Evrim Ağacı
Ginkgo biloba, dünyanın en özgün ağaçlarından biridir ve yakın akrabası yoktur. Pleistosen (Buz Devri) buzullaşmaları tarafından neredeyse yok olmuş, yalnızca Doğu ve Orta Çin'in sınırlı bölgelerinde kalıntı olarak varlığını sürdürmüş kadim ve bir zamanlar çeşitli bir soyun son temsilcisidir. Bitkisel tıpta popülerdir. Sanat ve edebiyatta ilham kaynağı olmuştur.
Sikadlar, iğne yapraklılar, Gnetaleler, kapalı tohumlular; yaşayan tohumlu bitkilerin dört ana grubunu oluşturur. Ginkgo beşinci gruptur. Ancak yaklaşık yarım milyon kapalı tohumlu bitki türü ve birkaç yüz tür de kalan gruplardan bulunurken Ginkgo biloba bu soyun yaşayan tek türüdür. Bu nedenle bitki evriminde önemli bir konuma sahiptir ve çok çeşitli soyu tükenmiş bitkileri anlamak için önemli bir referans noktasıdır. Bir zamanlar çok daha çeşitli olan bir grubun son hayatta kalanı olan Ginkgo, yaklaşık 100-200 milyon yıl önce gelişen çeşitli soyu tükenmiş bitkilerin biyolojisi ve genetiğine dair bir pencere sunar.
Yaklaşık 300 milyon yıl önce Permiyen Dönemi'nin başlamasıyla birlikte Dünya giderek daha kurak hale geldi. Tohumlu bitkiler bu değişimlere uyum sağladı ve spor taşıyan bitkiler baskınlıklarını kaybetmeye başladı. Permiyen sona yaklaşırken yaşam Dünya'da şimdiye kadar görülmüş en yıkıcı yok oluş olayını yaşadı. Birkaç milyon yıl boyunca, Dünya'daki karbondioksit seviyeleri muhtemelen bu dönemdeki büyük volkanik faaliyetlerin etkisiyle yükseldi. Sonuç, okyanuslar da dahil olmak üzere çoğu küresel ekosistemin çökmesine yol açan aşırı küresel ısınmaydı. Bitkilerin yok oluş olaylarına karşı dirençli olmalarına rağmen bu dönemin florası ciddi şekilde etkilenmişti. Permiyen'de ortaya çıkan Ginkgolar bu dönemden sağ kurtuldu ve Mezozoik dünyada çeşitlenip gelişti.[2]
Senozoik'in sonlarındaki iklimsel soğuma ve kuraklık, Ginkgo'nun dağılımı üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Kuzey Amerika'da Ginkgo en son Pasifik Kuzeybatısı'nda yaklaşık on beş milyon yıl önce ve Avrupa'da yaklaşık beş milyon yıl önce kaydedilmiştir. Ayrıca bu dönemde Japonya'da da soyu tükenmiş gibi görünmektedir. Benzer bölgesel yok oluşlar birçok başka ağaçta da görülmektedir ancak Ginkgo söz konusu olduğunda bölgesel kayıp neredeyse tamamen yok oluşla sonuçlanmıştır. Son Buzul Çağı'nın sonunda, Ginkgo'nun Doğu ve Güney-Orta Çin'in dağınık bölgelerinde neredeyse hiç varlığını sürdüremediği görülmektedir. Modern insanlar Asya'nın o bölgesine vardıklarında , belki de elli bin yıl önce, Ginkgo çoktan bir kalıntı haline gelmişti. Bu düşüşün nedeni araştırılmaktadır.
Ginkgo biloba'dan farklılıklarına rağmen G.yimaensis, Yimaia ve Karkenia gibi fosil bitkiler, açıkça ginkgo benzeri yelpaze biçimli yapraklara sahipti. Bununla birlikte, artan paleobotanik kanıtlar; Ginkgo soyunun yaşayan türlerden çok farklı, basit, şerit şeklinde yapraklara ve üreme yapılarına sahip bitkileri de içerdiğini göstermektedir. Ginkgo soyunun Umaltolepis ve Umkomasia gibi bitkileri de içerdiği görülmektedir. Bu da Ginkgo ile diğer soyu tükenmiş antik bitki grupları arasında bağlantılar olduğunu düşündürmektedir. Ginkgo soyu, 200 milyon yılı aşkın dramatik çevresel değişimlere karşı oldukça dirençli olduğunu kanıtlamıştır. Neticede Ginkgo soyunun morfolojik sınırlarını ve Ginkgo'nun diğer yaşayan ve fosil tohumlu bitkilerle ilişkisini araştırmak, şu anda aktif bir çalışma alanıdır.[1]
Yapmanız gereken şey bilimden önce bilim felsefesi okumak. Bilimi öğrenmeden önce bilimin ne olduğunu öğrenmeniz, hayatınız boyunca bilimi en doğru bakışla algılamanızı sağlayacaktır. Bunun için de Karl Popper ve Bertrand Russel Okumanızı öneririm. Ondan sonra da önereceğim ilk dal kozmoloji ve fizik. Yakın dönemde bu dallar üzerine çok çarpıcı buluşlar yapıldı ve bu alanlar evrenin varoluşu üzerine çok önemli bilgiler sunduğu için bu bilgilerin dikkate alınmaması olanaksız.
Keyifli okumalar.
Evrende sıcağı biz hissettiğimiz için 'sıcak' olarak tanımlarız. Sıcak aslında hissiz olarak ele alınacak olursa geriye sadece 'enerji artması' denen titreşimin artması yani frekansın artması durumu kalır. Başka bir ifadeyle sıcak ve soğuk arasında esasen ve temelde fark yoktur. Bunun konuyla ne ilgisi var. Şöyle ki sıcak ve soğuk birbirinin zıttı olarak ele alınsa da (esasen birbirinin istisnası) ortada Evren için aralarında bir 'zıtlık' ilişkisi kurulamıyor. Yani ortada aslında 'istisna' denen bir durum kalmıyor. İstisnaları evrene determinist yaklaşarak kavramsal olarak biz yaratmış oluyoruz. Yani herşeyin Aksi yönde bir örneğinin bulunması gibi bir durum yok. Sıcağın bir anda soğuğa dönebilmesi evrende mümkün. Çünkü bunlar bir zıtlık ilişkisi içinde değiller. Burada açıkladığım örnek üzerinden bakış açısınızı değiştirirseniz indeterminist bir evrende kuantum sıçramalarla herşey aynı düzlemde (zıtlık veya zıtlık ilişkisi söz konusu olmadan) bağdaşabilir durumda olarak görünecektir. Siyah beyaz da birbirinin görünümüdür mesela. Siyah ve beyaz birbirinden kopuk ve zıtlık ilişkisinde değil, zira aralarında sayısız gri tonla birbirlerine bağlanan bağa sahipler. İkisi arasında sadece derede veya skala farkı var ama özünde aynılar. Evreni biraz incelediğimizde bunların birbirine dönüşen ve aralarında bağ olan şeyler olduğunu kolayca anlarız. Zıtlık kavramsal düzeyde bizim için ortaya çıksa da karanlık ve ışık birbirinden ayrı şeyler değiller. Öyle olsaydı zaten birbirinin üstüne geçemezlerdi.
Kısacası evrende 'uçan bir fil' görseydik ortada bir çelişki var diyemezdik. Filin dna kodunda onu uçuracak çok güçlü kanatlar evrenin kendi bilgi alt yapısını en temelden yukarıdaki gibi ele alırsak 'istisna' olmadan ortaya çıkabilir. Evren bu alt yapıya sahip. Yani kısacası evrende indeterminizm determinizmin bir istisnası değil, evrenin 'zıtlıkların' aynı skalada yer aldığı asıl doğası.
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Evrim Ağacı'nın site üzerinde bağımsız okur etkileşimini gerçekleştirmeyi mümkün kılan ilk dijital projesidir. Birçok diğer projenin öncülüdür. Bu kılavuz, kullanıcılara yol göstermesi ve sık sorulan bazı soruları yanıtlaması için hazırlanmıştır. Platformun kullanımına ve moderasyona yönelik iletişim için [email protected] adresini kullanabilirsiniz.
✨ 1 Ocak 2024: Kaliteli/Kalitesiz Cevap Sistemi: Platformumuzda gözüken cevapların kalitesini daha yüksek tutmak için, negatif oy sayısı pozitif oy sayısından 3 fazla (cevap sahibi Onaylı Kullanıcı ise, 6 fazla) olan cevapları artık "Daha Fazla Cevap Gör" başlıklı bir tuşun arkasında göstereceğiz. Böylece okurlarımızın ilk gördüğü cevaplar, komünite tarafından daha kaliteli bulunan cevaplar olacak.
15 Haziran 2023: Ödüllü Soru Sistemi aktive edildi. Artık sorularınıza ödül koyabilir ve böylece site genelinde daha çok duyurulmasını, böylece daha çok cevap verilmesini sağlayabilirsiniz. Koyacağınız ödül, Uyum Puanınızdan düşülecektir. Sadece kendi sorularınıza değil, başka sorulara da ödül koyabilirsiniz. Eğer ödül süresi dolana kadar bir cevabı kabul etmezseniz, en yüksek oyu alan cevabın sahibi ödülü kazanacaktır. Eğer süre zarfınca hiçbir cevap gelmezse, ödül puanları size geri verilmeyecek ve yok olacaktır.
3 Şubat 2023: Eskiden "Teoloji & Din Felsefesi" olan kategorimiz, Evrim Ağacı'nın ilkelerine uymayan paylaşımların artmış olmasından ötürü sadece "Din Felsefesi" olarak güncellenmiştir. Teoloji alanında sorulan, yani direkt olarak spesifik dinler ve onların ihtiva ettiği konular/iddialar ile ilgili soruların büyük bir kısmı silinmiştir ve gelecek günlerde silinmeye devam edilecektir. Din felsefesiyle ilgili meta soruları sormaya ve cevaplamaya devam edebilirsiniz. Güncellenmiş kuralları aşağıdan okuyabilirsiniz.
22 Ocak 2023: Yeni devreye sokulan işaretleme sisteminin bir parçası olarak, soru ve cevaplarda bulunan mantık hataları da işaretlenebilmeye başladı. Böylece platformumuzda daha sağlıklı bilgi alışverişini pekiştirecek bir sistem daha devreye girmiş oldu. Soru ve cevap kartlarındaki "beyin" ikonuna tıklayarak mantık hatalarını bildirebilirsiniz. Moderasyon onayından geçen mantık hataları, soru veya cevabın üzerini kapatacak şekilde işaretlenecektir. Böylece kullanıcılar öncelikle soru veya cevaptaki safsatayı görebilecek, sonrasında isterlerse soruyu veya cevabı görüntüleyebileceklerdir. İşaretlenmiş mantık hatalarını oylayarak moderasyona geri bildirimde bulunulmasını ve hatalı işaretlemelerin kaldırılmasını sağlayabilirsiniz.
20 Ocak 2023: Platform kurallarına uymayan veya hatalı soruları veya cevapları direkt silmek yerine, moderasyon ekibi tarafından uygun görülen durumlarda, tüm platform kullanıcılarını doğru yönlendirmek ve bilinçlendirmek adına, spesifik bir soru veya cevapta neyin kuralları ihlal ettiğini gösteren "işaretleme sistemi" devreye sokuldu.
15 Eylül 2022: Soru & Cevap Platformu da tamamen akış sistemimize entegre edildi. Sol tarafta çıkan kategoriler filtreye dönüştürüldü; yeni filtreler eklendi, eski çalışmayan filtreler kaldırıldı. Artık çok daha temiz bir kullanıma kavuştu. Tasarımsal geliştirmeler yapıldı.
13 Eylül 2022: Soru sorma sırasında yapılan yaygın hataları daha soru sorulmadan düzeltecek yönlendirme bilgileri eklendi. Eğer bilindik bir hataya düşecek olursanız, sistem sizi otomatik olarak uyaracak.
1 Eylül 2022: Cevapları Kaydettiklerim listesine ekleme özelliği geldi. Böylelikle hoşunuza giden veya önemli bulduğunuz cevapları kaydedip, sonrasında Kaydedilenler sayfanızdan kolayca erişebilirsiniz.
6 Ağustos 2022: Raporlama sistemi geliştirildi ve kolaylaştırıldı. Artık kolektif olarak platformun temizliğine daha kolay katkı sağlayabileceksiniz.
8 Ocak 2022: Soru sayfasının tasarımı güncellendi! Artık soruları ve cevapları sitemizin geneliyle daha uyumlu bir şekilde görüntüleyebilirsiniz.
15 Aralık 2021: Reddedilen soru veya cevaplara gerekçe girmek artık mümkün. Böylece ne tür kuralları ihlâl ettiğinizi görebilirsiniz.
5 Aralık 2021: Artık siteye giriş yapmadan da soru sorabiliyorsunuz (ancak sorunuzun yayına alınabilmesi için giriş yapmanız gerekiyor).
30 Ekim 2021: Olumlu oy ile arasındaki fark yeterince net olmadığı için "Teşekkür" butonu kaldırıldı. Görsel yükleme sistemi güncellendi ve geliştirildi. Komünite araçlarını geliştirme amacıyla soru ve cevapların geçmiş kaydı tutulmaya başlandı.
13 Temmuz 2021: Evrim Ağacı'nı mümkün kılan maddi destekçilerimizin doğrudan soru sorabilmeleri için Destekçilere Özel kategorisi açıldı. Bu kategoriye sadece Patreon, Kreosus ve YouTube destekçilerimiz soru sorabilecektir; ancak cevaplar herkese açıktır. Siz de Evrim Ağacı'na destek olarak büyümemize yardımcı olabilirsiniz.
26 Haziran 2021: Bugün itibariyle 50.000 UP seviyesi ve üzerinde olan kullanıcılar, kaynak zorunluluğu olan sorularda bu zorunluluğunu kaldırıp, kaynak zorunluluğu olmayan sorulara cevaplarda kaynak gösterme zorunluluğu getirebilecek. Bunu art niyetle veya kötüye kullandığı tespit edilen hesaplar, sahip oldukları puandan bağımsız olarak, 50.000 UP'un altına düşürülecek şekilde cezalandırılırlar. Söz konusu 50.000 UP sınırı, ilerleyen dönemde artırılıp azaltılabilir.
10 Şubat 2021: Artık e-posta hesabını onaylamamış kişiler soru ve cevaplara negatif oy veremeyecekler. Böylece trollüğü minimize etmeyi hedefliyoruz. Ayrıca varsayılan liderlik listelerinde moderatörler de yöneticiler ve editörler gibi gözükmeyecek.
9 Şubat 2021: Moderatörler atanmaya başlandı. Artık onaya düşen soru ve cevaplar daha hızlı onaylanacak, raporlar daha hızlı sonuçlandırılacak ve etkileşim daha sağlıklı bir şekilde sürdürülebilecek. Moderatörlerin soru/cevap silme ve düzenleme ile kullanıcı raporlarına karar verme yetkileri bulunmaktadır. Moderatörleri, isimlerinin yanındaki dengeli terazi işaretinden ayırt edebilirsiniz.
19 Ekim 2020: Metin düzenlemeleri sırasında (kalınlaştırma, bağlantı ekleme, liste oluşturma vb.) bazen oluşan format bozulması hatası giderildi. Ayrıca bir cevap için girilen metin düzenlemeleri yedekleniyor; böylece format ile ilişkili kayıpların önüne geçilebilecek.
17 Ekim 2020: Cevaplardaki kaynak sistemi, makalelerimizdeki kaynak sistemi ile aynı olacak biçimde geliştirildi.
24 Ağustos 2020: UP Geçmişini görüntüleme eklendi.
22 Ağustos 2020: UP Sıralamasındaki ek hatalar giderildi.
26 Temmuz 2020: Metin kutusundaki yazı düzenleme araçları kolay erişim eklendi.
3 Temmuz 2020: UP Sıralamasındaki hatalar giderildi.
30 Haziran 2020: Soru birleştirme ve soru yönlendirme raporlarındaki sorunlar giderildi. Soru birleştirme raporu oluştururken artık sadece URL girerek de soruyu bulmanız mümkün. Ayrıca liderlik sıralamasına aylık lider ve geçen haftanın lideri de eklendi.
29 Haziran 2020: Haftalık UP sıralaması paneli eklendi. Masaüstü kullanıcılarında Seçki filtresi altında sağ panele son sorular eklendi.
21 Haziran 2020: Filtreler geri getirildi, hız optimizasyonu yapıldı. Yeni tasarım geliştirmelerine başlandı.
17 Haziran 2020: Bir geliştirme projesinin uzantısı olarak Soru & Cevap Platformu'ndaki filtreler geçici olarak kaldırıldı. İşlem tamamlanınca geri getirilecekler.
15 Haziran 2020: Sorulara görsel ekleme özelliği getirildi. Yeni kategoriler eklendi. Tespit edilen bazı diğer sistemsel hatalar giderildi.
11 Haziran 2020: Bazı cevap girişleri sırasında sistemin hata verip, okurların cevabını sildiği bildirilmişti. Bu hatanın kaynağı tespit edildi ve giderildi. Uzmanlara sorma özelliği, bilimseverlere sorma özelliği ile birleştirildi. Tasarım sadeleştirmeleri ve geliştirmeleri yapıldı.
Sık Sorulan Sorular ve Cevaplar
Yönetim ve moderasyon ekibi; Evrim Ağacı'nın İlkeleri ile örtüşmeyen ve Kullanıcı Sözleşmesi'ni ihlâl eden, aşağıda gördüğünüz kurallara ve platformun işleyişine uymayan soru ve cevaplara gerekli gördüğü ölçüde müdahale etmektedir. Platformda genel olarak şu kurallar uygulanmaktadır:
Her kullanıcı, bu platformda yapacağı paylaşımlardan, içeriklerinden, yorumlarından ve platformda girdiği her şeyden bundan doğacak her türlü hukuki sonuçtan sorumludur.
Proje dahilinde sizin yapabilecekleriniz şunlar:
Uyum Puanı (UP), Evrim Ağacı'nın oyunlaştırma sisteminin bir parçası olarak geliştirilmiş olan, bir kullanıcının Evrim Ağacı'na yaptığı katkıları nicel olarak ölçen bir araçtır. Bu konuyla ilgili daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.
Soruyu soran kişi, verilen cevaplar arasından bir tanesini en tatmin edici, doğru, isabetli, iyi araştırılmış bulursa, onu "En İyi Cevap" olarak seçebilir. Bu her zaman doğru cevap olmak zorunda değildir, soruyu soranın öznel yargısına dayanmaktadır.
En İyi Cevap, diğer cevaplara göre daha yukarıda gösterilecektir ve cevap "Soruyu Soranın Seçtiği Cevap" olarak işaretlenir. Soruyu sahibi veya moderatörler, cevabın isabetli olmadığına kanaat getirecek olursa en iyi cevabı geri alabilir.
Evrim Ağacı yönetimi, verilen cevaplar arasından bir tanesini en tatmin edici, doğru, isabetli, iyi araştırılmış bulursa onu seçkin cevap olarak "Öne Çıkarılan Cevap" seçebilir. Bu cevap, diğer bütün cevaplardan daha üstte gösterilecektir ve cevabı veren kişiye UP verecektir.
Soruların oy puanı pozitif oy sayısından negatif oy sayısının çıkarılmasıyla hesaplanmaktadır. Cevapların oy puanı ise sadece pozitif oy sayısı üzerinden hesaplanmaktadır. Negatif oy vermek yerine beğendiğiniz diğer cevaplara pozitif oy verebilir veya kendi daha iyi olan cevabınızı girebilirsiniz.
Sorulara gelen cevaplar, cevabın aldığı pozitif oya göre sıralanmaktadır. Pozitif oy sıralaması ne olursa olsun, en üstte öne çıkarılan cevap, altında en iyi cevap yer almaktadır. Diğer cevaplar pozitif oy sıralamasına göre, aynı oy sayısına sahip cevaplar zamana göre yerleştirilmektedir. Ayrıca onaylı kullanıcıların cevapları otomatik olarak +3 olumlu oy almış gibi, öncelikli olarak listelenir.
Hayır. Soru & Cevap Platformu'nun amacı, bir soruya gelen cevaplar arasında münakaşa veya fikir alışverişi yaratmak değil, soru sahibinin spesifik bir sorusunu veya merak ettiği bir konuyu cevaba kavuşturmaktır. Faydalı bulduğunuz bir cevap gelene kadar oylama tuşlarıyla gelen cevapları oylayabilirsiniz ve uygun olduğunu düşündüğünüz cevabı "En İyi Cevap" olarak işaretleyebilirsiniz. Konuyla ilgili ek sorularınız için yeni sorular oluşturabilirsiniz.
Cevap ile cevaba cevap yetiştirmek dışında etkileşime girmek için "Alıntıla" butonunu kullanabilirsiniz.
Evet; ancak belirli koşulların sağlanması gerekiyor. Sorunuzu cevaplara kapatabilmeniz için:
Soruyu yeni cevaplara kapattığınızda okurlar o noktaya kadar gelen cevapları görmeye ve oylama devam edebilecek ancak yeni cevap ekleyemeyeceklerdir.
Evet; ancak sorunuzu veya cevabınızı ilettikten sonraki ilk 30 dakika içinde düzenleyebilirsiniz. Bundan sonra herhangi bir düzenleme yapamazsınız. Eğer çok önemli bir değişiklik gerekiyorsa bize e-posta yoluyla ulaşabilirsiniz. Lütfen soru veya cevap göndermeden önce, içeriğinden tamamen tatmin olduğunuzdan emin olunuz.
Evet, ancak sorunuzu sorduktan sonra hiç cevap girilmemiş olması gerekmektedir. Kimi zaman cevap göremeseniz de silemeyebilirsiniz; çünkü onaylanmayı bekleyen (moderasyon denetimine düşmüş) cevaplar bulunabilir. İstemeniz hâlinde sorunuzu anonim soruya dönüştürebiliriz.
Evet, Evrim Ağacı'nda kullandığımız metin editörü, matematiksel formülleri desteklemektedir. Ancak bunun için bir miktar TeX dili bilmeniz gerekmektedir (Bu ilk etapta ürkütücü olabilse de, 5-10 dakikada çözebileceğiniz çok basit bir sistemdir). Metin editöründeki fxf_x ikonuna basarak TeX formatını kullanarak matematik formüllerini girebilirsiniz. Kullanabileceğiniz bütün kodları buradan görebilirsiniz.
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu'nda her kullanıcı, kendini ve kendi iletişim kalitesini temsil etmektedir. Kötü bir soru veya kötü bir cevap, kötü bir kullanıcıya işaret etmektedir. Kötü bir cevap gördüyseniz daha iyisini yazmalısınız. Kötü bir soru gördüyseniz, daha iyisini sormalısınız. Geliştirdiğimiz araçlar, en iyi soruları ve en iyi cevapları öne çıkaracak biçimde geliştirilmektedir. Daha iyi bir soru sorarsanız, daha iyi bir cevap girerseniz, sistemimiz onu öne çıkaracaktır.
Ancak Soru & Cevap Platformu'nu kullanan herkes, bir yerde bilimsever komüniteyi de temsil etmektedir. Sorulan her soru ve yazılan her cevap, bunun bilincinde olunarak sorulmalı ve yazılmalıdır. Buna bağlı olarak, sorunlu soru ve cevaplar, yazım hataları ve bilgi hataları da kullanıcılarımıza sunduğumuz araçlar (örneğin raporlama, oylama, vb.) yardımıyla, komünite içinde çözülmelidir.
Evrim Ağacı, girilen soru ve cevaplardan mesul değildir.
Maddi destekçilerimiz ve okurlarımız bize bilim hakkında sorular sordukça, bu soruların başkalarınca da görülüp, faydalanabileceği, kolektif bir platformu neden geliştirmeyelim ki diye düşündük. Tabii aklımızda olan sadece bu değildi. Bu konuyla ilgili temel bilgileri buradaki Patreon yazımızdan görebilirsiniz.
Türkiye'de soru sormaya yönelik eksiği yıllardır hissetmekteyiz. Sadece Türkiye'de de değil, her yerde; ama özellikle Türkiye'de... Yurt dışında Stack Overflow, Quora, Reddit gibi enfes soru-cevap platformları (veya bu platformları bünyesinde barındıran oluşumlar) var. Türkiye'de bunu sistemli olarak yapan, bunu yaparken de popülist içerikleri değil, gerçeklere ulaşmayı ana hedef biçen kimse yok. Hatta yurtdışı emsallerinde de bu ikincisinin olduğu kuşkulu; ancak kitlenin kaliteli kısmı, ister istemez kaliteli ürünler ortaya koyabiliyor.
Bunu Türkiye'de yapabilecek bir ortam bulunmuyor. Sosyal medya (Facebook, Twitter, vb.) zorbalık, alay ve aşağılama üzerine inşa edilmiş vaziyette. Bunlardan geriye kalanlarda ise kâr maksimizasyonu hayali dolayısıyla tamamen popülist temeller üzerine inşa edilmiş bir ağ görüyoruz.
Bu şartlar altında, akıllarımızda bilime, hayata, Evren'e yönelik çok fazla soru olsa da, "saçma" olduğunu düşündüğümüzden sormuyoruz; sorsak, cevap verecek birini bulamıyoruz, cevap veren çıksa muhtemelen alay ediyor, aşağılıyor. Çünkü sosyal medyada prim yapan yorum tipleri bunlar; herhangi bir denetim (iç denetim bile!) yok veya çok kısıtlı.
Bu nedenle çok tehlikeli bir sonuç doğuyor: Merak, giderilemiyor! Soruların sorulmadığı, cevapların bilimsel yöntem ışığında aranmadığı durumlarda, hurafe ve mitler kaçınılmazdır. Soru sormanın teşvik edilmediği, cevapların aranmadığı coğrafyaların bilimden, sorgulamadan, meraktan uzak kültürlere evrimleşmesi tesadüf değildir.
Buna yönelik en kapsamlı deneyimi, son 2017-2019 yılları arasında Facebook Okur Paylaşım Grubu'muzda edindik. 100.000 küsür kişiden oluşan grubumuz, biz buna yönelik bir çaba sarf etmemişken, kendiliğinden bir soru-cevap platformuna evrimleşti. Demek ki bilimsever ve meraklı kitlenin buna ihtiyacı var!
Biz de kolları sıvayıp, Türkiye ve Dünya'daki soru-cevap sistemi emsallerini incelemeye, ülkemizde ne tarz bir sistemin en verimli ve vizyonumuza uygun şekilde çalışacağını tespit etmeye çalıştık. Buna yönelik bir proje planı çıkardık ve üretmeye başladık.
Birkaç hafta süren hazırlanma sonrasında, 31 Mayıs 2019'da ilk beta testlerini yapmaya başladık ve içimize sinecek bir çalışma olacağına kanaat getirdik. Geliştirmeler bir yandan devam ediyor; çok kapsamlı ve "özel" bir algoritma üzerinde de çalışıyoruz; böylece popülizmi değil, gerçeği öne çıkardığımızdan emin olmak istiyoruz. Algoritma henüz hazır değil; ancak çok yakın bir gelecekte devreye girecek.
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir (editöryal bir denetim uygulanmamaktadır). Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Okurlarımızın sorular sorup, alanında uzman isimlerden ve genel olarak bilimsever komünitesinden güvenilir, saygılı, safsatalardan uzak yanıtlar alabilecekleri bir dijital platform yaratmak. Tahmin ediyoruz ki sizin de katılacağınız üzere, Evrim Ağacı bunun için en etkili ve kapsamlı yuva olacaktır.
Peki ya "bozarsa"? Bu tarz projelerdeki en büyük endişe genelde bu oluyor. Ancak sırtını Türkiye'deki bilimsever komünitesine dayamış olan bizlerin bu konuda endişesi yok. Ülkemiz kaliteli bir dijital platform çıkaracaksa, o platform bu kitleden çıkacaktır! Buna rağmen sözünü ettiğimiz algoritmayı geliştirmeyi tamamladığımızda, sistemsel olarak gözden kaçan detayları kolektif olarak tespit edip, gerçeği el üstünde tutabileceğiz.
Umuyoruz ki Türkiye'deki bilim komünitesi için faydalı, etkili, öğretici olan; bilimseverler, akademisyenler, uzmanlar ve halk arasında verimli etkileşimi/öğrenimi tetikleyecek bir proje olacaktır.
Bu sitenin Evrim Ağacı'nın gidişatı açısından önemi şu: Sitemiz ilk defa üyeler-arası etkileşime de açılmış oluyor! Yani Evrim Ağacı'na sosyal bir bileşen de eklemeye başlamak istiyorduk, bunun ilk adımını böylece atmış oluyoruz. Ek projeler yolda, bu daha bir "ilk adım"... Çok daha enfes ve Türkiye'deki bilimsever kitlesine yakışır, uluslararası standartların ötesinde projelerimiz yolda!
Şunu tekrardan hatırlatmak istiyoruz: Evrim Ağacı bir YouTube kanalı veya Twitter sayfası değil; bir bilim platformu! Dolayısıyla maddi destekçilerimizin destekleri 2 video, 5 tweet atmamızı sağlamıyor; devasa ve en azından Türkiye'de görülmemiş bir platform inşa etmemizi mümkün kılıyor.
Proje dahilinde atmak istediğimiz adımlar şunlar:
Burası, Evrim Ağacı üyesi olup da cevap vermek konusunda engellenmemiş tüm Evrim Ağacı ailesi üyelerinin sorulara yanıt verebileceği kısımdır. Eğer sorunuzun herhangi bir bilimsever tarafından yanıtlanmasını istiyorsanız buradaki kategorileri kullanmalısınız.
11 Haziran 2020 itibariyle tüm soru sorma yöntemleri birleştirilmiştir. Bazı kategoriler, sadece belirli kişilerce yanıt girilebilir biçimde ayarlanmış olabilir; fakat soru sorma sistemi tek bir yönteme indirgenmiştir.
Burası, Evrim Ağacı'na ve Türkiye'deki bilim algısına katkı sağlamak isteyen uzmanların, akademisyenlerin, doktora veya yüksek lisansını almış, belli bir alanda yetkinliğini ispatlamış kişilerin kendilerine özel alanlarının olduğu kategoridir. Eğer bir uzmana spesifik bir soru sormak istiyorsanız bu kategoriyi kullanmalısınız. Unutmayın ki buraya sorulan sorulara, o uzmandan başka hiç kimse yanıt verememektedir. Bu konuda daha fazla bilgiyi bu videomuzun 36. saniyesinden itibaren alabilirsiniz.
11 Haziran 2020 itibariyle tüm soru sorma yöntemleri birleştirilmiştir. Bazı kategoriler, sadece belirli kişilerce yanıt girilebilir biçimde ayarlanmış olabilir; fakat soru sorma sistemi tek bir yönteme indirgenmiştir.
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.
