Everest Dağı: Dünyanın Deniz Seviyesi Üzerindeki En Yüksek Dağ Olan Everest Dağı'na Tırmanmak, Neden Bu Kadar Zor?

İnsanlar her yıl Everest Dağı'na tırmanıyor; bu tırmanışlardan bazıları başarılı olsa da, bazı talihsiz insanlar düşmeler, fırtınalar, çığlar, oksijen yetmezliği, donma veya sağlık sorunları nedeniyle ölüyorlar. Bazı ölümler dağa tırmanırken, bazıları da inerken gerçekleşiyor. Bu yazımızda Everest Dağı'nı biraz daha yakından tanıyacak ve bu devasa dağa tırmanma sırasında yaşanan ölümlerin nedenlerini ve Everest'e tırmanmanın zorluklarını inceleyeceğiz.

Everest Dağı Hakkında Bilgiler

Everest Dağı Nerededir?

Everest Dağı, Nepal ile Çin'in Tibet Özerk Bölgesi arasındaki sınırda yer alır. Güney Asya'daki Himalaya Dağları'nın zirvesini barındıran 8.849 metre yüksekliğindeki bu dağ, deniz seviyesine göre ölçüldüğünde, dünyanın en yüksek dağıdır. Ancak, Dünya'nın merkezinden ölçülecek olursa en yüksek dağ; And sıra dağlarının parçası olan Ekvator'daki bir tabakalı yanardağ olan Çimborazo'dur.

Glorious Himalaya

Everest Dağı, yerli halkların ilgisini çok uzun zamandır çekmektedir ve yüksekliğinden dolayı bu dağa derin bir saygı beslenmektedir. Everest Dağı, Sanskritçe ve Nepalcede Sagarmatha, Tibetçede Chomolungma, Çincede Zhumulangma Feng olarak adlandırılır. Chomolungma, "Dünyanın Tanrıça Anası" veya "Vadi Tanrıçası" anlamına gelir. Sagarmatha ise "Cennetin Zirvesi" anlamına gelir.

Britannica

Everest Dağı'nın Özellikleri

Himalayalar, yaklaşık 40 ila 50 milyon yıl önce Hindistan-Avustralya plakası ile Avrasya plakasının çarpışmasının ardından oluşmaya başlamıştır. Pleistosen Dönemi sırasında, yani günümüzden yaklaşık 2.580.000 ila 11.700 yıl önce bugünkü şeklini almıştır. 1990'ların sonlarından bu yana Everest'te bulunan küresel konumlandırma araçlarından elde edilen bilgiler, dağın kuzeydoğuya doğru her yıl birkaç santimetre hareket ettiğini ve 1-2 santimetre kadar da yükselmeye devam ettiğini göstermektedir. Bir diğer deyişle, Everest Dağı'na tırmanan herkes, aslında bir miktar farklı yüksekliklere tırmanmaktadır; ancak dağın devasalığı yanında bu ufak miktarlar kısa vadede göz ardı edilebilir düzeyde kalmaktadır. Ayrıca ölçüm türüne bağlı olarak da yükseklik bir miktar değişebilmektedir.

Everest Dağı, çok sayıda kaya katmanından oluşur. Dağın alçak kesimlerindeki kayalar, üzerinde magmatik granitlerin yer aldığı metamorfik şistler ve gnayslardan meydana gelir. Daha yukarılarda, tortul kayaçlar bulunur - ki bunlar, iki plakanın çarpışmasından sonra kapanan Tetis Denizi'nin eski tabanının kalıntılarıdır. Zirve piramidinin hemen altında oluşmuş, Sarı Bant (İng: "Yellow Band") adı verilen kiraç taşı dikkat çeker.

Volcano cafe

Everest'in zirvesi her zaman karla kaplıdır; kar seviyesi Eylül ayında en yüksek, Mayıs ayında en düşük seviyededir. Zirve ve üst yamaçlar atmosferin üst kısımlarında yer aldığı için, solunabilir oksijen miktarı deniz seviyesindekinin sadece üçte biri kadardır. Dolayısıyla hava koşulları ve oksijen yetersizliği, canlıların ezici çoğunluğunun bu kadar yüksekte barınmasını engeller.

Ortalama gündüz sıcaklığı Temmuz ayında zirvede -19 °C civarında iken, en soğuk ay olan Ocak ayında -36 °C ila -60 °C aralığında olabilir. Ani fırtınalar sıcaklığı çok hızlı bir şekilde düşürebilir. Everest'in zirvesi jet akımının alt sınırına ulaştığı için, rüzgar hızları saatte 160 kilometreye kadar ulaşabilir. Tüm bu nedenlerle Everest, dağcılar için donma riski en yüksek dağlardan biridir.

Everest Dağı, Adını Kimden Almıştır?

1852'de, 1800'lerin başından beri Hindistan alt kıtasını haritalayan İngilizler, Himalayalar'da Nepal ve Tibet'in arasında yer alan, Dünya'nın en yüksek dağını belirlediler. İngilizler başlangıçta zirveyi Peak XV olarak adlandırdılar. Daha sonra Hindistan'ın genel araştırmacısı olarak çalışan Andrew Waugh, selefi Sir George Everest'in adını önerdi ve öneri kabul edildi.

1790'da Galler'de doğan Everest, yetişkin olduğu sürenin çoğunu Hindistan'da geçirmiştir. 1818'de Büyük Trigonometrik Araştırma adı verilen projeye katılmış ve bu projede 25 yıl geçirmiştir; 1830'da Hindistan'da genel müfettiş olana kadar çalışmıştır.

Everest Dağı'na Tırmanma Süreci

Fiziksel ve Psikolojik Hazırlıklar

Everest Dağı'nın zirvesine ilk defa 1953'te çıkılmıştır ve o zamandan bu yana zirveye yaklaşık 5.000 kadar kişi çıkabilmiştir. Everest'e tırmanmak için gereken ön hazırlıklar hayati önem taşır. Tımanacak kişinin kondisyonunun çok iyi olması gerekir.

Sağlık koşulları ve kondisyonun iyi olması, iyi bir zihinsel hazırlık tırmanışı kolaylaştırır. Everest gibi yüksek bir dağa tırmanmadan önce; aşırı soğuk havalarda, yüksek yerlerde, kayalık ortamlarda, karda ve buzda, yüklü bir sırt çantası ile yürüme ve tırmanma egzersizleri yapılmalıdır.

Top China Travel

Everest Dağı'na tırmanma sırasında insanlar, ağırlıklarının yaklaşık %20'sini kaybederler. Bu nedenle, tırmanmadan önce gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir. Genel olarak, çoğu insan Everest'e tırmanabilmek için en az 1 yıllık özel eğitime ihtiyaç duymaktadır. İhtiyaç duyulan kondisyonu güvenli ve etkili bir şekilde oluşturmak için eğitim süreci boyunca; yürüyüş süresini, mesafeyi ve yüksekliği kademeli olarak artırmak önerilmektedir.

Everest'e Tırmanmak Ne Kadar Tehlikelidir?

Kayıtlara göre Everest'te bugüne kadar 280'den fazla ölüm gerçekleşti. Sadece 2010 yılından bu yana, ana kamptan daha yüksek bir noktaya 7.954 kişi tırmanmıştır ve 72 ölüm meydana gelmiştir.

BBC

Bu ölümlerin çoğu, çığ (%41.6), bitkinlik (%12.5) veya düşmelerden (%6.9) kaynaklanmaktadır ve bu da dağdaki cesetlerin alınmasındaki zorluğu kısmen açıklamaktadır. Baş dönmesi, kusma ve baş ağrısı semptomlarıyla karakterize edilen akut dağ hastalığı da ölümlere neden olabilmektedir (%16.6).

BBC

Everest'teki Ana Kamp

Dağcılar ve Sherpa rehberleri, tırmanıştan önce Nepal'in başkenti Katmandu'da erzak depolarlar. Oradan 25 dakikalık bir uçuş ile Lukla havaalanına geçerler. Ana Kamp, büyük bir buzulun üzerine konuşlanmış haldedir; bu yüzden, daha bu evrede bile zorluklar başlar. Keşif gezisi yapanların Ana Kamp'taki çadırlarının yerlerini iki haftada bir değiştirmeleri gerekir; çünkü buzul alanı hızla değişir.

Dağcılar Lukla'dan dağın eteklerine kadar 65 km yürürler. Dağcıların yüksek rakımlı ortama alışması gerekir ve bu genellikle iki hafta sürer. Ayrıca Ana Kamp, sağlık sorunlarına neden olacak kadar (5,3 km) yüksek bir yerdedir.

CBC

Dağcılar Ana Kamp'ta bulundukları sürece, dağın yukarı ve aşağısına doğru birçok keşif gezisi yaparlar. Himalayalar'daki zorlayıcı koşullara uyum sağlamak için yeterli zaman geçirmezlerse, bu onlar için ölümcül olabilir.

Zirveye Giden Kaç Rota Var?

Everest'in zirvesine 17 farklı rota ile çıkılmış olsa da genellikle 2 rota tercih edilir: Nepal'den, Tenzing Norgay ve Edmund Hilary'nin 1953'te oluşturduğu Güneydoğu Sırtı rotası ve Tibet'ten, George Mallory'nin 1924'te ortadan kaybolduğu Kuzey Sırtı rotası. Kuzey Sırtı rotası, ilk olarak Çinli bir ekip tarafından 1960'da tamamlanmıştır.

İki rotanın da zorlukları farklıdır; Güneydoğu Sırtı'ndan tırmanan dağcılar, tehlikeli Khumbu Buz Şelalesi'nden geçmek zorunda kalırlar; buna karşılık çıkışı daha kısa ve inişi daha kolaydır. Kuzey Sırtı'ndan ana kampa kadar ciple gitmek mümkündür; ama zirveye ulaşmak daha zordur.

Dağa Tırmanırken Vücutta Neler Olur?

Öncelikle beyinde neler olduğuna bakalım. Tırmanırken, ortamdaki oksijen oranı azalır, dolayısıyla kanda daha az oksijen bulunur. Bu da beyinde daha az oksijen olduğu anlamına gelir. Diğer organlarda olduğu gibi, beyin de oksijenden yoksun kaldığında işlevini yitirir. Araştırmalar, merkezi sinir sistemi işleyişinin yaklaşık 5.000 metre yükseklikte yavaşlamaya başladığını göstermektedir. Uzun süre yüksekte kalınca, beyinde şişme olarak bilinen, yüksek rakım beyin ödemi (HACE) gerçekleşebilir. Bu ödem, 24 saat içinde hızla ilerleyerek ölüme neden olabilir. En etkili tedavi yöntemi, olabildiğince kısa sürede daha alçak rakımlara inmektir.

Safety First

Akciğerler de yükseklikten etkilenen organlar arasındadır. Yaklaşık 3 km yükseklikten başlayarak, kan damarlarının daralması nedeniyle akciğerler şişmeye başlar. İnatçı bir öksürük, zor nefes alma ve yorulmayla sonuçlanır. Akciğerlerdeki şişlik şiddetlenirse, yüksek rakım akciğer ödemi (HAPE) adı verilen tehlikeli bir durum ortaya çıkabilir. Deride morarma, hızlı nefes alma ve ateşle kendini gösterir. HAPE için de en etkili tedavi yöntemi, olabildiğince hızlı bir şekilde alçalmaktır.

Kalbin ise daha yüksek rakımda daha fazla çalışması gerekir; bu, kalp atış hızının artması demektir. Yüksekliğe alıştıkça vücut daha fazla oksijen taşımak için daha fazla kırmızı kan hücresi oluşturur. Bu genellikle yararlıdır ve istenen bir şeydir; ancak aynı zamanda kan yoğunluğunu artırır. Bazı araştırmacılar, bu yoğunlaşmanın kalp krizlerine sebep olabileceğini düşünmektedirler.

Ayrıca düşük oksijen oranı, görme korteksine kan sağlayan arterlerde spazmlara neden olabilir. Bu yüzden dağcılar, geçici körlük yaşayabilirler. Bağırsaklardaki oksijen eksikliği nedeniyle, daha yüksek rakımlarda sindirim de yavaşlar. Araştırmalar, dağcıların %81'inin mide bulantısı ve kusma yaşadığını göstermektedir.

Başka bir sorun da uzuvlarda ortaya çıkar: Yüksek rakımlara çıktıkça, ilk etapta kol ve bacaklarda karıncalanma hissi yaşanır. Zamanla uzuvlar uyuşur ve bu, donmanın başladığını gösterir. İlerleyen aşamalarda, etkilenen bölgelerde ampütasyon gerektirebilecek düzeyde, geri döndürülemez doku ölümleri gerçekleşebilir.

Agora Bilim Pazarı

Evlilik Meselesi

“YILIN EN İYİ KİTABI” seçkilerinde

New York Times • NPR • Seattle Times • Publisher’s Weekly • The Times

Pulitzer Ödüllü Middlesex’in yazarından

On dokuzuncu yüzyılın büyük aşk hikâyeleri artık yalan mı oldu? Peki, yeni bir aşk hikâyesi anlatmak mümkün mü, içinde modern zaman gerçekleri, değişen roller, evlilik öncesi anlaşmalar, boşanmalar olsun…

1980’lerdeyiz… İflah olmaz romantik ve edebiyat tutkunu Madeleine Hanna, üniversite bitirme tezi için Jane Austen ve George Eliot’ın eserleri üstünden Victoria dönemindeki evlilik kurgusunu sorgulamakla meşgul. Tez konusu hayatını da ele geçirmiş durumda: Madeleine tutkulu, şiddetli ve ıstırap dolu bir aşk öyküsünün kahramanı. Üstelik aşkının diğer ucunda bir değil, iki erkek var: zeki, çekici biyoloji öğrencisi Leonard ile içine kapanık, kuşkularla dolu teoloji öğrencisi Mitchell.

Üniversite bitse de üçgen ayakta kalacak; gençliğin bitişiyle birlikte yüzleşecekler, hayatın anlamı ve aşkın gerçek doğasını sorgulamaya birlikte sürüklenecekler.

Bakir İntiharlar ve Middlesex’le adını çağdaş edebiyatın büyük ustaları arasına yazdıran Jeffrey Eugenides, Evlilik Meselesi’nde bize genç ve idealist olmanın, fikirler ve kitaplarla yanıp tutuşmanın coşkusunu hatırlatıyor.

Devamını Göster

₺180.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Khumbu Buz Şelalesi'nden Geçmenin Zorlukları

Dağcılar, Ana Kamp'tan yapılan gezi seferlerinde Khumbu Buz Şelalesi ayağını iyi planlamalıdır. Tırmanışın bu bölümü, dağcılar için tedirgin edici bir safhadır. Khumbu Buz Şelalesi, sürekli değişen ve aralarında dev çatlaklar oluşturan devasa buz blokları katmanlarından oluşur. Dağcılar, bu çatlakları kapatmak için metal merdivenler kullanırlar. Ancak bu kolay bir iş değildir ve 1953 ile 2016 arasında, sadece Buz Şelalesi'nde 44 ölüm meydana gelmiştir. Bu ölümler; çatlaklara düşerek, Buz Şelalesi'nin bazı bölümlerinin eriyip çökmesiyle veya çığ düşmesi ile gerçekleşmiştir.

Wikipedia

Uzun süredir Everest rehberi olan Russell Brice şunları söylüyor:

Everest fotoğraflarına yukarıdan bakıldığında, BC (Ana Kamp) ve C1 (Kamp 1) arasındaki Buz Şelalesi, göze çok daha güvenli hale geliyor gibi görünüyor. Aynı zamanda, Buz Şelalesi'nin üzerindeki asılı buzulların birçoğunun artık geriye yaslandığı ve daha az aktif görülüyor. Bununla birlikte, bana öyle geliyor ki C1 (Kamp 1) ve C2 (Kamp 2) arasındaki yarıklar daha da derinleşiyor bu da dağcıların bu yarıklardan zikzaklar halinde daha uzun mesafeler yürümek zorunda kalmasına neden oluyor. Bu durum, aynı zamanda çok daha uzun merdiven geçişlerine neden oluyor.

Alanarnette

Everest Dağı'na Tırmanırken Oluşan Kuyruklar, Sorunlara Yol Açıyor!

Everest Dağı, Nisan ve Mayıs aylarında ısınmaya başlar ve dağcılar bu süre içinde tırmanışlarını tamamlamak isterler; ancak herkesin aynı zamanda tırmanmaya kalkması, dağ boyunca kuyruklar oluşmasına neden olabilmektedir. Kamp 4'ten zirveye olan yürüyüş yaklaşık 7 saat sürer. Rehberler, bunun yolculuğun en zor kısmı olduğunu söylüyorlar.

BBC

Bu kalabalık çıkışların sebebi, iyi hava koşullarını değerlendirmek ve rüzgarların çok büyük hızlara ulaştığı günlerden kaçınmaktır. Bu kadar uzun kuyruklarda, dağcılar yanlarına aldıkları oksijen kaynağını çabuk tüketebilir ve dönüşte zorluklar çekebilirler. Uzmanlar, Everest'teki bu kalabalık çıkışların son yıllarda arttığını, çünkü keşif gezilerinin daha popüler hale geldiğini söylüyorlar. Hazırlıksız tırmanmaya çalışan dağcılar, hem kendi hayatlarını, hem de rehberlerin hayatlarını tehlikeye atıyor.

Everest Dağı'ndaki Cesetler

Dağcılar yukarı çıkarken, yarı yolda kalmış dağcıların cesetlerinin yanından geçerler. Yani anlayacağınız, Everest Dağı tırmanışı, dağcıların kendilerini psikolojik olarak da hazırlamaları gereken bir tırmanıştır. Everest Dağı'ndaki cesetleri indirmek çok zor olduğu için, 200'den fazla cesedin dağın farklı yerlerinde olduğu düşünülmektedir. Düşük sıcaklıklar nedeniyle bu cesetler her zaman donmuş ve katı haldedir. Sonuç olarak, ölümleri üzerinden onlarca yıl geçmesine rağmen, cesetlerin çoğu neredeyse mükemmel bir şekilde korunmuştur. Örneğin 1924'te ortadan kaybolan George Mallory'nin cesedi, 1999'da donmuş halde keşfedilmiştir; ama ceset, sanki neredeyse dün ölmüş gibi, çok iyi bir şekilde korunmuştur.

Wikipedia

Ölümlerin çoğu, "ölüm bölgesi" (İng: "death zone") denilen bir bölgede, yaklaşık 8.000 metre yükseklikte gerçekleşir. Bu bölgedeki oksijen oranı, deniz seviyesindekinin üçte birine iner ve vücudun çalışma mekanizmasını etkileyerek ölümlere sebep olur. Helikopterlerin bu yüksekliğe uçması ve o bölgede asılı kalmaları çok zordur; dolayısıyla burada ölen kişilerin cesetleri şimdilik bir süre daha orada duracak gibi görünüyor.

Zirveye Çıkmak

Dağın zirvesi, bir yemek masası büyüklüğündeki, küçük bir kar kubbesidir. Bu zirvede, sadece 6-7 dağcının ayakta durmasına ve manzaranın tadını çıkarmasına izin verecek kadar yer vardır. Aşağıdaki videoda zirveye ulaşan dağcıları göreceksiniz. Bu zorlu tırmanışı zirvede sonuçlandırmak çok büyük mutluluk olsa gerek.

Everest Dağı'na Tırmanan Türkler

Everest Dağı'na 1995 ve 2018 yılları arasında 22 Türk dağcı tırmanmıştır. Everest'e ilk tırmanan Türk dağcı, 17 Mayıs 1995'te zirveye ulaşan Ali Nasuh Mahruki'dir.

Yabangee

Everest’e tırmanan ilk Türk kadın dağcı, Eylem Elif Maviş Koç'tur. 22 Temmuz 2005'te, 8.035 metre yüksekliğindeki Gasherbrum II zirvesine tırmanmıştır.

Sonuç

Everest Dağı, her açıdan son derece görkemli bir dağ ve bu dağa tırmanma fikri, birçok insanın hayali konumundadır. Tırmanmak çok zordur ve çok fazla hazırlık gerektirir; sadece fiziksel olarak değil, psikolojik da hazırlanmak çok büyük önem taşımaktadır. Zirveye ulaşmak kadar, güvenli bir şekilde inmek de çok önemlidir. Kazaların birçoğunun inerken yaşanması, birçok dağcının belki de zirveye tırmanmaya bütün ağırlığı verip, oradan geri dönüşe yeterince özen göstermediğine işaret etmektedir. Ayrıca dağa her istediğinizde tırmanmanız da mümkün değildir; zirveye tırmanmak için uygun hava koşullarını beklemek hayati önem taşımaktadır.

Tüm bunlara ek olarak, Everest'e tırmanmak son derece pahalı bir spordur; dağcılar, 35.000$ ila 100.000$ arası paralar harcayarak bu dağa tırmanabilirler. Bu maliyetin içinde, Nepal veya Tibet hükümetine tırmanma izni için verilen 11.000$, oksijen tüpü, çadır, uyku tulumu, botlar, tıbbi ihtiyaçlar, yiyecek ve yüksek irtifa teçhizatları yer alır.

Tüm bu zorlukları dolayısıyla bu dağın cesuryürekler için neden bu kadar çekici olduğu son derece anlaşılırdır. Artık bu dağa hükmedebilenlerin sayısı binlerle ifade ediliyor olsa da, insanlığın önemsenmeyecek kadar küçük bir kısmının bu dağın zirvesine ulaşabilmiş olması, bunu yapabilenlerin nadir deneyiminin kıymetini vurgulamaktadır.