Özgül Öğrenme Güçlüğü: Bir Şeyleri Öğrenmekte Zorlanıyor musunuz?

Özgül Öğrenme Güçlüğü (ÖÖG), nörolojik temelli, hayat boyu devam eden gelişimsel bir bozukluktur. Bu kişiler dinleme, konuşma, okuma-yazma, problem çözmek gibi birçok yeteneklerin kullanımında ve geliştirilmesinde; edinilen bilgilerin depolanması, işlenmesi ve üretilmesi gibi konularda da zorluklar yaşarlar. Kısacası Özgül Öğrenme Güçlüğü, kişiye bilginin öğretilmesinde zorlanılması ve kişinin bu bilgiyi işleyememesi gibi sorunlara neden olmasıdır.

Fakat düşünülenin aksine ÖÖG, doğuştan olmakla beraber kişinin zekasına, görme-işitme, eğitimde aksama, ailesel problemlere vb. bağlı değildir. Öğrenme Güçlüğüne eşlik eden diğer bozuklukların başında Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) gelmektedir. DEHB, tedavi edilebilmesinin yanında öğrenme güçlüğünden ziyade, kişinin dikkati dağılması gibi nedenlerle bilgiyi edinememesidir.

whiteswan foundation

Öğrenme Güçlüğü Belirtileri

Özgül Öğrenme Güçlüğü'nün belirtileri, okul öncesi ve okul dönemi olarak ikiye ayrılır:

Okul Öncesi Dönem Belirtileri

• Konuşmada gecikme ve diğer konuşma bozuklukları (telaffuz hataları, konuşurken zorlanma, az konuşma vb.),
• Bisiklet sürme, ip atlama, bağcık bağlama gibi motor becerilerde yetersiz gelişim,
• Aşırı hareketlilik ve dikkat eksikliği,
• Basit kavramları öğrenmede güçlük (sağ-sol, ince-kalın, uzun-kısa vb.),

Okul Dönemi Belirtileri

• Okuma yazmada gecikme/zorluklar yaşanması,
• Aritmetik işlemleri (çarpma, bölme, toplama, çıkarma) öğrenmede güçlük, işlemlerin karıştırılması,
• Mevsimler, aylar, günler vb. ezberlemekte zorlanma. Ezberlenilse bile bilgiyi işlemekte zorlanabilirler. Örneğin, "Salı'dan bir önceki gün nedir?" diye sorulduğunda yanıt verememe, cevapları karıştırma gibi sorunlar yaşama,
• Bedensel faaliyetlerde (ip atlama, koşma vb.) sakarlık yaşanması, sık sık yaralanmalar, istenilmese de evdeki eşyalara zararlar verilmesi,
• Arkadaş kurmada zorluk, sosyal problemler yaşama,
• Belirli bir çalışma stratejine sahip olmama, nasıl çalışacağını bilememe,
• Saati öğrenme ve okumada güçlük

gibi sorun ve gecikmeler ÖÖG'nin başlıca belirtileridir. Bir çocuğun Öğrenme Güçlüğü çekmesi için yukarıdaki tüm belirtilere sahip olması gerekmez; belirtilerin çocuktan çocuğa değişebileceği gibi, birden fazla konuda özellikle motor faaliyetlerde güçlük çekinilmesi durumunda gereken yerlere başvurulmalıdır.^[1]James H. Wendorf'un dediği gibi:

Damgalama, yetersiz başarı ve LD'nin yanlış anlaşılması, ebeveynlerin ve çocukların üstesinden gelmesi gereken inatçı engeller olmaya devam ediyor. LD ele alınmadan bırakılırsa, milyonlarca insan geride kalma, düşük öz saygının yükü altında kalma, düşük beklentilere maruz kalma ve hayallerinin peşinden gitme gibi risklerle karşı karşıya kalır.

Öğrenme Güçlüğüne Ne Sebep Olur?

Uzmanlar, Özgül Öğrenme Güçlüğü'nün belirli ve tek bir nedeni olmadığını söylüyorlar. Fakat öğrenme güçlüğüne neden olabilecek bazı faktörler olduğunu da söylüyorlar. Bu faktörler şunlardır:

• Kalıtım: Ebeveynleri ÖÖG'ye sahip olan bir çocuğun, aynı bozukluğu geliştirmesi; ebeveynleri böyle bir bozukluğa sahip olmayan bir çocuğa göre çok daha olasıdır.
• Hamilelik Dönemi: Hamilelik döneminde annenin alkol, uyuşturucu tüketimi, erken/geç doğum, fiziksel travma, rahimde zayıflık, oksijen yetersizliği, prematüre gibi diğer olası faktörlerdendir.
• Kimyasallar: Çocuğun radyoaktif ışınlara, plastik, kurşun (boyalar, seramikler, oyuncaklar vb.) gibi toksinlere uzun süre maruz kalınması.
• Komorbidite: ÖÖG'ye sahip olan çocuklar, dikkat sorunları, agresif (yıkıcı) davranış bozuklukları açısından ortalama insanlara nazaran daha büyük risk altındadırlar. ÖÖG'ye sahip olan çocukların %25'inin DEHB; DEHB'e sahip çocukların ise %15 ila %30'unun öğrenme güçlüğüne sahip oldukları ve bu sayılara yakın oranlarda da çocukların, anksiyete ve depresyon gibi bir takım problemler yaşadığı da tahmin edilmektedir.^[2]

Özgül Öğrenme Güçlüğü Türleri

ÖÖG toplamda 3 farklı türe ayrılmaktadır, bunlar:

• Disleksi: Okuma, konuşma, heceleme gibi alanlarında yaşanan öğrenme güçlüğüdür. Kişinin zekadan bağımsız bir şekilde okuma, yazma, konuşma, heceleme gibi konularda ortalamanın altında kalmasıdır.
• Diskalkuli: Bu bireyler sayı ve sembolleri kavrama, rakamları yazma, basit problemleri çözme gibi matematiksel işlemleri gerçekleştirmede problemler yaşarlar.
• Disgrafi: Yazma güçlüğüdür. Bu bireyler sıkça yazım hataları yapar, kelimeleri hecelere ayırmakta zorlanırlar. Disgrafi olan çocuklar b yerine p, d yazabilirler.

Özgül Öğrenme Güçlüğü Tedavi Edilebilir mi?

Özgül Öğrenme Güçlüğü ömür boyu süren bir bozukluk olmasıyla beraber, bu bozukluğun bilinen bir ilaç tedavisi yoktur. Ancak öğrenme güçlüğünün sebep olduğu akademik başarısızlık, çocuğun sosyal ilişkilerini bozabilir. Bu durumda depresyon, sosyal kaygı gibi ortaya çıkabilecek problemler için gerekli desteğin alınması çok önemlidir.

Özgül Öğrenme Güçlüğü Olan Çocukların Aileleri Ne Yapmalı?

1. En başta çocuklarının bu durumlarını kabullenmelisiniz. Bunun doğuştan bir bozukluk olduğunu ve yaşadığı problemlerden onu suçlamamalı, üzerine gitmemelisiniz.
2. Çocuğunuzu salt okul başarısı ile sınırlandırmayın. Çocuğunuz hakkında bilgiler edinin ve bu bilgileri çevrenizle, okulunuz ve öğretmenleriniz ile paylaşın.
3. Çocuğunuza psiko-eğitim ile destek olmaya çalışın. Akademik başarısızlık nedeni ile sosyal hayatı sarsılabilir, kendini yetersiz görebilir. Bu zamanlarda ona destek olun.
4. Eğitsel tedavi öğrenme bozukluğuna sahip çocuklarda süreç daha yavaştır. Bu sürede sabırlı ve inançlı olun.
5. Her gün en az 10-15 dakika okuma etkinlikleri yapabilirsiniz.

Sonuç

Özgül Öğrenme Güçlüğü olan çocuklar herhangi bir zeka geriliği yaşamamalarına rağmen, bu nörolojik bozukluk nedeni ile ortalama bir çocuğa göre bilgiyi çok daha zor "kazanırlar". Belirli belirtilere sahip olan bu bozukluğun herhangi bir tedavisi bulunmasa dahi, çocuğun yaşayacağı akademik başarısızlığı en aza indirmek adına psiko-eğitimler alınabilir.