Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Fiziğin Zombi Konuları: Çoktan Gömülmesine Rağmen Yeniden Hortlayan 6 Fizik Olgusu

Fiziğin Zombi Konuları: Çoktan Gömülmesine Rağmen Yeniden Hortlayan 6 Fizik Olgusu
8 dakika
19,282
  • Fizik
Evrim Ağacı Akademi: Fiziğe Giriş: Newton'dan Kuantuma Yazı Dizisi

Bu yazı, Fiziğe Giriş: Newton'dan Kuantuma yazı dizisinin 23. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Fizik Ne İşe Yarar: Sofra Tuzundan Atmosferin Yapısına..." başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al

Yapılan bir bilimsel deneyin sonucu tamamen yeni bir veri ortaya çıkardığında, sonrasında gelen deneyler ya bunu onaylar ve ders kitaplarının yeniden yazılmasına neden olur ya da deney sırasında ölçümlemede yapılan bir hatadan oluştuğu açığa çıkar. Ancak bazı bulgular, hiçbir zaman tam olarak ışığa çıkamadan, her zaman gölgeler arasına sıkışmış kalacak gibi gözüküyor. Çünkü bilimin bazı bulgularını tekrar etmeye çalışmak bile hiçbir işe yaramayabiliyor; adeta Game of Thrones'daki Valyrian çeliği gibi... Fiziğin zombiler dünyasına hoş geldiniz!

Şer Ekseni

Büyük Patlama'dan sonra oluşan Kozmik Mikrodalga Arka Plan Işıması (KMAPI) olarak da bilinen ışıma, Gözlenebilir Evren'de hemen hemen her yöne eşit şekilde ulaşır. Bir noktadan diğerine sıcaklığı 100,000’den 1'den az düzeyde değişkenlik gösterir. 

Tüm Reklamları Kapat

Kozmologlar daha önceden bu minik sıcaklık farklılıklarının evrene rastgele şekilde dağılmış olduğunu umuyorlardı; ancak 2003’te NASA’nın Wilkinson Microwave Anisotropy Probe (WMAP) adlı uydusu KMAPI'yı analiz ederek farklı ölçeklerdeki dalgalanmaları haritalandırdığında, ortaya şaşırtıcı desenler çıktı. Örneğin göğün güney kısmında gizemli bir “soğuk nokta” belirdi; göğün daha geniş kısımlarındaki dalgalanmalar beklenenden de az çıktı; ve bazı ölçeklerdeki dalgalanmaların, normalde olması gereken yönlerde hizalanmadığı fark edildi. İşte bu durumlara şer ekseni (İng: "axis of evil") adı verildi.

Bazı bilim insanları ortaya çıkan bu özelliklerin WMAP’nin ölçümlerinin bir hatası olabileceğini iddia etseler de, tekrar WMAP ile ve Avrupa Uzay Ajansı'nın Planck projesi tarafından yapılan ek gözlemlemeler sonucunda bu anomalilerin hiçbir yere gitmediği fark edildi. Watorloo Kanada’da bulunan Perimeter Institute for Theoretical Physics'te çalışan kozmolog ve aynı zamanda Planck Bilim Takımı’nın bir üyesi olan Kendrick Smith konuyla ilgili olarak şöyle diyor:

Tüm Reklamları Kapat

Bu konu sanırım yaklaşık 10 senedir bir zombi durumunda.

Smith de dahil olmak üzere bazı araştırmacılar, rastgele oluşan bu desenlerin bir araya gelme şansının genel sezginin aksine daha yaygın olabileceğini, çünkü hali hazırda gözlemlenen kısmın bütün bu oluşabilecek garipliklerin çok küçük bir kısmını temsil ettiğini söylüyorlar.

Diğerleri ise, bu tahmin edilemez desenleri bulmak için dev bir kozmik boşluğun varlığını iddia eden teoriler ortaya atsa da, Smith gelecekte KMAPI’nin kutuplaşma alanında daha hassas ve net bir şekilde yapılacak deneylerin kimin bu konuyla ilgili daha haklı olduğunu ortaya çıkarabileceğini söylüyor.

Mevsimsel Olarak Ürkünçleşen Karanlık Madde

Duvarlardan estiğine inanılan hayalet rüzgarları gibi, galakside bulunan karanlık madde de -tüm vücüdumuz da dahil olmak üzere- her yönden Dünya'ya sürekli bir akış halindedir. Evren'deki tüm maddelerin %85’ini oluşturduğu düşünülmesine rağmen, karanlık madde aslında hiçbir zaman kesin olarak tespit edilememiştir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Ancak 1990’ların sonuna doğru İtalya’nın Grand Sasso dağının altına kurulan bir yer altı laboratuvarında İtalyan fizik bilimciler tarafından uygulanan DAMA Deneyi'nde, sodyum iyodür kristalleri ile karanlık maddenin etkileşimlerini tespit edilmiştir. Bu sinyallerin gücünün mevsimsel döngünün etkisiyle değişkenlik göstermesi, Dünya'nın Güneş etrafında dönerken yörünge hızının (Dünya'nın) etrafını kaplayan bu karanlık maddeye göreli olarak değişmesi gerektiğinden dolayı zaten beklenen bir durumdur.

Ancak bunun gibi mevsimsel döngülerden kaynaklı oluşabilecek yanlış bulgular ve özellikle bunu kanıtlamak için ek olarak yapılan tüm deneyler DAMA’nın sonuçlarını çürütecek niteliktedir. Araştırmacılar bugüne kadar karanlık maddeyi saptayamamakla birlikte, bulunan küçük ipuçları da çok ikna edici değil. Yine de, DAMA Projesi kanıt toplamaya ve karanlık maddenin bulunduğuna dair inancı canlı tutmaya devam ediyor.

Kimse bu deneyin mevsimsel iniş-çıkışları saptadığına karşı çıkmıyor. Fakat bu iniş-çıkışların sebebi karanlık madde olup olmadığı ise henüz bilinmiyor. New Haven Connecticut’da bulunan Yale Üniversitesi’nde çalışan fizik bilimci Reina Maruyama şöyle diyor:

Henüz kimse gördüklerini bir bütün olarak açıklayan bir argüman geliştirebilmiş değil.

Mevsimlerin ters olduğu Güney Yarımküre’de yapılması planlanan iki deney bu soruya cevap olabilir. Bunlardan birisi DM-ice adı verilen ve Güney Kutbu’nun buzlarında yapılacak bir deney; diğeri ise , ve Avustralya’daki Stawell Underground Physics laboratuvarına yerleştirelecek olan ve henüz yapım aşamasında olan diğer deney.

Parıltılı Galaktik Destan

Uzay her geçen gün daha fazla karanlık madde dramına sahne oluyor. 2009’da iki fizikçi, NASA'nın Fermi Gama Işını Uzay Teleskobu verilerinde gizemli bir parlaklık keşfetti. γ-ışını formunu alan ve bilinen güç kaynakları haricinde oluşan bu elektromanyetik radyasyonun, Samanyolu Galaksi’sinin merkezinde yoğunlaşmış olan karanlık maddenin birbirleriyle çarpışıp, yok ettiği enerjiden açığa çıktığı düşünülüyor.

Tüm Reklamları Kapat

O zamandan bu zamana, birkaç grup bu γ-ışını teorisine karşın, karanlık madde ile bağlantısı olmayan alternatifler üretiyor. Bunlardan biri de pulsarlar. Ölü yıldızların kalıntıları... Tabii ki karanlık madde ithamlarının tekrar gündeme gelmesi an meselesi. Geçtiğimiz birkaç ayda Hollanda Amsterdam Üniversitesi’nden teorik fizikçi olan Christoph Weniger, karanlık maddenin çıkış noktasının, galaksimizin merkezindeki karanlık madde çarpışmasından olduğuna ve aynı zamanda olmadığına dair yardımcılığını da üstlendiği iki bilimsel makale yayınladı. “Sadece olup biteni çözmeye çalışıyorum” diyen Weniger, pulsar açıklamasının ona göre biraz daha mantıklı geldiğini de ekledi.

Uzun zamandır beklenen, henüz yayımlanmamış fakat Ekim 2014’de Fermi ekibi tarafından sunulan resmi analizin bu konuyu “kararsız bıraktığını” söyleyen Irvine'daki Kaliforniya Üniversitesi'nden proje lideri fizik bilimci Simona Murgia şöyle diyor:

En sonunda, bizde bir fazlalık bulduk; fakat bunun karanlık madde olup olmadığını şu an için söyleyemiyoruz.

Şeytani Proton Tutarsızlığı

Protonların Evren'de en yaygın ve bilim insanlarının üstünde en çok çalıştığı parçacıklar arasında olduğu göz önüne alındığında, fizikçilerin onların boyutları ile ilgili kesin bir görüşe sahip olması beklenebilir.

Ama 2010 yılında, Garching, Almanya’da Randolf Pohl ve ekibi Kuantum Optiği Max Planck Enstitüsü'nde protonun yarıçapı ölçer ve önceki tahminlerden %4 daha küçük bulunur. Ekip, hidrojen atomlarındaki elektronların müon adı verilen negatif yüklü parçacıklar ile değiştirilmesi ve ardından tek proton çekirdeğinin etrafındaki daha yüksek enerjiye sahip olan yörüngeye çıkıp bir müon parçacığına çarpması için gereken enerjiyi sağlama esnasındaki minik dalgalanmaları ölçen yeni bir teknik kullandı. Neredeyse protonlardan 200 kat daha büyük olan mounların da, tespit edilmeleri milyonlarca kere daha kolay olduğunu göz önüne aldığımızda, bu değişim protonun yarı-çapına göre ciddi bir hassaslık göstermekte oluyor. 

Tüm Reklamları Kapat

2013 yılında, müon tekniği ikincil bir deney kullanılarak protonun boyutu ile ilgili daha önce yapılan ve elektron yerine mounların ağır bastığı testler de onaylıyor. Araştırmacılar müon tekniğindeki açıkları yakalamak istediler; fakat şimdilik pes etmiş gibi görünüyorlar. Varşova Üniversitesi’nden teorik fizikçi Krzysztof Pachucki, kimsenin bu deneyi sorgulamadığını söylüyor.

Aynı zamanda kimse elektron bazlı ölçümlemelerin neresinde hata olabileceğini kestiremiyor. Illinois’daki Argonne National Laboratory’den John Arrington şöyle diyor:

Tekrardan yapılacak deneyler -ki bazıları şu anda yapılmakta-, potansiyel olarak bu sorunu çözebilir. Bu fikir; artık mezarına gömmek istediğimiz bir zombi.

Şeytani "Aman Tanrım" (İng: "OMG") Parçacıkları

En güçlü insan yapımı hızlandırıcılar tarafından üretilen parçacıklardan on milyonlarca kez güçlü olan ultra yüksek enerjili kozmik ışınları günümüze dek bir sır olarak kaldı ve doğada bu ışınları yaratacak bir güce henüz rastlanmadı.

2007’de Arjantin’in Pampas Bölgesi’ndeki Pierre Auger Gözlemevi'nin 3000 kilometre kare alana yayılan dedektörleri bu gizemli parçacıkların kaynağını takip etme yolundaydı. Bazen bu parçacıklara “aman tanrım” parçacıkları da denir. Bu ışınların bazı galaksilerin etrafında yoğunlaşan bu ‘noktalardan’ açığa çıktığı ve galaksilerin merkezlerinde bulunan süper kütleli kara delikler tarafından oluşan aşırı ısınmış maddelerden geldiğini gözlemlendi. Fakat gözlemevi daha fazla veri oluşturdukça bu bağlantının azaldığı görüldü.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
DAVRANIŞ FİZYOLOJİSİ
Devamını Göster
₺335.00
DAVRANIŞ FİZYOLOJİSİ

Aynı bu OMG parçacıklarının evrende bulunma fikrinde olduğu gibi, yeni ‘noktalar’ Utah’da Kuzey Yarımküre’de Japon araştırmacıların başını çektiği bir deneyde de gözlemlendi. Bu aşamada, yoğunlaşmış olan maddenin gerçek olma ihtimali tam teşekküllü bir zombiden istatistiksel olarak daha az anlam taşıyor. Ayrıca bu deney yılda üç yada dört kez tekrarlanabildiği için, çözüm bulmak biraz zaman alabilir. İşleri daha hızlandırmak adına, 2500 kilometre kare bir alana yayılacak normal ışınımların dört kat büyüklüğünde yapılması planlanan deneyin üç sene sürmesi bekleniyor

Büyük G’nin Sonsuz Dalgası

Yer çekimi kuvveti aslında tam olarak nedir? Şaşırtıcı bir şekilde fizik bilimciler henüz temelleri 1687’e dayanan ve Isaac Newton tarafından bulunan yer çekimi kanunundaki ve albert Einstein’ın fizik biliminde çığır açan genel görelilik kanunundaki büyük G’nin (İng: "Big G"; E.N. yerel kütleçekim ivmesi olan g'den ayırmak için büyük harfle yazılan kütleçekim sabiti) değeri hakkında ortak bir fikre sahip değillerdir. Farklı deneysel teknikler birbirleriyle çelişkili değerler ortaya çıkarmıştır. Bununla birlikte Kuantum Fiziği'nin popüler buluntularından biri olan maddelerin dalga benzeri hareket ettikleri de ortaya çıkınca, bu tutarsızlıkların içinden çıkmak daha da zor hale geldi.

Dünyanın dört bir yanından çeşitli laboratuvarların ortak bir paydada buluşup bu soruna ışık tutması bekleniyor. ABD'nin Ulusal Bilim Vakfı'nda (NSF) bulunan Atomic, Molecular, and Optical Experimental Physics Programı başkanlık görevini de üstlenen John Gillaspy, taze fikirlere ihtiyaç duyulduğunun altını çiziyor. NSF gelecek sene farklı branşlardan gelecek olan bilim adamlarının toplamda bir hafta sürecek olan bir münazara programına sponsor olacak ve bu yerçekimi ile ilgili çelişkileri çözmek için yollar arayacaklar. Gillaspy şöyle diyor:

Bu bir haftalık süreçte bilim insanları bu problemi nasıl çözüleceğini bilmediklerini de söyleyebilirler, sonuç olarak böyle bir çıkarım da olabilir; fakat biz böyle bir şeyin olmasını istemiyoruz.

Bu tutarsızlıkların sadece bir ölçüm sorununu değil, tamamen yeni bir şeyi de işaret ediyor olması mümkündür. Bazı fizikçiler farklı tekniklerin farklı sonuçlar verdiğini ileri sürmüşlerdir. Çünkü onlara göre yer çekimi kanununun yeniden düzenlenmesine ihtiyaç vardır. Eğer öyleyse, bu zombi kılık değiştirmiş yeni bir yaşam formu olabilir.

Teşekkür: Bu yazıyı çeviren Sercan İşcan'a teşekkür ederiz.

Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Fiziğe Giriş: Newton'dan Kuantuma Yazı Dizisi

Bu yazı, Fiziğe Giriş: Newton'dan Kuantuma yazı dizisinin 23. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Fizik Ne İşe Yarar: Sofra Tuzundan Atmosferin Yapısına..." başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
75
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 17
  • Muhteşem! 12
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Bilim Budur! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 30/03/2023 21:05:23 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/718

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Amerika Birleşik Devletleri
Doktor
Sanat
Tümör
Çağ
Göz
Kuyruk
Hasta
Biyocoğrafya
Makine
Yaşam
Evrim Ağacı Duyurusu
İmmünoloji
Çevre
Yapay Zeka
Beslenme Davranışları
Hamile
Kadın
Doğal Seçilim
Yemek
İnsanlar
Neandertal
Bağırsak
Radyasyon
Fotosentez
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
D. Castelvecchi, et al. Fiziğin Zombi Konuları: Çoktan Gömülmesine Rağmen Yeniden Hortlayan 6 Fizik Olgusu. (2 Eylül 2019). Alındığı Tarih: 30 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/718
Castelvecchi, D., Ağacı, E., Karagözoğlu, M. (2019, September 02). Fiziğin Zombi Konuları: Çoktan Gömülmesine Rağmen Yeniden Hortlayan 6 Fizik Olgusu. Evrim Ağacı. Retrieved March 30, 2023. from https://evrimagaci.org/s/718
D. Castelvecchi, et al. “Fiziğin Zombi Konuları: Çoktan Gömülmesine Rağmen Yeniden Hortlayan 6 Fizik Olgusu.” Edited by Mert Karagözoğlu. Translated by Evrim Ağacı, Evrim Ağacı, 02 Sep. 2019, https://evrimagaci.org/s/718.
Castelvecchi, Davide. Ağacı, Evrim. Karagözoğlu, Mert. “Fiziğin Zombi Konuları: Çoktan Gömülmesine Rağmen Yeniden Hortlayan 6 Fizik Olgusu.” Edited by Mert Karagözoğlu. Translated by Evrim Ağacı. Evrim Ağacı, September 02, 2019. https://evrimagaci.org/s/718.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.