Eve mi Kapandınız? COVID-19 Koronavirüs Salgını Sırasında Evde Yapılabilecekler Listesi!

Bu Konu Neden Önemli?

SARS-CoV-2 nedeniyle birçoklarımız eve kapanmış durumda. Bazılarımız gerek evde çalışmaya uygun olmayan mesleklere sahip olduğumuz için, gerekse de geçim kaynağımızın kesilmesinin yıkıcı etkileri dolayısıyla işe gitmeye devam ediyoruz. Hatta bu tarz kriz durumlarında akıldan çıksa da, evsiz olan birçok insan olduğu da unutulmamalıdır.

Her ne kadar sosyal dayanışma ile (oturduğu apartmanda yaşlı bireyler adına alışverişe giden gençlerden, kira parasını geçici süreliğine istemeyen ev sahiplerine kadar) yardımcı olmaya çalışsak da, "Sosyal İzolasyon", küresel salgınların durdurulmasında çok önemli bir rol oynamaktadır.

Buna rağmen, ne yazık ki evde kalabilecek durumundayken dışarılarda gezinip "Ben gencim, bana bir şey olmaz" diyen genç bireylerden, "Biz neler atlattık, bu da geçer" diyen yaşlı bireylere kadar bu uyarılara uymayanları da görebiliyoruz. Bunu yapmayı hemen şimdi bırakmamız gerekiyor!

Bu nedenle bu yazıdaki ana konumuz "Evdeyim, ama neler yapabilirim?" sorusuna tavsiyeler sunabilmek olacak.

Bazı bireyler sosyal izolasyon nedeniyle evlerinde sıkılan kişilere anlam veremediklerini dile getiriyor ve yaratıcı olmadıkları gerekçesiyle küçümsüyor. Ancak biz Homo sapiens türü, sosyal bir hayvan türüyüz. Sosyal izolasyon, yaşa bakmaksızın "Yalnızlık, güvensizlik, özgüvensizlik, dışlanma hissi, anksiyete ve intihara eğilim" gibi davranışlara neden olabilmektedir. Ailemizle, arkadaşlarımızla ve sevgi ilişkisinde bulunduğumuz insanlarla iletişim sıkıntılarından doğabilen sosyal problemlere de neden olabilmektedir. Hatta bu nedenle "sosyal izolasyon değil, fiziksel izolasyon" şeklinde bir düzeltme de yapılmaktadır. Çünkü gerek burada anlatacağımız yollarla, gerekse de diğer türlü yaratıcı çözümlerle sosyal olarak kendimizi yalıtmaksızın fiziksel olarak insanlardan uzak durmamız mümkündür.

Elbette kötü olaylar karşısında çeşitli şakalar üretip stresimizi yönetmeye çalıştığımız, bu gibi durumlarda kara mizaha başvurduğumuz bir durum da söz konusu. Bunu Corona markası bira ile resim çekip "Bakın bende Corona var!" diyenlerden tutun introvert (içe dönük bireyler) ile ilgili şu tarz memlere kadar:

• Haberler: Herkes evde kalmalı!
• İçe Dönük Kişi (Introvert): Bence de.
• Haberler: Koronavirüs salgınına dikkat edin!
• İçe Dönük Kişi: Ne salgını?

Bir epidemik ya da pandemik nedeniyle eve kapanma durumlarında da insanlar durumun kontrolü altında olduğu hissiyatı olması nedeniyle gereğinden fazla alışveriş (İng.: "Panic buying") yapma eğiliminde olabilir, ancak bu ihtiyaç sahibi olan başka insanların da zorluk çekmesine neden olacaktır. Özellikle maske gibi ürünlerde olan azalma hastanelerde bizler için yorulmak bilmeden çalışan sağlık ekiplerine de zorluk yaşattırmaktadır. İnsanlara tıp bilimiyle ilgili bilgilendirmeler yapan ve YouTube'da Doctor Mike olarak bilinen Dr. Mikhail Varshavski, birçok kez şu sözü bizlere hatırlatmaktadır:

Tedbirli olun, endişeli değil.

Endişeli Olan Kişilere Öneriler

1. Planlı Olun: Bir sonraki gün için yatmadan önce bir "Yapılacaklar Listesi" hazırlayın. Bu durum sizin daha rahat bir uyku çekmenize neden olacak ve bazı işlerin kontrolünüzde olduğunu hissettirecektir.
2. Haberlere Ara Verin: Elbette güncel bilgilere sahip olmak da önemlidir, ancak durmadan haberleri takip etmeyin. Sosyal medyaya ve haberlere biraz ara verin ve kendinize vakit ayırın.
3. Uyku Saatinize Dikkat Edin: 7 saatin altında olmamasına dikkat gösterin.
4. Beslenmenize ve Hijyeninize Dikkat Edin: Bu ikisi, salgının yayılmasını önlemek konusundaki en büyük iki dostumuz. Beslenmenize dikkat ederek savunma sisteminizi güçlendirin, hijyene dikkat ederek virüsleri uzak tutun.
5. Egzersiz Yapın: Tüm gün evde oturarak ve televizyonun/bilgisayarın başında vakit geçirerek bedeninizi tembelleştirmeyin, bu şekilde yeni rahatsızlıklara kapı açmayın. Evde spor yapmak kaslarınız, bağışıklığınız ve genel sağlığınız için çok önemlidir.

Bu konudaki tüm psikolojik tavsiyelerimizi buradaki salgın psikolojisi yazımızdan okuyabilirsiniz.

Tam Liste: Başka Neler Yapılabilir?

Bu durumda sizlere sadece "Film izleyin, kitap okuyun." klişesini dile getirmek istemiyoruz; bunları zaten biliyorsunuz. Buna rağmen, kitap okumak ve film izlemek sizi gevşetip, gündemden uzaklaştırarak psikolojik olarak rahatlatabilir. Ayrıca elbette Türkiye'de kitap okuyanların artmasını isteriz ve Evrim Ağacı olarak yazdığımız kitaplara Goodreads gibi kitap platformları üzerinden değerlendirme ve geri bildirimler almayı da dileriz:

1. Evrim Kuramı ve Mekanizmaları - Çağrı Mert Bakırcı
2. Evrenin Karanlığında Evrimin Işığı - Kolektif
3. Şüphecinin El Kitabı - Arsel Berkat Acar, Çağrı Mert Bakırcı

Altta paylaştığımız liste sadece tam-zamanlı evde kalan insanlar için değildir, aynı zamanda işe gidip gelen, sağlık çalışanı olan, evde çocuklarıyla ilgilenen ve/veya sınava hazırlanan öğrenciler için de biraz moral vermek ve stresi azaltmak amacıyla önerilmektedir.

Listede önerdiğimiz bazı site ve programları da reklam amacıyla değil, "Ne kullanabilirim?" sorusunu sorabilecek okurlara fikir vermek amacıyla eklenmiştir (42 maddeyle Douglas Adams'ın Otostopçunun Galaksi Rehberi'ne göz kırpıyoruz).

Sizlerin de program tavsiyeleri varsa lütfen paylaşınız. En altta listenin görselleştirilmiş versiyonunu bulabilirsiniz.

1. İşaret Dilini öğren
2. Mors Alfabesini ezberle
3. Satranç taktiklerini araştır
4. Uzun zamandır görüşmediğin insanları yokla
5. Yeni bir deste kart oyunu öğren, sihirbazlık numarası da olur
6. Islık çalmayı öğren veya varsa evde enstrüman çalmayı öğren (komşuları pek rahatsız etmeden)
7. Farklı yazarların şiirlerine göz at, hatta kendin bir tane yaz
8. Oyun indir ve oyna (Platformlar: Steam, Epic Games, Origins)
9. İlginç bir diziye ya da animeye başla (Platformlar: Netflix, Disney+)
10. Evinin bir köşesini baştan dekore et
11. Eskiz çizmeye çalış
12. Kendi karikatürünü yarat
13. Bir şarkı yaz
14. Meditasyon yap
15. Yoga videoları izle ve uygula
16. Sevdiğin filmlerin bir listesini oluştur (Platform: IMDb)
17. Bir çizim programında hayalindeki evi çiz (Programlar: Google Sketchup, AutoCAD, Lumion, Oyun: The Sims)
18. Kodlama öğren
19. O karmakarışık dolabını düzenle, buna bilgisayar ve cep dosyaların dahil!
20. Yeni bir yemek tarifi öğren
21. Haritadan pek tanımadığın bir ülkeyi seç, tarihini araştır, hatta ülke isim ve konumlarını ezberlemeye çalış (Program: Google Earth, Oyun: World Geography Games)
22. Origami yap
23. Stand-Up komedi videoları seyret
24. Beatbox yapmayı öğren
25. Bir müzik programında kendi elektronik şarkını oluştur (Programlar: Audiotool, FL Studio)
26. Yapboz yap ya da Rubik küp çöz
27. Yeni bir dilde temel şeyleri öğren (Uygulamalar: Duolingo, Busuu, Babbel)
28. Bilgi içerikli siteleri gez, yeni bir şeyler öğren ve yorum bırak (Öneriler: Evrim Ağacı, Öncül Analitik Felsefe, Açık Bilim, Yalansavar, Bilimfili, Kozmik Anafor, Atlas Obscura, ThoughtCo.)
29. Daha önce hiç araştırmadığın bir mühendislik ya da bilim dalına dair araştırma yap
30. Uzun zamandır ertelediğin o kitabı alıp okumaya başla
31. Basit bir programda kendi animasyonunu oluştur (Öneri: Powerpoint)
32. Elementler tablosunu ezberlemeye çalış, bununla kendine bir ezbere dayalı oyun yarat
33. Farklı egzersiz hareketleri öğren (kendini incitmeden tabii ki)
34. Podcast dinle (Öneri: Evrim Ağacı, Yalansavar, Açık Bilinç, Popular Science Türkiye)
35. Sesli kitap dinle
36. En az üç topla jonglörlük yapmaya çalış
37. Faydalı gördüğün videoları alt-yazılandır (Site: TED)
38. Bir infografik hazırla (Site: Canva)
39. Kendi bilimkurgu öykünü yaz (hatta bittiğinde Bilimkurgu Kulübü sayfasıyla paylaş)
40. Güneş Sistemimizdeki diğer gezegenleri biraz daha yakından tanımaya çalış ve özelliklerini oku
41. Pek tanımadığın bir Din ya da İdeoloji hakkında oku
42. Daha önce hiç dinlemediğin bir dilde şarkılar aç (Uygulama: Spotify)

Tüm ekli görseller Pixabay sitesinden alınmıştır

Elbette listeye daha bir sürü şey eklenebilir, ama hayal gücünüze de güveniyoruz.

Bu süreçte lütfen kendinize ve sevdiklerinize dikkat edin, sağlığınızı ve hijyeninizi ihmal etmeyin, uyarıları dikkate alın ve uymayanları uyarın, komplo teorilerine kulak vermeyin ve bilimden yana olun, fırsatçıların ceplerini doldurmalarına müsaade etmeyin ve panik alışverişi yapmayın, saygıyla ve sevgiyle kalın.