Evrim kaç yılda bir olur? İlla milyonlarca yıl mı gerekir, yoksa 1 yıl ya da 1 ay gibi kısa süreler evrim geçirmek için yeterli midir?

Evrimin yaşanması için gereken şeyler popülasyon, kalıtsal çeşitlilik, seçilim baskısı ve nesil geçmesidir.^[1] Evrim üzerinde, süreyle ilgili doğrudan hiçbir kısıt bulunmamaktadır. E. coli bakterilerinde olduğu gibi evrim, birkaç dakika içinde de yaşanabilir; sölekantlarda olduğu gibi on milyonlarca yıl içinde de...

Peki o zaman "Evrim için milyonlarca yıl gerekir." düşüncesi nereden gelir? Bunun iki nedeni var:

1. İlgi duyduğumuz canlıların çoğu yavaş nesil atlar. İnsanların ilgi gösterdiği türlerin çoğu en azından birkaç yıl, kimi zaman onlarca yılda bir nesil atlar (örneğin insanın kendisi 20-30 yılda 1 nesil atlar). Nesil atlamak, üreme çağına gelip, üreyip, yavrular vermek demektir - ki o yavrular, ebeveynlerinden bir miktar farklı doğarlar ve bir sonraki nesli oluştururlar. Bu nesiller atladıkça, çevreden kaynaklı sürekli bir seçilim baskısı, belli gen kombinasyonlarını (yani belli özelliklere sahip bireyleri) sürekli seçer ve her nesilde onların sıklığı artar/azalır. İşte bu, evrimdir.
2. İnsanlar evrimi türleşmeden veya makroevrimden ibaret sanmaktadır. Genelde halkın evrimsel değişime yönelik beklentisi bambaşka görünümlü türler görmek olduğu için, çoğu zaman (her zaman değil) büyük değişimlerin yeterince birikmesi için 1-2 nesil yeterli olmaz. Mesela 20 yılda bir nesil atlayan insan gibi bir türde büyük bir değişimin yaşanması için 1000 nesil geçmesi gerekse bu, 20.000 yıl beklemeyi gerektirecektir. Halbuki evrimden söz etmek için illâ yeni türlerin evrimi veya var olan bir organın bambaşka bir organa dönüşmesi gerekmez. Bunlar evrimin tanımı değil, uzun vadeli sonuçlarıdır. Değişen bir özellik, bir başka özellik değiştiğinde eski hâline dönmediği için, yani evrim birikimli olarak ilerlediği için, mikroevrim (küçük değişimler), makroevrimi (büyük değişimleri) doğurmak zorundadır.

Evrimsel biyologlar ve evrimin ne olduğunu anlayanlar için evrimi gözlemek çok kolaydır; çünkü uçamayan bir hayvanın kanatlanıp uçtuğunu görmek zorunda olmadan da popülasyon içi gen ve özellik dağılımlarının anlamlı bir şekilde değiştiğini kolayca görebilirler - ki bu, evrimsel değişimin ta kendisidir.

Belli özelliklerin kısa vadede istikrarlı bir şekilde değişebileceğini gören biri için, o canlının bütün özelliklerinin uzun vadede çok daha kapsamlı bir şekilde değişebileceğini, dolayısıyla nihayetinde yepyeni görünümlü bir canlıya erişilebileceğini görmek çok basit bir çıkarımdır ve bilimsel verilerle ispatlanmıştır. Bu çıkarımı yapamayanların büyük bir kısmı, bunu yapabilecek kadar zeki olmadıklarından değil; evrimsel değişimin gerçekliğine ayak diremek istedikleri (veya buna şartlandıkları) için bunu yapmaktadırlar.

Örneğin diğer yıldızların değişimlerine bakarak, Güneş'in 4-5 milyar yıl sonra ne tür bir yıldıza dönüşeceğini görebiliyoruz. Herhangi bir yıl içinde (veya birkaç yıl içinde) Güneş neredeyse hiç değişmiyor; ancak yeterince zeki olan ve yıldız astrofiziğini yeterince bilen biri, bir yıldan diğerine gördüklerinin değil, yıldızlara dair bilimsel verilerin söylediğinin Güneş'in geleceğini tayin edeceğini bilir. Evrimde de bu böyledir.

Uzun lafın kısası, "Evrimi görmek için milyonlarca yıl beklemek gerekir." lafı büyük oranda hatalıdır. Çok büyük evrimsel değişimleri görmek için, çok uzun süreler beklemek gerekebilir; evet. Bunun nedeni evrimin yavaş olmasından ziyade (ki evet, evrim genel olarak yavaş bir süreç olarak tanımlanabilir), insanların evrimde görmek istediklerinin kendi ömürleri içinde görebilecekleri evrimsel değişimlerden büyük ölçekte olmasıdır. Ancak "evrimi görmek için" diyerek bu lafı genellemek hata olmaktadır; çünkü tek hücreliliğin çok hücreliliğe evrimleşmesi kadar büyük bir makroevrimi bile 60 gün kadar kısa bir süre içinde gözlemek mümkündür (bu konuda bir devam deneyi).

Ayrıca gözümüzün önünde yaşanan türleşme örnekleri için bu diziyi okuyabilirsiniz.