Kır kırlangıcı (Hirundo rustica)

Pedram Türkoğlu

Gözlem Bilgileri

Zonguldak/Ilıksu'da elektrik telleri üzerinde gözlemlediğimiz bir çift kır kırlangıcı (Hirundo rustica). Onları tellerde bu şekilde sık sık görebilirsiniz.

Tanım ve Genel Bilgiler

Dünya'da yayılım gösteren en yaygın kırlangıç türüdür. Kırlangıçların karakteristik özelliği olan incelen, uzun çatallı kuyruk ve sivri uçlu kanatlar bulunur. Kuyruğundaki kıvrım, tünediğinde belirginleşir. Hızlı ve çevik uçucudurlar. Gagaları kısa ve geniştir. Üst tarafı koyu lacivert, boğazı ve alnı koyu kırmızıdır. Seksüel dimorfizm, yani cinsiyetler arası görünüş farkı pek yoktur. Sadece erkeklerin kuyruk uçları daha uzun olabilir.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Yoğun ağaçlık habitatları tercih etmezler. Genelde açık alanları ve sineklerle dolu çiftlik yakınlarını severler. Aynı şekilde herhangi bir tatlı su kaynağına yakın olmak isterler. Yuva kurmak için köprü köşeleri, yüksek bina köşeleri, tarihi yapıların nemli köşeleri ve kayalık/mağara çukurları gibi insan yapımı malzemeleri sık kullanırlar.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Dünya'da yaklaşık 51.7 milyon kilometre karelik alana yayılmış olup, 190 milyon bireylik popülasyon bulundururlar. Dolayısıyla IUCN Kırmızı Liste bilgileri arasında Asgari Endişe olarak bilinen LC (Least Concern) türleri arasındadırlar.

Pedram Türkoğlu

Davranış ve Etoloji

Genelde "vit-vit" şeklinde öterler. Saniyede 5 ile 9 arasında kanat çırpabilirler. Oldukça çevik olmalarına rağmen uzun mesafelerde hızlı uçucular değillerdir. Saniyede 11 metre ile 20 metre arasında değişen hızları bulunur.

Diyet ve Metabolizma

Evrimsel olarak yakın akraba olmadıkları ebabiller gibi uçarken geniş gagaları sayesinde havada böcekleri kapabilirler. Açık arazilerde yerden yaklaşık 7 veya 8 metre yükseklikte avlanmayı tercih ederler. Çiftlik hayvanlarının bulunduğu bölgelerde etrafta toplanan sinekler ile beslenmeyi severler.

Diğer yandan kendileri de yarasaların sevdiği avları arasındadır. Özellikle Megaderma lyra türü vampir yarasaların kır kırlangıçları ile beslendiği kaydedilmiştir. Aynı şekilde gökdoğan (Falco peregrinus) ve delice doğan (Falco subbuteo) da kır kırlangıçlarını avlamayı sever.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Küresel ısınmadan etkilenmiş türler arasında olabilirler. Çünkü bireylerde yavaş tüy onarımı ve kilo kaybı gözlemlenmiştir. Zira sıcak yaz aylarında yavruları için böcek bulmak daha da güçleşiyor. Öte yandan Estonya'nın ulusal kuşudur. Birçok kültürde baharın ve yazın simgeleridirler.

Etimoloji

Latince Hirundo "yutmak" demek, rustica ise "ülke" anlamındadır. İngilizce "swallow veya "barn swallow" diye bilinirler. Bazı Avrupa ülkelerinde ise "martin" diye bilinirler.