Öter ardıç (Turdus philomelos)

Gözlem Bilgileri

İngiltere'nin Derby şehrinde, şehre yakın doğa alanlarında gödüğümüz yetişkin bir öter ardıç.

Tanım ve Genel Bilgiler

Üst tüyleri kahverengi olup, alt tüyleri ise kara benekli krem ya da ten rengidir ve tanınan üç alt türü vardır. Kendine özgü şakımalarıyla bilinirler. Boyları 20 ila 23.5 cm uzunluğunda olup, ağırlıkları 50-107 gram civarındadır. Bir öter ardıç yumurtası yaklaşık 6 gram ağırlığında olup ve bunun % 6'sı kabuktur. Yumurtalar gök mavisi renginde olup siyak noktalar içerir. Cinsler birbirine benzerdir, düz kahverengi sırtları ve siyah benekli altları ve pembe ayaklar ve bacakları vardır. Yavrular yetişkine benzer, ancak arka ve kanat örtülerinde turuncu çizgiler vardır.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Karatavukgiller (Turdidae) familyasından olup, Avrasya'nın neredeyse tamamında ve Afrika'nın kuzey bölgelerinde yaşayan ötücü bir kuş türüdür. Moleküler bir çalışma, öter ardıçların en yakın akrabalarının T. viscivorus ve T. mupinensis olduğunu gösterir. Bu üç tür, Afrika'dan kuzeye yayıldıktan sonra Avrasya'ya yayılan türlerdir. Karayip adalarından Afrika'ya ve daha sonra oradan Avrupa'ya ulaşan atalardan gelen karatavuk (T. merula) gibi diğer karatavukgil türleri ile daha az ilişkilidirler.

Meltem Çetin Sever

Kızıl ardıç kuşu (Turdus iliacus) öter ardıç kuşuna en fazla benzeyen türdür ancak bu kuşun uçarken daha çok fark edilen kanatlarının altında kırmızılıklar vardır. T. viscivorus çok daha büyüktür ve kuyruğunda beyazlıklar vardır ve T. mupinensis'in tüyleri benzer olmasına rağmen, yüzlerinde siyahlıklar vardır.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Öter ardıçlar, Avrupa'nın her yerinde ve Ukrayna ve Rusya genelinde neredeyse Baykal Gölü'ne doğru yaşarlar. İskandinavya, Doğu Avrupa ve Rusya'dan gelen kuşlar Akdeniz, Kuzey Afrika ve Orta Doğu çevresinde kışlar.

Büyük Britanya'daki öter ardıçlar genellikle ağaçların ve çalıların olduğu yerlerde bulunur. Belirlenen alt türlerin kuşları, 1860-1880 yıllarında Yeni Zelanda ve Avustralya'ya yerleştirilmiştir. Şu anda Yeni Zelanda'da yaygın olmasına rağmen, Avustralya'da Melbourne çevresinde sadece küçük bir nüfus yaşamaktadır.

Öter ardıçlar tipik olarak çalılıklarda yuva yaparlar ve batı Avrupa'da bahçeler ve parkları kullanılırlar. Tarımsal uygulamaların uygunsuz hale getirdiği çiftliklerin bahçeleri önemli bir üreme habitatıdır. Bir İngilizce çalışmasında, yuvaların % 3,5'i tarım arazilerinde bulunurken, %71,5'i bahçelerde, kalan yuvalar ise ormanlık alandadır (% 1'i).

Türkiye'de genelde Marmara ve Karadeniz bölgelerinde yerli, Batı ve güney Anadolu’da kış göçmeni, Orta Anadolu’da ise geçit kuşu olarak rastlanır. Marmara Bölgesi'nde yaz kış görünmekle beraber kışın nüfusunun arttığını gözlemlenmiştir.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Öter ardıç kuşu yaklaşık 10 milyon kilometrekare olarak tahmin edilen çok geniş bir alana yayılmıştır ve yalnızca Avrupa'da 40 ila 71 milyon arası olan büyük bir populasyına sahip olduğu düşünülmektedir. IUCN Kırmızı Listesi bu türü "Asgari Endişe" altında sınıflandırmaktadır. Büyük Britanya ve Hollanda'da popülasyonda %50'nin üzerinde bir azalma olmasından ötürü öter ardıç kuşu bölgesel kırmızı listeye konulmuştur. Bu azalmaların değişen tarım uygulamalarından kaynaklı olduğuna inanılmaktadır.

Davranış ve Etoloji

Genellikle toplu halde yaşamazlar, ancak kışın uygun beslenme ortamlarında birlikte tünekleyebilirler. Daha göçebe tarla ardıcı ve kızıl ardıç kuşunun aksine, düzenli olarak aynı kışlık alanlara dönme eğilimindedirler.

Tek eşli bölgesel bir türdür ve tamamen göç ettiği bölgelerde, erkek üreme bölgesini yeniden kurar ve geri döner dönmez şakımay başlar. Bazıları yıl boyunca kaldığı daha ılıman bölgelerde, bölgesinde kalır ve aralıklı olarak öter, dişiler ilkbahardaki üreme dönemine kadar kendi kış bölgelerinde kalabilir.

Göç dönemlerinde geceleri ve doğrudan bir uçuş eylemiyle seyahat ederler. Denizi geniş bir cepheden geçen seyrek sürülerde uçarlar ve teması kesememeye çalışırlar. Göç, Ağustos ayı sonlarında başlayabilir, ancak daha kısa mesafeleri olan kuşların çoğunluğu Eylül'den başlayarak Aralık'ın ortalarına doğru güneye doğru ilerlerler. Geri dönüş göçü, kuzey İsveç'te ve orta Sibirya'da Şubat ayı ortalarında Akdeniz çevresinde Mayıs ayına kadar değişmektedir.

Diyet ve Metabolizma

Hepçildir. Genellikle kurtçuk, solucan gibi omurgasız hayvanlarla ve meyvelerle beslenirler. Salyangozları da kaya ve taşlara vurarak kırıp yiyebilmeketedirler. Kara salyangozları, kuraklık veya sert hava koşullarının diğer yiyecekleri bulmayı zorlaştırdığında önemli bir gıda maddesidir öter ardıçlar için. Yavrular çoğunlukla solucanlar, salyangozlar ve böcek larvaları ile beslenirler.

Meltem Çetin Sever

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Farklı kültürlerde, öter ardıçların şakımaları şiirlere konu olmuş ve şarkı sözlerinde kullanılmıştır.

Etimoloji

Öter ardıç kuşuna Türkçede çil bakal da denilmektedir. İngilizce "song thrush" diye geçer. Öter ardıç 1831'de Alman ornitolog Christian Ludwig Brehm tarafından tanımlandı ve hala orijinal bilimsel adı Turdus philomelos'dur. Cins adı ise Turdus ise Latince'dir. Philomelos ise, Yunan mitolojisinde dili kesilen, ancak şarkı söyleyen bir kuşa dönüştürülen Philomela'dan alınmıştır. Eski Yunanca phiιλο philo- (sevgi dolu) ve μέλος melos (şarkı)'dan türetilmiştir.