Uyku Bozukluğu Hipertansiyona Neden Olabilir mi?
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
Hipertansiyon, yüksek veya artmış kan basıncı olarak bilinir. Kalp ve damar hastalıkları için önemli bir faktördür ve küresel bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilir. Her dört erkekten ve her beş kadından birinin hipertansiyon hastası olduğu bildirilmiştir. Sigara içme, fazla tuz tüketme, alkol alışkanlığı ve sağlıksız uyku süresi gibi bazı yaşam tarzı faktörleri hipertansiyonun ortaya çıkma sıklığını etkilemektedir. Bu makalede, hipertansiyon için bir risk faktörü olan uykusuzluktan bahsedilecektir.
Kısa Uyku Süresi ve Hipertansiyon
Ünlü nörobilimci ve uyku uzmanı Matthew Walker, "Niçin Uyuruz?" adlı kitabında, uyku ile hipertansiyon arasındaki ilişkiyi çeşitli çalışmalara dayanarak ortaya koymuştur.[1] Bu çalışmalardan biri, 2011 yılında 8 farklı ülkede yapılmış; araştırmaya çeşitli yaş, ırk ve etnik kökenden yarım milyondan fazla erkek ve kadın dahil edilmiştir. Söz konusu çalışma, uyku süresinin giderek azalmasının başlangıçtan itibaren 7-25 yıl içinde koroner kalp hastalığına yakalanma veya ölme riskinde %45 artışla ilişkilendirildiğini ortaya koymuştur.
Bir başka çalışma ise Japonya'da 4000'den fazla erkek işçi üzerinden yapılmıştır. Bu çalışmada 14 yıldan fazla bir süre boyunca günde 6 saat veya daha az uyuyanların kalp krizi geçirme riskinin, 6 saatten fazla uyuyanlara göre %400 ila %500 oranında arttığı bulunmuştur.
Uyku süresinin 1-2 saat azalması dahi, kalp hızını ve sistolik kan basıncını önemli ölçüde yükseltir. Uykusuzluk kan damarlarını, özellikle de kalbi besleyen koroner damarları da etkiler ve damar dokusunun bozulmasına neden olur.
American Journal of Hypertension dergisinde yayımlanan ve herhangi bir kalp rahatsızlığı olmayan orta yaşlı 500 sağlıklı yetişkin üzerinde yapılan bir çalışma kapsamında katılımcılar, birkaç yıl boyunca koroner damar sağlığı ve uyku düzenleri açısından takip edilmiştir. Araştırma, her gece 5-6 saat ya da daha az uyuyan yetişkinlerin sonraki 5 yıl içinde koroner arterlerinde kalsifikasyon (kireçlenme) görülme riskinin, 7 veya 8 saat uyuyanlara göre %200-300 daha fazla olduğunu ortaya koymuştur.
Dahası, bu konu özelinde uyku kalitesi de uykusuzluk kadar önemlidir. Uykunun farklı evreleri, kan basıncını farklı biçimlerde etkiler. NREM uykusu sırasında, arteriyel (atar damar) kan basıncı (AKB) genellikle düşer. Bunun nedeni, parasempatik sinir sisteminin bedenin dinlenme ve gevşemesini sağlamasıdır. REM uykusunda ise arteriyel kan basıncı artar; çünkü REM uykusu döneminde, sempatik sinir sistemi daha aktiftir ve REM uykusu, beyin aktivitesinin ve rüyaların yoğun olduğu bir dönemdir.
Dünya Sağlık Örgütü'ne (WHO) göre, yetişkinlerin yaklaşık üçte ikisi uykusuzluk sorunu yaşamaktadır. Bunun temel nedenleri; yaşam tarzımızdaki sorunlar, yaşlanma süreci, birtakım hastalıklar, stres ve kaygı bozuklukları gibi psikolojik faktörler ve vardiyalı çalışma gibi iş hayatı zorunluluklarıdır.
Uyku Bozukluğu ve Hipertansiyon İlişkisinin Mekanizması
Uyku düzenindeki bozukluklar, çeşitli mekanizmalar üzerinden hipertansiyona yol açabilir. Bunlardan biri sirkadiyen ritim adı verilen, vücut içindeki biyolojik süreçlerin zamanlamasını düzenleyen iç saat sisteminin düzensizleşmesidir. Bu iç saatin ana kontrolünden beynin hipotalamus bölgesindeki suprakiazmatik çekirdek sorumludur. Uyku düzensizlikleri, bu suprakiazmatik çekirdeğin sirkadiyen ritim üzerindeki metabolik düzenlemesini bozar. Sirkadiyen ritimle vücut saatinin uyumsuzluğu, aynı zamanda düzensiz yeme eğilimi gibi metabolik sorunlara yol açarak da hipertansiyona neden olabilir.
Bir diğer mekanizma ise, sempatik sinir sisteminin aşırı aktivasyonudur. Bunun sonucunda kalp hızı ve tansiyonda artış meydana gelir.
Bunun yanında, kortizol adı verilen stres hormonunun salınımı da uykusuzluğa bağlı olarak artar. Yüksek seviyede kortizol, vazokonstrüksiyona (damar daralmasına) ve buna bağlı olarak kan basıncının yükselmesine yol açar.
Uykusuzluk, büyüme hormonu salınımını da azaltır. Büyüme hormonu, damarların iç hücre tabakası olan endotel yapısının yenilenmesi ve bütünlüğünün korunmasına yardımcıdır. Uykusuzluk nedeniyle azalan büyüme hormonu, yüksek kan basıncının endotel üzerinde yol açtığı hasarın tamir edilememesine neden olur.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Son olarak uykusuzluk, depresyon ve anksiyete gibi çeşitli psikolojik faktörler üzerine etki ederek de hipertansiyon riskini artırabilir.
Sonuç olarak eldeki bütün verilere göre uykusuzlukla hipertansiyon arasında doğrudan bir ilişki vardır. Uyku yoksunluğu süresince vücut, sürekli olarak sempatik sinir sisteminin neden olduğu "savaş veya kaç" yanıtı durumunda kalabilir. Halbuki yeterli bir uykuda NREM uykusu sırasında beyin, sempatik sinir sistemine yatıştırıcı bir sinyal gönderir. Böylece kan basıncını düzenler; kalp krizi, kalp yetmezliği ve inme riskini önler.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 7
- 4
- 3
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- ^ M. Walker. (2019). Niçin Uyuruz?. ISBN: 9786052996300. Yayınevi: Pegasus Yayınları.
- N. Makarem, et al. (2021). Effect Of Sleep Disturbances On Blood Pressure. Ovid Technologies (Wolters Kluwer Health), sf: 1036-1046. doi: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.120.14479. | Arşiv Bağlantısı
- D. A. Calhoun, et al. (2010). Sleep And Hypertension. Elsevier BV, sf: 434-443. doi: 10.1378/chest.09-2954. | Arşiv Bağlantısı
- A. V. S. G. E. Farias, et al. (2022). The Association Between Sleep Deprivation And Arterial Pressure Variations: A Systematic Literature Review. Sleep Medicine: X, sf: 100042. doi: 10.1016/j.sleepx.2022.100042. | Arşiv Bağlantısı
- E. Tobaldini, et al. (2017). Sleep, Sleep Deprivation, Autonomic Nervous System And Cardiovascular Diseases. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, sf: 321-329. doi: 10.1016/j.neubiorev.2016.07.004. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 13:48:42 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/15296
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.