araştırmalar

Kelly McGonigal, "İrade İçgüdüsü: Özdenetim Nasıl Çalışır, Neden Önemlidir ve Daha Fazlasını Elde Etmek İçin Ne Yapabilirsiniz?" isimli kitabında şu sözlere yer vermektedir:[17]

Dikkatlerini, duygularını ve eylemlerini daha iyi kontrol edebilen insanlar, neresinden bakarsanız bakın daha iyi durumdadır. Daha mutlu ve daha sağlıklıdırlar. İlişkileri daha tatmin edici ve daha uzun sürelidir. Daha fazla para kazanırlar ve kariyerlerinde daha ileri giderler. Stresi daha iyi yönetebilir, çatışmalarla başa çıkabilir ve zorlukların üstesinden gelebilirler ve hatta daha uzun yaşarlar.Erdemler konusunda zirve, irade gücüne aittir. Özdenetim akademik başarıda zekadan; etkili liderlikte karizmadan daha güçlüdür... ve evlilikte mutluluk konusunda empatiden daha önemlidir...

Özdenetim konusunda Stanford marshmallow yöntemi yerine farklı yöntemlerle yapılan diğer araştırmalar, hayatın erken dönemlerinde ölçülen özdenetimin daha sonra bir dizi olumlu sonuçla ilişkili olduğu fikrini desteklemektedir.

Örneğin, bir çalışma çocukluktaki özdenetimin yetişkinlikteki istihdam oranlarını öngördüğünü, özdenetimi düşük olan bireylerin işsiz kalma olasılığının daha yüksek olduğunu ortaya koymaktadır.[18]

Benzer şekilde, başka bir çalışmada da çocukluktaki özdenetim ile yetişkinlikte mali durum, fiziksel sağlık, madde bağımlılığı ve suç işleme gibi faktörleri öngörülmüş ve daha yüksek özdenetim seviyelerinin daha iyi sonuçlara yol açtığı bulgulanmıştır.[19] Araştırmacılar zeka ve ailesel sosyoekonomik durum gibi çocukların gelişiminde önemli rol oynayan arka plan faktörlerini çalışma kapsamına dahil ettiğinde bile bu durum geçerliliğini korumuştur. Daha sonra yapılan bir çalışmada bu bulgular tekrarlanmış, ilgili arka plan faktörlerinin çocukların gelişiminde oynadığı rol daha büyük ölçüde vurgulanmıştır.[20]

Tüm Reklamları Kapat

Özdenetim alanında yapılan çalışmalar, arka plan faktörlerinin yetişkinlikte dahi başarı alanında önemli bir rol oynadığını ortaya koymaktadır.

Örneğin, bir kilo verme programına katılan bireyler üzerinde yapılan bir araştırma, özdenetimi daha yüksek bireylerin daha az besin tükettiğini ve daha fazla egzersiz yaptığını; böylelikle daha fazla zayıfladığını bulgulamıştır.[21]

Benzer şekilde üniversite öğrencileri üzerinde yapılan bir çalışma, daha yüksek özdenetim düzeylerinin "daha yüksek not ortalaması, daha iyi uyum (daha az psikopatoloji raporu, daha yüksek benlik saygısı), daha az aşırı yeme (EN: binge eating) ve alkol kullanımı, daha iyi ilişkiler ve kişilerarası beceriler, güvenli bağlanma ve daha optimal duygusal tepkiler" ile ilişkili olduğunu göstermiştir.[5]

Tüm Reklamları Kapat

Bu çalışmalar genel olarak konuyla ilgili diğer çalışmalarla birlikte, hem çocukluk döneminde hem de yaşamın sonraki aşamalarında ölçülen özdenetimin bir dizi olumlu sonuçla ilişkili olduğunu ve bunun sahip olunması gereken önemli bir kabiliyet olduğunu göstermektedir.[22], [23], [24]

Pexels

Kavramlar ve Terimler

Marshmallow deneyi, insanların hazzı erteleme becerisine odaklanmıştır; bu, bazen "sabır" olarak adlandırılan özdenetimin bir yönüdür.[25] Bununla birlikte deneyin ana hatlarıyla özdenetimin iyi bir belirleyicisi olduğu, örneğin insanların endişe duydukları bir şeyi yapmaları yönünde kendilerini telkin etmeleri gibi özdenetim kabiliyetlerini öngörebildiği düşünülmektedir.[26]

Genel olarak özdenetim, insanların hedefleri doğrultusunda davranışlarını kontrol etme becerileri açısından oldukça önemlidir. Bu kabiliyet, bir kimsenin davranışlarını kontrol altına almasını sağlayan görev geçişi ve davranışsal ketleme gibi bilişsel süreç ve kabiliyetlerden, yani beynin yürütücü fonksiyonlarından da etkilenmektedir.[27]

Psikoloji alanında ilgili bir diğer kavram ise "özenlilik" (İng: "conscientiousness") kavramıdır. Disiplinli, amaca odaklı, düzenli ve dikkatli anlamına gelen bu kavram, bireylerin doyumu erteleme kabiliyetlerinin en büyük öncüllerinden biridir.[28]

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Anti Kanser Yaşam Biçimi

“Sağlık hizmetleri devrimi, yepyeni ve harika bir kitapla devam ediyor… Bu kitap, erişilebilir, bilime dayalı, değerli bir kaynak.”
— Andrew Weil, Tıp Doktoru

“Anti Kanser Yaşam Biçimi, milyonlarca insanın kansere yakalanma riskini azaltmak veya kanser teşhisinden sonra sağkalım riskini artırmak için kullanabileceği bilgiyi sağlıyor. Şiddetle tavsiye ederim!”
—Dean Ornish, Tıp Doktoru

“Mükemmel referanslara sahip yazarların elinden çıkma, hem sağlık profesyonelleri hem de halk için çok değerli bir rehber.”
—Deepak Chopra, Tıp Doktoru

“Anti Kanser Yaşam Biçimi, kanser riskini azaltacak ve aynı zamanda kanser tedavisi görenlerin yaşam kalitesini artıracak sağlık tutumlarını vurgulayan muhteşem bir kaynak.”
—David S. Rosenthal, Tıp Doktoru, Amerikan Kanser Derneğinin eski başkanı

“Anti Kanser Yaşam Biçimi, yaşam tarzımızı değiştirmenin kanserden ve diğer büyük hastalıklardan kaynaklanan ölümleri azaltabileceğini söyleyen bilimsel kanıt sunuyor. Bu amacı başarmak ve her gün daha iyi hissetmek için yaşam tarzımızı nasıl değiştireceğimizi gösteriyor. Hayatınızın daha iyiye gitmesi için çalışan deneyimli profesyoneller bu kitapta sağlığınızı geliştirecek reçeteler sunuyor.”
—John Mendelsohn, Tıp Doktoru, MD Anderson Kanser Merkezinin Eski Başkanı

Devamını Göster
₺155.00
Anti Kanser Yaşam Biçimi
  • Dış Sitelerde Paylaş

Not: "İrade" terimi bazen "özdenetim" terimi yerine kullanılır, ancak iradeyi bireylerin özdenetim uygularken kullandıkları bir şey olarak ele almak da mümkündür.[29], [30]

Stanford Marshmallow Deneyine Yönelik Eleştiriler ve Deneyin Tekrarları

Stanford marshmallow deneyi araştırma dünyasında ve medyada büyük ölçüde olumlu karşılansa da çeşitli gruplar tarafından ağır şekilde eleştirilmiştir. Deneye yönelik temel eleştiriler şunlardır:[6]

  • Deneyde kullanılan ilk örneklem, Stanford Üniversitesi'nden sağlandığı için yüksek oranda seçici olarak değerlendirilmektedir.
  • Deneye ilişkin ileri çalışmalarda kullanılan gruplar küçük ve ilk örneklemden daha seçicidir; bu çalışmalarda ilk deneyde kullanılan ve araştırmacıların ulaşabildiği çocuklar kullanılmıştır.
  • Veri analizlerinde ailenin sosyoekonomik durumu ve genel bilişsel kabiliyetler gibi potansiyel karıştırıcı etmenleri göz önünde bulundurulmamıştır.

Bu eleştiriler ışığında, Stanford marshmallow deneyinden elde edilen bulguların geçerliliğini değerlendirmek için geniş bir tekrar çalışması yapılmıştır. Bu tekrar çalışmasında okul öncesi dönemdeki çocukların marshmallow testinde doyumu erteleme becerilerinin 15 yaşında çeşitli akademik ve davranışsal sonuçları ne kadar iyi öngördüğü incelenmiştir.

Araştırmacılar, çalışmalarında daha büyük bir örneklem kullanmaları, üniversiteyi bitirmemiş annelerin çocuklarına odaklanmaları ve orijinal marshmallow deneyinin değiştirilmiş bir versiyonunu uygulamaları gibi farklar sebebiyle çalışmalarını "Mischel ve Shoda'nın ufuk açıcı çalışmasının geleneksel değil, kavramsal bir kopyası" olarak değerlendirmektedir.

Tekrar çalışması, 4 yaşında doyumu erteleme becerisi ile 15 yaşında yüksek başarının öngörüldüğünü bulgulamıştır. Ancak, bu ilişkinin etki büyüklüğü orijinal çalışmadakinin sadece yarısı kadardır ve araştırmacılar aile geçmişi, ev ortamı ve erken bilişsel yetenek gibi ilgili faktörleri çalışma kapsamına aldıklarında bu oran üçte iki oranında azalmıştır.

Dahası, araştırmacılar erken doyumu erteleme becerisinden kaynaklanan başarı artışının büyük bir kısmının yalnızca 20 saniye bekleme becerisi ile ilişkilendirildiğini tespit etmiştir. Bu süre, orijinal çalışmayı yürüten araştırmacılar tarafından öne sürülen doyumu erteleme becerisi ile daha sonraki akademik başarı arasındaki ilişkinin öncelikle ilgili üstbilişsel stratejileri kullanma becerisinden kaynaklandığı hipotezinin sorgulanmasına yol açmaktadır; zira bu tür stratejilerin çocukların sadece 20 saniye bekleme becerisinde önemli bir rol oynaması pek olası değildir.

Bu replikasyonun bulguları, 4.5 yaşında doyumu erteleme becerisinin, ilgili arka plan faktörleri göz önüne alındığında çocukların 15 yaşındaki akademik başarılarını öngörmediğini ortaya koyan başka bir replikasyon tarafından desteklenmektedir.[31]

Buna ek olarak, orijinal sürecin daha yakından takip edildiği, ancak daha küçük bir örneklem ile yürütülen orijinal çalışmanın farklı bir kopyası, 4 yaşında doyumu erteleme becerisinin, çocukların on yıldan uzun bir süre sonra bilişsel kontrol gerektiren bir görevdeki performansını öngörmediğini bulgulamıştır.[32] Bununla birlikte çocukların dikkatlerini ödüllendirici uyaranların etkisinde kaybetmeme becerisi, ilgili görevi doğruluk düşmeksizin daha yüksek hızla tamamlayabilme kabiliyeti ile ilişkilendirilmiştir.

Ayrıca, Stanford marshmallow deneyinin orijinal örneklemi üzerinde yapılan bir takip çalışması, insanların okul öncesi yaşlarda hazzı ertelemeleri ile 40'lı yaşların sonlarındaki ekonomik durumları arasında anlamlı bir ilişki olmadığını ortaya koymuştur.[33] Buna karşın çalışma kapsamında geç yaşlarda alınan daha kapsamlı öz yönetim tedbirleri ile 40'lı yaşlarda ekonomik durum arasında bir ilişki tespit edilmiştir.

Stanford marsmallow deneyine eleştiri getiren araştırmaların bir kısmının da birçok açıdan eleştirildiği dikkat çekmektedir.[34] Örneğin deneyin başat tekrar çalışmalarından biri, konu hakkında yazılmış bir makalede, şu sözlerle eleştirilmiştir:[6], [35]

Tüm Reklamları Kapat

Modellerinde kullanılan değişkenlerin birçoğu, doyumun ertelenmesine destek olan temel süreçleri ölçen faktörleri konu alması sebebiyle kirletici etken olarak kabul edilmemeliydi.

Eleştiriler ve tekrar deneyleri genel olarak ele alındığında Stanford marshmallow deneyine gölge düşürmüştür; ancak konuya ilişkin kayda değer boyutta destek niteliğinde kanıt da göz önünde bulundurulduğunda araştırmanın çocuklukta veya yetişkinlikte sergilenen özdenetimin hayat başarısı konusunda önemli bir rol oynadığı anlaşılmaktadır. Marshmallow deneyinin temel sorununun basit ve çekici olmasına karşın yeterince güçlü olmayan yönteminden kaynaklandığı düşünülmektedir.

Pixabay

Özdenetimin Bilişsel Mekanizmaları

Araştırmacılar, Stanford marshmallow deneyinin bulgularına dayanarak öz kontrol gerektiren bir durumla karşılaştığımızda iki bilişsel sistemi devreye soktuğumuzu öne sürmektedir:[36], [37]

  • Sıcak sistem: Sıcak sistem dürtüsel, duygusal sistemimizdir. Bu sisteme dayanan sıcak davranışlar, ödüllere odaklanmak (örneğin bir lokumun tadının nasıl olacağını hayal etmek) gibi şeyleri içerir. Bu davranışlar özdenetimimizi zayıflatır ve cezbedilmeye karşı koymamızı zorlaştırır.
  • Soğuk sistem: Soğuk sistem rasyonel, duygusal olarak nötr sistemimizdir. Bu sisteme dayanan soğuk stratejiler, başarılı bir şekilde kendi dikkatimizi dağıtma (örneğin, potansiyel cezbedilmeyle ilgisi olmayan bir oyun oynama) gibi şeyleri içerir. Bu stratejiler özdenetim uygulamamıza ve doyumu başarılı bir şekilde ertelememize yardımcı olur.

Bu mekanizmalara dayanarak özdenetimimizin, soğuk stratejiler kullanarak sıcak davranışların ortaya çıkmasını engelleme becerimizle ilgili olduğunu söyleyebiliriz.

Marsmallow Deneyi ve Özdenetim Becerisine Yönelik Dersler

Marshmallow testi ilk olarak özdenetimin önemini gösteren bir deney olarak tanınsa da insanların özdenetimlerini nasıl daha iyi kullanabilecekleri konusunda da çeşitli bilgiler sunmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Örneğin, Stanford marshmallow deneyi üzerine yapılan orijinal çalışmalardan biri, çocukların deney sırasında özdenetim becerilerini etkileyen çeşitli faktörleri tanımlamaktadır:[1]

  • Kendilerine bir oyuncakla oynayarak ya da bir oyuncakla oynamayı düşünerek dikkatlerini dağıtmaları söylenen çocuklar hazzı daha uzun süre erteleyebilmişlerdir.
  • "Eğlenceli şeyler" düşünmeleri söylenen çocuklar, "üzücü düşünceler" düşünmeleri söylenen çocuklara kıyasla önemli ölçüde daha uzun süre bekleyebilmiştir.
  • Zamanlarını testin ödüllerini düşünerek geçirmeleri söylenen çocuklar genellikle doyumu ertelemekte zorlanmıştır.

Bunların da ötesinde konu hakkında yapılan çalışmalarda, araştırmacıların bu konuda bir direktif vermemiş olmasına karşın, çocukların cezbedilmeyle nasıl başa çıktığına yönelik bulgular da yer almaktadır. Konu hakkında yapılan ilk çalışmada şu sözlere yer verilmektedir:[9]

Bazı çocuklar tarafından kullanılan en çarpıcı erteleme stratejilerinden biri son derece basit ve etkiliydi. Bu çocuklar, hoş olmayan bekleme durumunu daha keyifli bir bekleme dışı duruma dönüştürerek beklemelerini kolaylaştırıyor gibi görünüyorlardı. Zamanlarını psikolojik olarak beklemekten başka bir şey (neredeyse herhangi bir şey) yaparak geçirmelerini sağlayan dikkat dağıtma teknikleri geliştirmişlerdi.

Çocuklar, uzun süreli dikkatlerini bekledikleri nesnelere odaklamak yerine bu nesnelere bakmaktan kaçındılar. Bazı çocuklar gözlerini elleriyle kapattı, başlarını kollarına dayadı ve benzer başka tekniklerle gözlerini ödül nesnelerinden kaçırdı. Birçoğu ödülün gecikmesinin yarattığı hayal kırıklığını kendi dikkatlerini dağıtarak azaltmaya çalışıyor gibiydi; kendi kendilerine konuşuyor, şarkı söylüyor, elleri ve ayaklarıyla oyunlar icat ediyor ve hatta beklerken uyumaya çalışıyorlardı. Hatta bir çocuk başarıyla uyudu...

Tüm Reklamları Kapat

Bu gözlemler kesin olmamakla birlikte bir kimsenin nihai ödüle yönelik (bekleme) davranışlarını sürdürürken dikkatini bir başka alana kaydırmasının ödülün kısa süreliğine ertelenmesini sağlayan temel adımlardan biri olabileceğini göstermektedir. Yani bir kimse beklenen şeyi (marshmallow'u) beklerken bu şeyi düşünmezse doyumu, özellikle doyumun hayalinin kurulduğu senaryolara kıyasla daha uzun süre erteleyebilir.

Pixabay

Yani bir cezbedilme halinde özdenetim sergilemek için sizi cezbeden potansiyel ödülü veya bu ödülü beklemenin ne kadar zor olduğunu bir saplantı haline getirmemeli, bunun yerine kafanızda bu olumsuz düşünceler belirdiğinde zihinsel olarak "çıkış yolları" aramalısınız.

Bunu dikkatinizi dağıtarak ve kitap okumak, oyun oynamak veya bir arkadaşınızla konuşmak gibi konudan bağımsız olumlu deneyimlerle başarabilirsiniz. Deneyim ne kadar olumlu olursa ve sizi potansiyel ödülden ne kadar uzaklaştırabilirse, kısıtlama ve özdenetim sergilemeniz o kadar kolaylaşacaktır.

Bunu yapmak oldukça zor gelebilir; ancak araştırmalar özdenetim eğitiminin uzun vadede faydalı olabileceğini ve küçük özdenetim eylemlerini düzenli olarak uygulayarak özdenetiminizi güçlendirebileceğinizi göstermektedir. Konuyla ilgili Walter Mischel tarafından yazılan, "Marsmallow Deneyi: Başarıya Giden Yol, Özkontrol" isimli kitapta da şu sözlere yer verilmektedir:[38], [39], [40], [41]

Tüm Reklamları Kapat

...geleceğe yönelik sonuçlar için doyumu erteleme kabiliyeti elde edilebilir bir bilişsel kabiliyettir.

Bu önemlidir, çünkü atıştırma davranışınızı azaltmak gibi görünüşte önemsiz bir şey yapmanın bile gelecekte spor salonunda kendinizi zorlamak veya iş yapmak söz konusu olduğunda erteleme eğilimlerinizle mücadele etmek gibi ilgisiz alanlarda özdenetim uygulamanıza yardımcı olabileceği anlamına gelir.

Not: Marshmallow testi hakkında yazılan kitapta, özdenetiminizi geliştirmek için kullanabileceğiniz, gelecekteki benliğinizle bağlantınızı artırmak ve eğer-o zaman uygulama planları oluşturmak gibi diğer teknikler de ele alınmaktadır.[41]

Özet ve Sonuçlar

  • Stanford marshmallow deneyi, 1960'ların sonu ile 1970'lerin başında yapılan ve çocukların marshmallow gibi lezzetli bir atıştırmalığın bulunduğu bir odaya yerleştirildiği ve yemeden önce kısa bir süre beklemeleri halinde ödül olarak ekstra bir atıştırmalık aldıkları psikolojik bir çalışmadır.
  • Deney üzerinde yapılan takip çalışmaları, çocukların bu senaryoda atıştırmalıkları yemeden önce bekleyerek özdenetim uygulayabilme becerilerinin, yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde akademik başarı ve fiziksel sağlık gibi çok çeşitli olumlu sonuçlarla ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır
  • Marshmallow deneyinin geçerliliği bir dizi çalışma tarafından sorgulanmış olmakla beraber bazı araştırmalarla da desteklenmiştir ve genel olarak marshmallow testi, bazı yönlerden kusurlu olsa da özdenetimin yine de insanların gelişiminde önemli bir rol oynadığını ortaya koymaktadır..
  • Stanford marshmallow deneyini gerçekleştiren araştırmacılar, doyumu erteleme becerimizin sıcak, dürtüsel sistemimizi engellemek için soğuk, rasyonel bilişsel sistemimizi devreye sokma becerimize bağlı olduğunu öne sürmektedir.
  • Bu nedenle özdenetim kabiliyetinizi geliştirmek istiyorsanız dikkatinizi cezbedici ödüllerden başka bir alana kaydırmak gibi soğuk stratejiler kullanabilir; böylelikle cezbedici ödüle karşı koymanın zorluğunu takıntı haline getirmek gibi sıcak davranışları engelleyebilirsiniz.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Bilime Dayalı Kişisel Gelişim Yazı Dizisi

Bu yazı, Bilime Dayalı Kişisel Gelişim yazı dizisinin 1 . yazısıdır.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
70
1
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 27
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 8
  • Umut Verici! 8
  • İnanılmaz 7
  • Merak Uyandırıcı! 6
  • Muhteşem! 4
  • Bilim Budur! 3
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/12/2024 19:18:13 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13040

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Araştırmacılar
İspat Yükü
Irk
Diş Hastalıkları
Kedigiller
Neandertal
Uzun
Doktor
Göğüs Hastalığı
Yayılım
Google
Beslenme
Tehlike
Risk
Aslan
Obezite
Radyasyon
Büyük Patlama
Işık Hızı
Genel Halk
Kuantum Fiziği
Bilimkurgu
Evren
Fosil
İklim
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
I. Shatz, et al. Stanford Marshmallow Deneyi Nedir? Çocukken Sergilenen Öz Kontrol, Yetişkinlikte Başarıyı Nasıl Etkiler?. (15 Ekim 2022). Alındığı Tarih: 21 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/13040
Shatz, I., Karagözoğlu, M. (2022, October 15). Stanford Marshmallow Deneyi Nedir? Çocukken Sergilenen Öz Kontrol, Yetişkinlikte Başarıyı Nasıl Etkiler?. Evrim Ağacı. Retrieved December 21, 2024. from https://evrimagaci.org/s/13040
I. Shatz, et al. “Stanford Marshmallow Deneyi Nedir? Çocukken Sergilenen Öz Kontrol, Yetişkinlikte Başarıyı Nasıl Etkiler?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Evrim Ağacı, 15 Oct. 2022, https://evrimagaci.org/s/13040.
Shatz, Itamar. Karagözoğlu, Mert. “Stanford Marshmallow Deneyi Nedir? Çocukken Sergilenen Öz Kontrol, Yetişkinlikte Başarıyı Nasıl Etkiler?.” Edited by Mert Karagözoğlu. Evrim Ağacı, October 15, 2022. https://evrimagaci.org/s/13040.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close