Kara akbaba (Aegypius monachus)

Ornitoloji

Kara akbaba. | Kaynak: Pedram Türkoğlu

Okunma Süresi 3 dakika 6 saniye
Son Düzenlenme 04/05/2019 19:21
1,678

Pedram Türkoğlu

Biyoloji Genel Editörü

İlginizi Çekebilecek Sorular

Daha Fazla Göster

Soru Sor

Favorilerime Ekle

Sonra Oku

Gizle

Gece Modu

Bu içerik, Evrim Ağacı'nın Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır. Yaşam Ağacı projesinin amacı, başta Türkiye'de bulunan türleri, Türkiye'deki doğa gözlemcilerimizin özgün fotoğraf ve video içerikleri ışığında, evrimsel akrabalık ilişkilerine uygun bir şekilde filogenetik bir ağaç üzerinde kategorize etmek, nihayetinde ise Dünya'daki tüm türleri yavaş yavaş Yaşam Ağacı'na eklemektir.

Pedram Türkoğlu Takip Et

Biyoloji Genel Editörü

Evrim Ağacı genel editörüdür. Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde eğitim görüyor. İlgilendiği bilim dalları paleobiyoloji, zooloji, taksonomi, anatomi, immünoloji, mikrobiyoloji ve evrimsel biyolojidir.

Bu yazı, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.

Araziyi tarayarak düşük irtifada uçan bir yetişkin. Primer parmak tüylerinin uzunluğu, muhteşem bir şekilde süzülmelerine destek olur.

Gözlem Bilgileri

Bu dev yırtıcı kuşu (raptor) Bolu'nun Sorkun Köyü'nde gözlemledik. Köyün rakımı (1340 m) ve habitatı sayesinde büyük yırtıcı kuşlara ev sahipliği yapıyor. Tabii bu tür büyük yırtıcı kuşları gözlemlemek için sabah erken saatlerde arazide olmak gerekiyor. Çünkü saat 10'dan sonra ısınan hava ile birlikte artan termal hava akımlarını kullanarak yükselmeye başlıyorlar. Biz gittiğimizde öğlen 10.40 gibi havalandılar. Saat 11.30 sularında ise iyice yükseldiler.

Aynı gün gözlemlediğimiz üç büyük yırtıcı kuş (raptor) türü, Bolu/Dörtdivan (Haziran 2018).

Tanım ve Genel Bilgiler

Kara akbaba, Avrasya'nın en büyük akbabalarından biridir. Boyunlarındaki beyaz tüylerden oluşan yakadan ötürü rahip akbabası da denir. Kafaları ve boyunları tüysüzdür. Çünkü leşlerin içerisine kafalarını soktuklarından, daha az tüylü olmaları daha az kirlenmelerini ve daha kolay beslenmelerini sağlar. Kanat açıklığı 2.5 ile 3 metreye, ağırlığı ise 14 kilograma ulaşabilir. Bu ağırlık, ile uçabilen en iri kuşlardan biridir. Tahmin edebileceğiniz gibi bu bir yırtıcı kuş için son derece fazladır.

Yere inmiş bir çift kara akbabanın anlaşmazlığı.

Pedram Türkoğlu

Dolayısıyla termal hava akımları ve yüksek bölgeler olmadan enerji harcayarak uçmak, oldukça yorucu olacaktır. Hatta havalanırken adeta uçak gibi birkaç metre koşmaları bile gerekebilir. Bu yüzden genelde 800 metreden, 4000 metreye kadar rakım bulunduran bölgelerde yaşarlar. İlginçtir ki kayıtlara göre Everest'ten, 6.970 m yükseklikte bir kara akbaba gözlemlenmiş. Hemoglobin alfanın D alt tipi, oksijene afinitesi oldukça yüksek bir biçimde evrimleşmiş. Bu yüzden düşük basınçta troposferde, oksijen konsantrasyonunu çok daha verimli kullanabiliyor.

Devasa kanat açıklığı ile araziyi tararken, Bolu/Dörtdivan.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Kara akbabaları gibi Eski Dünya akbabaları, doğan, şahin, çaylak, delice ve kartal gibi yırtıcı kuşların bulunduğu Accipitridae olarak bilinen atmacagiller ailesine üyedir. Aynı zamanda bu ailenin de en büyük üyeleridir. Diğer yandan Yeni Dünya'da evrimleşen akbabalar ise Cathartidae isimli farklı bir taksonomik ailenin üyesidir. Yani Amerika kıtasında yaşayan Yeni Dünya akbabaları ile akraba değillerdir.

Yere inmiş bir grup kara akbaba ve leylek, Bolu/Dörtdivan.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Bazı kaynaklara göre kara akbabalar, nesilleri tehlike altına girmeye yakın bir türdür. Bu yüzden birçok bölgede sayımları yapılmaktadır ve koruma altına alınmaktadır. Bolu'daki Akbaba Sofrası'nda ise bu kuşlara özel alanlar yapılmıştır.

Üstümüzden geçerken adeta Güneş'i kapatan bir kara akbaba.

Davranış ve Etoloji

Genelde avını yüksekten yere atarak öldürür. Örneğin kaplumbağaları veya küçük memelileri. Öte yandan ağırlıklarından dolayı yerden havalanmak isterken belli bir mesafe koşup, hız almaları gerekebilir.

Araziyi tararken bize bakış atması, Bolu/Dörtdivan.

Diyet ve Metabolizma

Diyetleri arasında leşler ve küçük sürüngenler ile küçük memeliler vardır. Aslında leşçilik, doğada etçil hayvanlar arasında yaygın bir diyet çeşididir. Aslanlar (Panthera leo) bile sık sık leşle beslenirler. Çünkü en başarılı avcılar bile 6/10 gibi bir başarı oranına sahiptir. Dolayısıyla enerji harcamadan beslenmek her yırtıcının hayalidir. Öte yandan leşle beslenmeleri, birçok hastalık yapıcı etkenin de yayılmasını engellemektedir.

Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?

Kaynaklar ve İleri Okuma

Wikipedia. Cinereous Vulture. (2018, Haziran 27). Alındığı Tarih: 27 Haziran 2018. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/04/2020 06:31:56 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7217

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Soru Sorun!