Papağanlarda 10.000 Yıldır Devam Eden Soy İçi Çiftleşme, Kuşların Genetik Sağlığını Bozmaya Yetmedi!

İnsanlar, ilk kez Yeni Zelanda'ya ayak basmadan önce, kākāpō olarak bilinen şu anda kritik derecede nesli tükenmekte olan uçamayan papağanların sayısı muhtemelen yüz binlerceydi. 1995'e kadar ise sayıları yalnızca 51 kuşa düştü: 50'si küçük Stewart Adası'nda izole haldeydi ve "Richard Henry" olarak bilinen tek bir erkek, anakarada yapayalnız bırakıldı. Günümüzde uçamayan papağan sayısı yaklaşık 200'e ulaşmış haldedir.

Bugünlerde, türün ilk genom dizilimi, şaşırtıcı derecede iyi haberler sunuyor: 10.000 yıllık ada izolasyonuna ve yoğun akrabalar arası çiftleşmeye rağmen kākāpō, potansiyel olarak zararlı mutasyonları biriktirmekten ziyade, onları kaybetmiş görünüyor. Hatta anakarada artık soyu tükenmiş popülasyonlardan daha az zararlı mutasyon taşıyorlar. İsveç ve Yeni Zelandalı araştırmacılar tarafından yürütülen analizler, Cell Genomics dergisinde yayınlandı.^[1] Paleogenetik Merkezi ve Stockholm Üniversitesi'nde araştırmacı olan Nicolas Dussex, şöyle diyor:

Kākāpō, dünyadaki en doğal ve nesli tükenmekte olan kuş türlerinden biri olmasına rağmen, beklenenden çok daha az zararlı mutasyona sahip. Verilerimiz, Stewart Adası'ndaki hayatta kalan nüfusun yaklaşık 10.000 yıldır izole edildiğini ve bu süre zarfında, "arındırma" adı verilen bir süreçte doğal seleksiyonla zararlı mutasyonların ortadan kaldırıldığını ve akrabalar arası çiftleşmenin bunu kolaylaştırmış olabileceğini gösteriyor.

Paleogenetik Merkezi ve İsveç Doğa Tarihi Müzesi'nden Love Dalén şöyle diyor:

Küçük popülasyonlarda, bu tür zararlı mutasyonlar genetik hastalıklara yol açabilir. Bu nedenle, azalan sayıda zararlı mutasyon bulmamız önemlidir, çünkü bu, günümüz popülasyonunda akrabalar arası çiftleşmenin, başlangıçta düşündüğümüzden daha az ciddi etkiye sahip olacağı anlamına gelir.

Yeni çalışmada araştırmacılar, yüksek kaliteli bir genom derlemesi de dahil olmak üzere, kākāpōnun ilk genom çapında analizlerini bildiriyorlar. Ekip, hayatta kalan tek ada popülasyonunun 35 üyesini ve soyu tükenmiş anakara popülasyonunun 14 temsilcisini içeren 49 kākāpō genomunu sıraladı ve analiz etti.

Eldeki teoriler, küçük popülasyonlarda zararlı mutasyonların birikebileceğini ve neslin tükenme riskinin artmasına yol açabileceğini öne sürüyor. Ancak bunun yerine, akrabalar arası çiftleşme yoluyla açığa çıkan zararlı gen varyantlarının "temizleme" olarak bilinen bir süreç olan doğal seçilim yoluyla popülasyondan elimine edilmesi de mümkündür. Yeni çalışmada araştırmacılar, ikinci olasılığın kākāpō durumunda olanları daha doğru bir şekilde tanımladığını buluyorlar.

Araştırmacılar, bulguların artık kalan nüfusu koruma ve büyütme çabalarında pratik kullanıma sunulabileceğini söylüyor. Örneğin, genom verileri gelecek nesiller için en yararlı olabilecek üreyen bireyleri seçmek için kullanılabilir. Dalén şöyle diyor:

Anakaradan sağ kalan tek erkek Richard Henry'nin, Stewart Adası kuşlarından daha zararlı mutasyonlara sahip olduğunu gösteriyoruz. Bu nedenle, bu zararlı mutasyonların gelecek nesillere yayılma riski olabilir.

Öte yandan Richard Henry de genetik olarak farklı ve faydalı genetik çeşitliliğe sahip. Bu, artıları ve eksileri dikkatlice düşünmek gerektiği anlamına geliyor. Bu nedenle, ada nüfusuna zararlı mutasyonlar getirmediklerinden emin olmak için Richard Henry'nin yavrularının sağlığını ve genomlarını dikkatle izlemek önemli olacak.

Kākāpō'daki bulguların ayrıca daha geniş anlamda nesli tükenmekte olan ve küçük popülasyonlar için etkileri vardır. 25 yıldır kākāpō genetiği üzerine çalışan Otago Üniversitesi'nden Bruce Robertson şöyle diyor:

Sonuçlarımız, yalnızca kākāpō için değil, aynı zamanda diğer yüksek oranda akraba ve izole türlerin korunması için de iyi haber, çünkü bazı koşullar altında, yüzlerce nesil boyunca izole edilmiş olsalar bile küçük popülasyonların hayatta kalmasının mümkün olduğunu öne sürüyor.

Dussex şöyle diyor:

Türler hala kritik bir şekilde tehlikede olsa da, bu sonuç zaman içinde çok sayıda genetik kusurun kaybolduğunu ve tek başına yüksek akrabalı yetiştirmenin türlerin yok olmaya mahkum olduğu anlamına gelmeyebileceğini gösterdiği için cesaret verici. Böylece bize kākāpō'nun yanı sıra benzer bir nüfus geçmişine sahip diğer türlerin uzun vadeli hayatta kalması için biraz umut veriyor.

Araştırmacılar, buna benzer çalışmalar üretmek için diğer aşırı derecede akrabalar arası çiftleşen kuş ve memeli türlerini araştırmaya devam etmeyi planlıyorlar. Amaç, günümüzün kākāpōsunun sağlığının nadir bir istisna olup olmadığını bulmak; çünkü nesli tükenmekte olan türlerin çoğu, bunun yerine zararlı mutasyonlar biriktirme eğiliminde.