Disgrafi Nedir? Yazılı İfade Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?

"Yazma" kavramı; tek bir mektubun yazıya dökülmesinden bir doktora tezinin kavramsallaştırılması, taslağının hazırlanması, gözden geçirilmesi ve düzenlenmesi gibi karmaşık süreçlere kadar uzanan geniş bir görev yelpazesini kapsar. Yazma, genel akademik başarı ile ilişkilendirilen önemli bir akademik beceridir.

Ortalama olarak yazma görevleri, okul gününün yarısını kaplar ve yazmakta zorluk çeken öğrenciler genellikle bir öğrenme güçlüğüne sahip oldukları kabul edilmek yerine özensiz veya tembel olarak yanlış etiketlenirler. Yetersiz el yazısı; daha düşük benlik algısı, daha düşük benlik saygısı ve daha zayıf sosyal işlevsellik ile ilişkilendirilmiştir.

Disgrafi, yazılı dil aracılığıyla açık ve doğru bir şekilde iletişim kurma zorluğu veya yetersizliği olarak tanımlanır. Sözdizimi hataları, uygun olmayan el yazısı, garip heceleme ve yanlış kelime üretimi yaygındır. Disgrafi farklı yaşlarda farklı belirtilerle ortaya çıkabilir. Disgrafinin mekanizmalarına ilişkin farklı teoriler öne sürülmüştür ancak yeterince anlaşılamamıştır ve genellikle tanı konulamamaktadır.

Disgrafinin diğer öğrenme ve psikiyatrik bozukluklarla birlikte görülme oranı yüksektir. Disgrafi gibi özgül öğrenme güçlüklerinin tanı ve tedavisi tipik olarak eğitim sistemine odaklanır; ancak doktorunuz eşlik eden hastalıkların gözlenmesi ve değerlendirilmesinin yanı sıra rehberlik ve destek sağlanmasında önemli bir rol oynayabilir.

Tanım ve Sınıflandırma

Disgrafinin kesin tanımı ve disgrafide görülen eksiklikler konusunda bu bozukluğa atfedilen teorik mekanizmalara dair çok sayıda tartışma mevcuttur. Tarihsel olarak, Disgrafi çoğunlukla kas koordinasyonu eksikliğine bağlı olarak yazılı metin üretiminde bir bozukluk olarak tanımlanmıştır. Disgrafinin bu kavramsallaştırılması "motor" ve "periferik" disgrafi olarak kategorize edilmiştir.

En geniş tanımıyla Disgrafi; harf oluşumu/okunaklılığı, harf aralıkları, heceleme, ince motor koordinasyonu, yazma hızı, dilbilgisi ve kompozisyonla ilgili sorunları içeren herhangi bir aşamadaki yazma becerisi bozukluğudur. Günümüzde Disgrafi, Edinilmiş Disgrafi ve Gelişimsel Disgrafi olmak üzere iki ana kategoride sınıflandırılabilir.

Edinilmiş Disgrafi, mevcut beyin yolları bir olay nedeniyle bozulduğunda ortaya çıkar ve önceden edinilmiş becerilerin kaybıyla sonuçlanır. Buna karşılık Gelişimsel Disgrafi, yazma becerilerinin gelişimindeki zorluklardan kaynaklanır ve yeterli öğrenme fırsatı ve bilişsel potansiyele rağmen yazma becerisi edinmedeki zorluğu ifade eder. Gelişimsel Disgrafi çocukluk döneminde ortaya çıkar ve bir öğrenme güçlüğü olarak kabul edilir.

İki ana kategoride de Disgrafinin, her birinin kendine özgü semptomları olan çeşitli alt türleri bulunur. Bunlardan bazıları aşağıdakileri içerir:

• Disleksik Disgrafi, kendiliğinden yazılan yazıların okunaksız olduğu durumlarda görülen türdür. Buna karşılık, kopyalanan (kâğıda geçirilen) çalışma oldukça iyi olabilir. Tipik olarak heceleme etkilenir. Genellikle, ince motor becerileri için hız ve el becerisi normal olma eğilimindedir.

Arianemayceniza

• Motor Disgrafi, yaygın olarak görülen bir disgrafi türüdür. Bu disgrafi türünde analiz edilmesi gereken sadece yazılan ürün değil aynı zamanda yazma sürecidir. Motor Disgrafi genellikle ince motor becerilerindeki eksiklikten kaynaklanır. Zayıf el becerisi, zayıf kas tonusu veya sadece belirtilmemiş motor sakarlıkları olabilir. Bu öğrenciler için (başka bir belgeden görerek kopyalanmış olsa bile) herhangi bir yazılı çalışma zayıf veya okunaksızdır. Bu nedenle spontane veya kopyalanan çalışmalar bu durumdan etkilenir. Harf düzeni/dizilimi çok kısa yazı örneklerinde kabul edilebilir olabilir ancak aşırı çaba veya ekstra zaman gerektiren yazılarda bozukluk rahatlıkla gözlemlenebilir. Bu öğrenciler genellikle zayıf bir kavrama yeteneğine sahiptir; kalemi yanlış tuttukları için yazıları eğri/yamuk olabilir veya kâğıda çok baskı uyguluyor olabilirler. Motor Disgrafide genellikle heceleme etkilenmez.

We Are Teachers

• Uzamsal Disgrafi, genellikle görsel-uzamsal bir eksiklikten kaynaklanır. Bu öğrenciler okunaksız spontane yazılı çalışma ve okunaksız kopyalanmış çalışma ile kendilerini gösterirler. Bu öğrenciler tipik olarak normal heceleme ve normal ince motor becerilerine sahiptir ancak yazılarını satırın içinde tutmakta ve kelimeler arasında boşluk bırakmakta zorlanırlar. Bu durum çizim becerilerinde de görülebilir.

Occupational Therapy

• Fonolojik Disgrafi, aşina olunmayan kelimelerin ve fonetik olarak düzensiz kelimelerin yazımının bozulduğu yazma ve heceleme bozuklukları ile karakterize edilir. Fonolojik Disgrafisi olan bireyler ayrıca fonemleri hafızada tutamaz ve hedef kelimeyi üretmek için uygun sırayla harmanlayamazlar.
• Leksikal Disgrafi, bir kişi heceleyebildiğinde ancak yazmak için ses ve harf kalıplarına güvendiğinde ortaya çıkar. Bu durum düzensiz kelimelerin yanlış yazılmasına neden olur. Leksikal Disgrafi çocuklarda nadir görülen bir durumdur. Daha az fonetik olan İngilizce ve Fransızca gibi dillerde daha yaygındır.

Belirti ve Bulgular

Akademik talepler arttıkça ve nörogelişim ilerledikçe Disgrafi çeşitli belirti ve semptomlarla ortaya çıkabilir. Yazma sürecinin bir veya daha fazla seviyesi etkilenebilir. El yazısı tipik olarak okulun ilk yıllarında gelişmektedir ve bu nedenle Disgrafi genellikle bu dönemde fark edilmez. Dahası, Disgrafi genç yetişkinlik yıllarında bile fark edilmeyebilir. Birlikte görülen disleksi ve disgrafi daha kolay fark edilir ancak okuma becerisindeki bozukluklar genellikle yazma becerisindeki bozukluklara göre önceliklendirilir ve ele alınır.

Ulusal Öğrenme Güçlükleri Merkezi, Disgrafi için yaşa ve gelişim aşamasına göre uyarı işaretlerinin bir özetini yayınlamıştır:

• Okul Öncesi Dönemdeki Çocuklar
• Yazarken garip bir tutuş veya vücut pozisyonu,
• Yazarken kolayca yorulma,
• Yazma ve çizme işlerinden kaçınma,
• Kötü biçimlendirilmiş, ters çevrilmiş veya tutarsız aralıklarla yazılmış yazılı harfler,
• Sınırlar (kenar boşlukları) içinde kalmada zorlanma.
• Okul Çağındaki Çocuklar
• Okunaksız el yazısı,
• El yazısı ve baskı stili (düz yazı) geçiş yapma,
• Kelime bulma, cümle tamamlama ve yazılı anlamada zorlanma.
• Ergen ve Genç Yetişkinler
• Düşüncenin yazılı organizasyonunda zorluk,
• Sözlü görevlerde tekrarlanmayan yazılı sözdizimi ve yazılı dilbilgisi ile ilgili zorluklar.

Fark edileceği üzere Disgrafi semptomları küçük yaşlarda önce somut bozukluklar, daha ileri yaşlarda ise soyut bozukluklar olarak ortaya çıkmaktadır.

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

Disgrafi mekanizmalarına ilişkin teorilerin birçoğu, Edinilmiş Disgrafisi olan bireyler üzerinde yapılan çalışmalardan türetilmiştir. Yazmanın, işlevsel yazma sistemini oluşturmak için motor planlama ve yürütme ile koordine edilen üst düzey biliş (dil, sözel çalışma belleği ve organizasyon) gerektiren karmaşık bir süreç olduğu gösterilmiştir. Farklı yazma görevleri farklı bilişsel süreçler gerektirir ve disgrafisi olan bireylerde bir veya daha fazla alanda bozukluk olabilir.

Örneğin, dikte edilen bir kelimeyi hecelemesi istendiğinde, dinleyicinin fonolojik uzun süreli belleğe ve ilişkili sözcüksel-anlamsal temsillere erişmek için fonolojik farkındalığı kullanması gerekir. Bu da yazma görevini yerine getirmek için motor planlama ve koordinasyon gerektiren soyut harf temsilleri oluşturmak üzere ortografik uzun süreli belleği harekete geçirir ve bunların tümü çalışma belleğinde tutulur.

Sözde bir kelimenin ya da yeni bir kelimenin hecelenmesi, doğru hecelemeyi tahmin etmek için bilinen fonem-grafen kurallarını uygulayan subleksikal heceleme sürecinin işlevini gerektirir. Yeni bir kelimenin kendiliğinden üretilmesi önce imla becerilerinin kullanılmasını, ardından da sözlüksel temsile erişilmesini gerektirecektir. Hızlı ve akıcı bir şekilde yazmak, beyinciğin aracılık ettiği motor planlama ve koordinasyon gerektirir. Yazma görevi boyunca görsel ve işitsel işleme ve dikkat, okunaklı yazı üretimi için çok önemlidir.

Yazma sürecinin tek bir yönündeki bozukluk bile bireyin yaşına uygun bir ürün ortaya koyma becerisini bozabilir. Araştırmacılar disgrafinin farklı alt türlerinin farklı mekanizmalarla ilişkili olabileceğini teorize etmiş olsalar da yeni çalışmalar otomatiklik, dil ve motor koordinasyondan sorumlu beyin alanları arasında karşılıklı ilişkiler olduğunu göstermiştir.

Vaka çalışmaları, serebellar hasarın edinilmiş disgrafi semptomlarına neden olabileceğini göstermiştir; bu da yazmanın koordinasyonunda bir miktar rol oynadığını göstermektedir. Fonksiyonel görüntüleme çalışmaları da beynin bu bölgesinin dil ve otomatiklikte hayati bir rol oynadığını göstermiştir.

Olası tutulum mekanizmaları arasında beyinciğin farklı şekillerde bozulabilen ve farklı işlevsel bozukluklarla sonuçlanabilen bir sinir sistemi veya çerçevesinin geliştirilmesinde gerekli olduğu hipotezi yer almaktadır.

Genler ve bunların öğrenme bozukluklarının olası etiyolojisi veya mekanizmalarındaki rolü gelişmekte olan bir alandır. Genetik kümelenme çalışmaları; sözel yürütme işlevi görevlerinin, otografik becerilerin ve heceleme yeteneğinin genetik bir temeli olabileceğini düşündürmektedir.

Örneğin, kromozom 15 üzerindeki genler zayıf okuma ve heceleme ile kromozom 6 üzerindeki genler ise fonemik farkındalık ile ilişkilendirilmiştir. Öğrenme güçlüğü olan bireyler ve aile üyelerinin fonksiyonel manyetik rezonans görüntülemede farklı beyin aktivasyon modellerine sahip olduğu kaydedilmiştir, bu da genetik bir katkı olduğunu ancak nedensellik olmadığını düşündürmektedir.

Genetik alanı gelişmeye devam ettikçe Disgrafi gibi öğrenme bozukluklarının genetiğine ilişkin daha fazla bilginin ortaya çıkması muhtemeldir.

Teşhis Yöntemleri

Disgrafi yalnızca bir el yazısı örneğine bakılarak teşhis edilemez. Nitelikli bir klinisyen, bireyi doğrudan test etmelidir. Özgül öğrenme güçlüğü tanısı tipik olarak bir eğitim ortamında genellikle mesleki terapistleri, konuşma terapistlerini, fizyoterapistleri, özel eğitim öğretmenlerini ve eğitim psikologlarını içeren bir ekip değerlendirmesi ile konur. Amerika Birleşik Devletleri'nde tanı çoğunlukla bireyselleştirilmiş bir eğitim planına uygunluğa yönelik bir değerlendirmenin ardından konur. Öğrenme güçlüğü veya Disgrafi tanısı, eğitim sistemi dışında psikoeğitimsel bir değerlendirme yoluyla da konulabilir.

"Disgrafi" terimi Amerikan Psikoloji Derneği tarafından tanınmadığından, teşhis kriterleri konusunda profesyonel bir fikir birliği yoktur. Fakat temel faktör (diğer öğrenme bozukluklarında olduğu gibi) yazma bozukluğunun çocuğun genel eğitim müfredatına erişimine getirdiği zorluk derecesi olmalıdır. Kanıtlar; gözlem, anekdot raporu, tamamlanmış çalışmaların incelenmesi ve normatif veriler dahil olmak üzere birden fazla kaynak ve bağlamdan elde edilmelidir.

Disgrafi'nin tanısal değerlendirmesinde genel olarak aşağıdakilere dikkat edilir:

• Yavaş yazma,
• Okunaksız el yazısı,
• Heceleme yeteneği ile sözel zekâ arasında tutarsızlık,
• Grafomotor planlama, ortografik farkındalık ve/veya hızlı otomatik isimlendirmede işlem gecikmeleri.

Yukarıdakilere ek olarak, kalem tutuşunun ve yazı duruşunun değerlendirilmesi de önemlidir.

Agora Bilim Pazarı

Birlikte Müzik Yapalım

Kahramanımız ördek kumsalda yalnız yaşar, tek başına konser verir ve günün kalan kısmını balık tutarak geçirir. Arkadaş edinmeyi endişe verici bulan ördek, hikâyenin ilerleyen bölümünde orkestrası olan Ayı, Tilki ve Martı ile müzik yapacak mı?

Devamını Göster

₺55.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Dış Sitelerde Paylaş

Standartlaştırılmış el yazısı değerlendirmeleri; öğrencilerin harfleri, kelimeleri, cümleleri ve/veya sözde kelimeleri kopyalarken hızlarını ve okunabilirliklerini ölçmek için kullanılabilir. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Minnesota El Yazısı Değerlendirmesi,
• Çocukların El Yazılarını Değerlendirme Aracı,
• El Yazısı Hızının Detaylı Değerlendirilmesi,
• Beery Gelişimsel Görsel-Motor Entegrasyon Testi (VMI).

Disgrafi şüphesi olan çocuklar, disleksi ve diğer öğrenme bozuklukları ile birlikte görülme oranlarının yüksek olması nedeniyle diğer potansiyel öğrenme sorunları açısından değerlendirilmelidir.

Disgrafi teşhisi için gerekli veya mevcut bir tıbbi test yoktur. Bununla birlikte psikiyatrik ve nörogelişimsel bozukluklarla öğrenme bozuklukları arasında yüksek oranda komorbidite olduğu göz önüne alındığında, doktor olası ilişkili durumların semptomlarını araştırmalıdır. Doktor tarafından zayıf koordinasyon, disritmiler, ayna hareketleri ve taşma hareketleri gibi "hafif/zayıf" nörolojik bulgular da dahil olmak üzere kapsamlı bir nörolojik muayene yapılmalıdır.

Eşlik eden nöroçeşitlilikler (Örn. otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu) ve duygudurum bozuklukları (Örn. anksiyete, depresyon) yarı yapılandırılmış görüşmeler ve/veya doğrulanmış ebeveyn ve öğretmen rapor formları kullanılarak değerlendirilebilir.

Tarama prosedürleri herhangi bir endişe alanına işaret ederse pratisyen hekim, çocuk nörolojisi, çocuk psikiyatrisi, gelişimsel-davranışsal pediatri veya diğer ruh sağlığı sağlayıcıları dahil olmak üzere ek teşhis kavramsallaştırması ve tedavi önerileri için uzman konsültasyonuna başvurmayı düşünmelidir.

DSM-5 Tanı Kriterleri

2013 yılında Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabının Beşinci Baskısını (DSM-5) yayınlamıştır. Bu son baskıda, Özgül Öğrenme Bozukluğu matematik, okuma ve yazılı ifade bozuklukları için kullanılan şemsiye terimdir ve artık akademik başarıyı etkileyen eksiklikleri içeren tek ve genel bir tanıdır.

Kriterler öğrenme bozukluklarını okuma, matematik ve yazılı ifadeye özgü tanılarla sınırlandırmak yerine genel akademik becerilerdeki eksiklikleri tanımlamakta ve okuma, matematik ve yazılı ifade alanları için ayrıntılı belirteçler sunmaktadır. Teşhis; resmi eğitim yılları boyunca okuma, yazma, aritmetik veya matematiksel akıl yürütme becerilerinde kalıcı zorluklar gerektirir.

Hasta Öyküsü

Ayrıntılı ve kapsamlı bir değerlendirme çocuğun yararınadır. İdeal olarak değerlendirme bilgileri, okul kayıtları ve tıbbi kayıtlar; öğretmenler ve ebeveynler gibi çeşitli kaynaklardan toplanır ve norm referanslı testlerden alınan puanları ve çocuğun yazı örneklerinin incelenmesini içerir.

Bir çocuğun yazma ile ilgili zorlukları, yazma konusunda aldığı eğitimin türü ve miktarı bağlamında değerlendirilmelidir. Çocuğun sınıftaki gözlemlerini içeren okul değerlendirmeleri, birlikte var olan sorunlar hakkında önemli bilgiler sunabilir. Örneğin, görevlere dikkatini veremeyen ve tamamlayamayan bir çocuk veya sözlü talimatları anlamakta güçlük çeken bir çocuk yetersiz yazılı çalışmalar üretebilir.

Nöropsikolojik literatür, değerlendirmede kullanılan yazı örneklerinin birden fazla yöntemle elde edilmesini önermektedir. Çocuk, yakın ve uzak uyaranlardan kopya çekerken (bakarak yazarken), dikte ederek yazarken ve zaman kısıtlaması olmaksızın kendiliğinden yazarken örnekler üretmelidir.

Tanısal Metotlar

Psikometrik olarak sağlam testlerden alınan standartlaştırılmış test puanları, öğrenme bozukluklarının teşhisinde en değerli bilgi kaynağı olarak kabul edilir. Ancak, tarihsel olarak standartlaştırılmış yazılı dil testlerinin geliştirilmesi daha az rafine bir alan olarak görülmüştür.

Yazılı dilde başarı testleri, yapıları ve becerileri ölçme yöntemleri bakımından çeşitlilik göstermektedir. Test puanlarının değerlendirilmesi, hangi alt becerilerin ölçüldüğü ve testin beceriyi nasıl ölçtüğü bilgisini içermelidir. Yazılı ifade bozukluğunun tespiti, yazmanın hangi bileşenlerinin çocuk için önemli sorunlara neden olduğuna dair bilgi sağlamalıdır.

Yazılı İfadenin Bileşenleri

Yazılı ifadenin bileşenleri genellikle el yazısı, büyük harf kullanımı ve noktalama, imla, kelime bilgisi, kelime kullanımı, cümle ve paragraf yapısı, üretim (miktar), genel kalite, otomatiklik veya akıcılık ve yazılı materyal türlerinin anlaşılması (metin yapısı) olarak kabul edilir. Baker ve Hubbard, yazmanın ustalık gerektiren temel bileşenlerine ilişkin bir analizde, çocuğun yazma sürecine ilişkin bilgi düzeyini de dahil etmiştir.

Yazılı İfadenin Değerlendirilmesi

Çocukların yazıları her zaman gelişimsel olarak uygun becerilerin farkındalığı ile değerlendirilmelidir. Çocuğun yazılı dilin mekaniğine hakimiyetinin değerlendirilmesi, kalitenin değerlendirilmesinden daha basittir.

El yazısı değerlendirilirken, çocuğun duruşu, kalem tutuşu ve kâğıt pozisyonu ve çocuğun el hakimiyetiyle ilgili sorunlar göz önünde bulundurulmalıdır. Yazı; harf oluşumu kalitesi, boyutu, aralığı, eğik hizalama, hız ve genel okunaklığı açısından değerlendirilmelidir.

Noktalama işaretleri ve büyük harf kullanımı becerilerinde ustalaşma beklentileri gelişimsel düzeylerle örtüşmektedir. Örneğin Greene ve Petty, ilkokulun her yılında öğrenilmesi gereken noktalama ve büyük harf kullanımı kurallarını formüle etmiştir. Yazım becerilerinin ölçümü sadece hata yüzdesini değil, yapılan hata türlerini de içermelidir; böylece çocuğun fonolojik teknikler de dahil olmak üzere kelime analizi becerilerinde ustalaşıp ustalaşmadığına karar verilebilir.

Cümle ve paragraf oluşturma değerlendirmesi; dilbilgisi kurallarına bağlılığı, mantığı ve fikirleri iletmedeki başarıyı değerlendirir. İçerik kalitesini değerlendirme girişimleri daha az ölçülebilirdir; Bunlar değerlendirmenin genellikle gayri resmi olarak kabul edilen yönleridir. Yazma örneğinin içerdiği özelliklerin puanlanması ve yazma örneğinin işlevsel başarısının bütünsel olarak değerlendirilmesi gibi yöntemler kullanılmıştır.

Yazılı ifadede önemli bir zorluk, çocuğun işlevselliğinin diğer yönleriyle etkileşime girebilir. En etkili tedavi yaklaşımının tasarlanması için çocukları çevrelerinde dikkate alan ve yalnızca yazılı ifade sorunlarını değil diğer öğrenme, psikososyal, aile ve toplum sorunlarını da değerlendiren ekolojik bir değerlendirme yaklaşımı önerilmektedir. Bu tür bir değerlendirme çocuk için hangi kaynakların mevcut olduğunu ve tedavide ne gibi engellerle karşılaşılabileceğini belirlemeye yardımcı olabilir.

Komorbiditeler

Disgrafi izole olabileceği, yani tek başına görülebileceği gibi yaygın olarak disleksi ve diğer öğrenme bozukluklarıyla da ilişkilidir. Kullanılan tanımlara bağlı olarak, yazma problemi olan çocukların %30 ila %47'si aynı zamanda okuma problemi de yaşamaktadır. Ayrıca, Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu, Serebral palsi ve Otizm Spektrum Bozukluğu da dahil olmak üzere diğer birçok nörogelişimsel bozuklukta yazma güçlüğü görülebilir. Araştırmalar, bu bozukluklara sahip çocukların %90-98'inin yazmakta zorlandığını göstermektedir.

Bireylerin motor gelişim ve motor beceri ediniminde eksikliklerinin olduğu gelişimsel koordinasyon bozukluğu, genellikle yazma gelişimini de etkiler. Gelişimsel koordinasyon bozukluğu olanların yaklaşık yarısında yazma becerilerinde de bozulma görülür.

Öğrenme bozuklukları ve ruh sağlığı bozuklukları arasındaki ilişki bağlamında komorbidite bir istisna değil kuralın kendisidir. Bu yüksek komorbidite riski göz önüne alındığında, klinisyenler hastaları olası ilişkili durumlar açısından izlemelidir. Örneğin, otizm spektrum bozukluğu olan hasta okuma, yazma ve matematik sorunları açısından izlenebilir, disgrafisi olan hasta ise komorbid dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu bakımından araştırılabilir.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

Tedavi yaklaşımları arasında zayıf becerilerin eğitimsel olarak iyileştirilmesi, öğrenme ortamına uyum saplanması ve (varsa) eşlik eden tıbbi ve zihinsel sağlık sorunlarının ele alınması yer alır. Disgrafi ve diğer öğrenme bozuklukları için birincil müdahale eğitim ortamında gerçekleşir. Müdahaleler genel olarak üç seviyeye ayrılabilir:

• Düzenleme.
• Değişiklik.
• İyileştirme.

Disgrafi ve diğer öğrenme bozukluklarının belirtileri değişen akademik talepler ve bilişsel gelişimle birlikte değiştiğinden bu koşulların yönetimi, en güncel bozukluk düzeyine uyum sağlaması gereken akışkan ve yaşam boyu devam eden bir süreçtir. IDEA (Engelli Bireyler Eğitim Yasası) tarafından belirtildiği üzere, okul sistemi öğrencinin eğitim ortamındaki ihtiyaçlarını değerlendirmeli ve gerekli destekleri sağlamalıdır.

Çoğu zaman ilkokulun ilk yıllarında disgrafiye yönelik müdahale, ince motor becerilerini geliştirmeye odaklanır. El koordinasyonunu ve gücünü artırmaya yönelik motor aktiviteler arasında iz sürme, labirentlerde çizim yapma ve kille oynamanın yanı sıra parmakla dokunma ve elleri ovma/sallama gibi egzersizler yer alır.

Müdahale, kavrama kontrolü ve iyi yazma duruşunun öğretilmesini de içerebilir. Ancak araştırmalar, motor becerilerin ortografik becerilerle birlikte öğretilmesinin en etkili yaklaşım olduğunu göstermiştir. Ortografik görevlerin öğretilmesine ilişkin örnek bir yöntem Berninger tarafından tanımlanmıştır: Öğrenci her bir harfi yazmayı, önce harfi yazma adımlarını görsel olarak öğrenerek (Numaralandırılmış ok işaretleri içeren bir örneğe dayanarak), ardından harfi yazma eylemini görselleştirerek, harfi yazıya dökmek için işaretleri kullanarak ve yazılı ürünü ilk örnekle kontrol ederek öğrenir.

Diğer teknikler, öğrencilerin dikkatini yazılı ürünün kendisinden ziyade yazma ile ilgili hareketlere odaklar. Bu hareketler örnek olarak statik kılavuzlar yerine video modellerini incelemek ve mürekkepsiz yer tutucu kalemler kullanmak verilebilir.

Aile, bireyin yazmanın keyifli ve eğlenceli bir deneyim olabileceğini öğrenebilmesi için eğitim ortamı dışında eğlenceli yazma etkinlikleri sağlamalıdır. Araştırmalar eğitsel oyunların ve etkinliklerin, öğrencilerin uzun süreli hafızadan harfleri alma pratiği yapmalarına yardımcı olmak için kullanılabileceğini göstermiştir.

Disgrafisi olan öğrenciler; özellikle ortaokul ve lise yıllarına geldiklerinde planlama, taslak hazırlama ve gözden geçirme gibi yazmanın daha karmaşık kısımlarında da yardıma ihtiyaç duyabilirler. Randomize kontrollü çalışmalar, "yazma kulüpleri" gibi müdahalelerin bu becerilerle mücadele eden öğrencilerin performansını artırabileceğini göstermiştir.

Onaylanmış bir başka yaklaşım da genelleştirilmiş ve sürdürülebilir etkinlik gösteren öz-düzenlemeli strateji geliştirme programıdır. Bu müfredat özellikle yazma stratejileri ve öz-düzenleme konularında eğitim vermekte ve öğrenciler ders sırasında işbirlikçi olarak hareket etmektedir. Ortaokul ve lisede yazma güçlükleri devam eden öğrenciler kompozisyon konusunda ek özel eğitime ihtiyaç duyabilirler.

Düzenleme

Düzenleme; öğrenme bozukluğu olan çocukların diğer çocuklarla aynı ödevleri tamamlamalarına olanak tanıyan, görevlerin sunuluş biçimindeki değişikliklerdir ve her öğrenci için bir düzenleme yapılabilir. Düzenleme, öğrenmeyi öğrenci için erişilebilir hale getirir ve öğrencinin bildiklerini göstermesine olanak tanır. Düzenlemeler ödevlerin içeriğini değiştirmez, öğrencilere haksız bir avantaj sağlamaz veya değerlendirmeler söz konusu olduğunda bir testin neyi ölçtüğünü değiştirmez.

Düzenlemeler, yazmayla ilişkili stresi azaltmaya yönelik olmalıdır. Özel saplı daha büyük kalemler ve dokunsal geri bildirim sağlamak için kabarık çizgili kağıtlar gibi özel cihazlar kullanılabilir. Ev ödevleri, sınıf ödevleri ve sınavlar/testler için ekstra süre tanınabilir. Öğrencinin rahatlık düzeyine bağlı olarak bilgiyi göstermenin alternatif yolları (örneğin yazılı sınav yerine sözlü veya kaydedilmiş sınavlar) düşünülebilir.

Teknolojik kolaylıklar arasında otomatik yazım denetimi, sesten metne tanıma yazılımı, tabletler ve bilgisayar klavyeleri yer almaktadır. Bu cihazlar giderek daha gelişmiş hale geldikçe, sınıfta kullanılmak üzere yeni cihazlar düşünülmelidir. Bununla birlikte, birçok günlük görev için (örneğin form doldurmak) yazılı dile hala ihtiyaç duyulduğundan okulda el yazısı uygulamasına devam edilmelidir.

Araştırmalar ayrıca kelimeleri elle yazma sürecinin öğrenmeye benzersiz bir ivme kazandırabileceğini göstermiştir. Düzenlemelerin planlama ve organizasyon da dahil olmak üzere yazmayla ilgili yürütücü işlev görevlerindeki bozukluğu doğrudan ele alamayabileceğini unutmamak önemlidir. Bilgisayarlar ve sesten metne dönüştürme destekleri, otomatiklik zorlukları devam edenlerde yazma stresini azaltabilir ancak bu kolaylıklar üst düzey yazma zorluklarını etkilemeyebilir.

Düzenlemelerle tamamlanan okul ödevleri ve testler, düzenleme olmadan tamamlananlarla aynı şekilde notlandırılmalıdır. Düzenlemeler, eldeki göreve eşit erişim sağlamak içindir, gereksiz bir avantaj sağlamak için değildir.

Düzenlemelerin seçilmesi ve etkinliğinin izlenmesi devam eden bir süreç olmalı ve değişiklikler öğrencilerin, ebeveynlerin ve eğitimcilerin katılımıyla gereken sıklıkta yapılmalıdır. Önemli olan, seçilen düzenlemelerin öğrencilerin belirli ihtiyaç alanlarına hitap ettiğinden ve beceri ve bilginin sergilenmesini kolaylaştırdığından emin olmaktır.

Değişiklik

Değişiklikler genellikle önemli bilişsel veya fiziksel engelleri olan öğrenciler için yapılır. Bir değişiklik, içerik bilgisi beklentilerinin yanı sıra değerlendirme yönetimi uygulamalarını da değiştirir. Değişiklik; engelli bir öğrencinin bir derse, standarda veya sınava katılmasına erişim sağlayan çalışma alanı, standartlar, sınav hazırlığı, yer, zamanlama, programlama, beklentiler, öğrenci tepkisi ve/veya diğer özelliklerde yapılan bir değişikliktir. Dersin, standardın veya sınavın standardını veya beklentisini temelden değiştirir veya düşürür.

Disgrafi, özellikle yazılı ürünlerle ilgili olarak öğrencinin akademik programında değişiklikler yapılmasını gerektirebilir. Öğretmenler büyük yazılı ödevleri küçültmeyi, büyük projeleri daha küçük projelere bölmeyi veya öğrencilere çalışmalarının tek bir boyutuna göre not vermeyi tercih edebilir (Örneğin içerik veya yazım, ikisi birden değil.). Genel olarak, öğrenme için "en az kısıtlayıcı ortamı" sağlayan okul, öğrenciyi mümkün olduğunca genel eğitim ortamı içinde tutmaya çalışmalıdır.

İyileştirme

İyileştirme, öğrencinin yazılı ifadede yaşadığı güçlüğün ciddiyetine göre belirlenmelidir. Birçok nörogelişimsel durumda olduğu gibi, erken müdahale en büyük kazanımı sağlar. Müdahaleye yanıt modelini takiben katmanlı bir yaklaşım kullanılabilir. Bu model üç kademeli müdahaleden oluşur; daha düşük kademelerde mücadele etmeye devam eden öğrenciler daha yüksek kademelere yükselir.

• 1. Kademe, tüm öğrencilerin öğrenme farklılıkları açısından önleyici taramadan geçirilmesinden oluşur. Genel eğitim öğretmenleri için sağlam yazma alışkanlıklarını teşvik etmenin yollarına ilişkin uzman tavsiyeleri yayınlanmıştır.
• 2. Kademe, belirli öğrenme sorunları olan öğrencilere yönelik hedefli müdahaleden oluşur.
• 3. Kademe, zorlanmaya devam eden ve en fazla desteğe ihtiyaç duyan öğrencilere en yoğun tedaviye odaklanır. Çoğu müdahale çalışmasında, öğrenciler genellikle birkaç hafta boyunca 20 dersten sonra iyileşme gösterirler.

Müddet Tahminleri (Prognoz)

Disgrafi yaşam boyu tedavi ile düzelebilir ancak prognoz esas olarak etiyolojiye bağlıdır. Yazılı ifade bozuklukları, bilgisayar destekli dikte sistemleri veya yazım denetimi gibi yardımcı teknolojilere erişemeyen kişiler için akıcı yazmanın önünde ömür boyu bir engel olarak kalabilir. Nörodejeneratif bozukluklardan kaynaklanan disgrafinin giderek kötüleşmesi beklenir.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Öğrenme bozukluklarının tanımları üzerinde uzlaşmaya varılamaması ve ülkeler arasındaki prosedürlerdeki farklılıklar, görülme sıklığı tahminlerinin büyük ölçüde değişmesine yol açmaktadır.

Disgrafinin diğer öğrenme bozukluklarıyla benzer sıklıkta görüldüğü varsayılmaktadır. Okuma, yazma ve matematiğin akademik alanlarında özgül öğrenme bozukluğunun yaygınlığı; farklı dil ve kültürlerdeki okul çağındaki çocuklar bağlamında %5 ila %15 arasındadır.

Edinilmiş eksiklikleri olan yetişkinlerle yapılan nöropsikolojik araştırmalarda, okuma ve yazmanın bağımsız beceri alanları olduğu ve disgrafinin disleksi olmaksızın ortaya çıkabildiği görülmektedir. Bu durum çocuklarda iyi çalışılmamıştır. Disleksi ve/veya diskalküli olmadan veya eş zamanlı olarak ortaya çıkan yazılı ifade bozukluğu nadir olarak görülmektedir.

Önlem Yöntemleri

Disgrafiyi önlemenin bilinen bir yolu yoktur, ancak erken müdahale durumun etkisini en aza indirmeye yardımcı olabilir. Çocuğunuzda Disgrafi olabileceğinden şüpheleniyorsanız mümkün olan en kısa sürede yardım almanız önemlidir. Erken müdahale, çocuğunuzun yazma becerilerini geliştirmeye yardımcı olabilir ve durumun akademik performansını etkilemesini önleyebilir.

Etimoloji

Disgrafi terimi Yunanca "zorluk" anlamına gelen "dys-" ve "yazı" anlamına gelen "graphia" kelimelerinden gelmektedir.