Paylaşım Yap

Deprem Sıklığı ve Anlamı: Deprem Sıklığının Azalıyor veya Artıyor Gibi Gözükmesi, Büyük Bir Depremin Geleceğine İşaret Eder mi?

Dünya'da Son Dönemlerde Daha Sık Deprem Olduğunu Sanma Nedenimiz Nedir?

Deprem Sıklığı ve Anlamı: Deprem Sıklığının Azalıyor veya Artıyor Gibi Gözükmesi, Büyük Bir Depremin Geleceğine İşaret Eder mi? Anchorage Daily News
5 dakika
45,378
Evrim Ağacı Akademi: Depremler Yazı Dizisi

Bu yazı, Depremler yazı dizisinin 8. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Deprem Nedir? Depremlere Sebep Olan Doğa Yasaları ve Bu Yasaları Açıklayan Modeller Nelerdir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al

Zaman içerisinde deprem sıklığının artması veya azalması normaldir. Depremler, "rastgeleye benzer" (İng: "quasi-random") olgulardır; yani istatistiki olarak öngörülebilir bir yaşanma sıklığı modelini takip etmekle birlikte, kendi içerisinde belirli bir rastgeleliğe veya "veri gürültüsüne" de sahiptir. Bu nedenle bir yıl içerisinde depremler, genel örüntüden sık veya seyrek seyredebilir; fakat uzun vadede genel bir örüntünün korunduğu görülecektir. Ancak ne olursa olsun, Dünya çapında yaşanan depremlerde meydana gelecek her iki yöndeki değişim de, yani artışlar da azalışlar da, daha büyük bir depremin geldiğinin habercisi değildir.

Deprem sıklığı ile büyüklüğü arasındaki ilişkiyi gösteren sismolojik modellerimiz (kırmızı çizgi), gözlenen veriyle (mavi çizgi) oldukça tutarlıdır. Bir depremin büyüklüğü ne kadar büyükse, herhangi bir yıl içerisinde yaşanma ihtimali o kadar düşük olmaktadır.
Deprem sıklığı ile büyüklüğü arasındaki ilişkiyi gösteren sismolojik modellerimiz (kırmızı çizgi), gözlenen veriyle (mavi çizgi) oldukça tutarlıdır. Bir depremin büyüklüğü ne kadar büyükse, herhangi bir yıl içerisinde yaşanma ihtimali o kadar düşük olmaktadır.
BGS

Deprem faaliyeti, Dünya'nın kabuğunu oluşturan tektonik plakaların faaliyetiyle belirlenir. Bu plakaların yüzeyi ve kenarları kusursuz değildir, son derece karmaşık bir şekilde, girinti-çıkıntılara sahiptir. Bu plakaların hareketine sebep olan şey, Dünya'nın çekirdeğindeki radyoaktif elementlerin bozunması sonucu açığa çıkan ısının kayaçları eriterek magmaya dönüştürmesi ve bu magmanın farklı katmanlarındaki sıcaklık farkından ötürü, tıpkı ısınan havanın yükselmesi ve soğuyan havanın çökmesi gibi, magma tabakasının döngüsel bir şekilde hareket etmesidir. Dolayısıyla bu süreçte termodinamik birçok faaliyet gerçekleşmektedir ve bunlar da her zaman deterministik değildir, bol miktarda kaos bulunur. Tüm bunlar bir araya gelerek levhaları hareket ettirir, bu levhalar birbirlerine sürtünür, birbirinden uzaklaşır veya çarpışırlar, buna bağlı olarak deprem ve volkanik faaliyet dediğimiz olaylar gerçekleşir.

Deprem sıklığının artması, bir yerde çekirdekteki nükleer faaliyetinin artmasını gerektirecektir; fakat bunu mümkün kılacak fiziksel bir süreç bulunmamaktadır. Bu nedenle ara süreçlerde bir anomali olmadığı sürece veya dışarıdan çok büyük bir kuvvet uygulanmadığı müddetçe (bir göktaşı çarpması gibi), 4.5 milyar yıldır süregelen bir sürecin anlamlı bir şekilde deprem artışına sebep olmasını beklememekteyiz.

Neden Depremler Sıklaşıyor Gibi Hissediyoruz?

Deprem sıklıklarıyla ilgili en yaygın yanlış anlaşılma, algıda seçicilik kavramından ileri gelmektedir: Modern teknoloji gelişip, daha fazla ülke, daha gelişmiş ve entegre teknolojiler sayesinde daha çok deprem kaydedip, bunu ortak veri tabanlarına daha hızlı bir şekilde duyurabilmektedirler. Örneğin Dünya'nın en saygın jeoloji kurumlarından olan ABD Jeolojik Araştırma Merkezi (USGS) ANSS Detaylı Deprem Kataloğu (ComCat) içerisinde giderek artan sayıda deprem kaydı kataloglanmaktadır; ancak bunun nedeni depremlerin sayılarının artması değil, Dünya çapında daha fazla sismik enstrüman bulunması ve bunların daha fazla deprem kaydedebilmesidir.

Sadece deprem kaydının gelişmesi değil, aynı zamanda bu depremlerin halka duyurulması konusunda da son birkaç on yılda büyük değişimler yaşanmıştır. Özellikle de sosyal medya gibi araçların etkisiyle, eskiden yerel olarak hissedilip unutulan depremler, kısa sürede toplumun geniş bir tabanına yayılabilmektedir. Bu da, daha sık deprem haberi görmemize sebep olmakta ve depremlerin son yıllarda artış kaydettiğini varsaymamıza neden olmaktadır.

Haberleşmenin gelişmesine bağlı olarak, toplumsal ilgi alanları da yeniden şekillenmektedir. Örneğin son dönemlerde halkın doğal felaketlere olan ilgisi artış gösterdiği söylenebilir.[1] Bu da, haberlerde doğal felaketlerin daha sık karşımıza çıkmasının ötesinde, bizim de bu haberleri daha uzun süreli olarak hatırlamamıza neden olmaktadır. Elbette, doğal felaketlerin duygusal ve psikolojik etkisinden ötürü hatırlanması da daha kolay olmaktadır.[2]

Depremlerin arttığını düşünmeye sebep olan bir diğer algı, kimi zaman tesadüfen, kısmen kıza zaman aralıklarında, daha yoğun nüfus bölgelerinde (örneğin büyük şehirlerde) depremlerin yaşanmasıdır. Buralarda daha çok insan yaşadığı için, daha çok kişi bu olaydan haberdar olmakta ve birbiriyle bunu paylaşmaktadır; buna bağlı olarak da depremlerin sıklaştığına yönelik bir algı oluşabilmektedir. Elbette, daha kalabalık yerleşim yerlerinde yaşanan büyük depremler, daha büyük can ve mal kaybına yol açtığı için de daha yoğun haber değerine sahip olmakta, ulusal ve uluslararası medyada daha çok yer verilmektedir.

Ancak rastgeleye benzer kaotik sistemlerde kimi zaman uzun vadede belirli öbeklenmeler/kümelenmeler (İng: "clustering") de yaşanabilmektedir.[3] Bunlar, kimi zaman tamamen tesadüfi olabildiği gibi, kimi zaman büyük bir depremden veya yoğun bir fay bölgesindeki faaliyetten ötürü üst üste yaşanan depremler şeklinde kendini gösterebilmektedir. Eğer bu kümeler yoğun nüfuslu bölgelere denk gelecek olursa, genel olarak depremlerin arttığına dair bir izlenim oluşabilir. Halbuki bu kümelenmeler arasında uzun zaman dilimleri boyunca pek deprem olmaz; fakat halk bunları unutur, sadece kümelenme olayları sırasındaki sık depremlere odaklanır. Bu da, algıda seçiciliğin bir sonucudur.

Depremlerin Arttığını veya Azaldığını Gösteren Veriler Var mı?

Ancak uzun-dönem verilere bakılacak olursa, deprem sıklığında anlamlı bir değişim olmadığı görülmektedir: 1900'lü yıllardan beri tutulan detaylı kayıtlara bakarak, herhangi bir yıl içerisinde ortalamada 16 büyük deprem olmasını beklemekteyiz. Aşağıda, bu zaman dilimindeki depremleri görebilirsiniz. Buradaki sıklaşmanın önemli bölümünün daha sık ve daha verimli veri toplama becerisinden kaynaklandığını hatırlayınız.

Yıl içerisinde olması beklenen ortalama 16 depremden, istatistiki olarak 15'inin büyüklüğünün 7 civarında olması, 1 tanesinin ise 8 civarında veya daha büyük olması beklenmektedir. Geride bırakılan 40-50 yıllık süreçte, bu genel trend sadece 10-12 defa aşılmıştır; geri kalan yıllarda ise hep beklenen ortalama civarında deprem yaşanmıştır.

2000-2019 Yılları Arası Yaşanan 5+ Büyüklüğündeki Depremler
2000-2019 Yılları Arası Yaşanan 5+ Büyüklüğündeki Depremler
Statista

Bugüne kadar kaydedilmiş en çok depremli yıllardan birisi 2010 senesidir; o yıl içerisinde, büyüklüğü 7 ve üzerinde olan 24 büyük deprem yaşanmıştır. Diğer yılların önemli bir bölümünde büyük deprem sayısı 16'dan az seyretmiştir. Örneğin 1989 yılında Dünya'da sadece 6 büyük deprem, 1988 yılında ise sadece 7 büyük deprem yaşanmıştır.

Sonuç olarak, depremlerin anlamlı bir şekilde artıp azaldığını gösteren hiçbir veri olmadığı gibi, bu yönde bir değişimin olması durumunnda bile bu eğilim, anlamlı bir şekilde öngörülebilir, büyük bir depremin habercisi olarak görülemezdi.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Depremler Yazı Dizisi

Bu yazı, Depremler yazı dizisinin 8. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Deprem Nedir? Depremlere Sebep Olan Doğa Yasaları ve Bu Yasaları Açıklayan Modeller Nelerdir?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
41
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 15
  • Merak Uyandırıcı! 7
  • Muhteşem! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • İnanılmaz 4
  • Bilim Budur! 3
  • Korkutucu! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • ^ USGS. Why Are We Having So Many Earthquakes? Has Naturally Occurring Earthquake Activity Been Increasing? Does This Mean A Big One Is Going To Hit? Or We Haven't Had Any Earthquakes In A Long Time; Does This Mean That The Pressure Is Building Up For A Big One?. Alındığı Tarih: 2 Kasım 2020. Alındığı Yer: USGS | Arşiv Bağlantısı
  • ^ R. A. Friedman. Why Sexual Assault Memories Stick. (19 Eylül 2018). Alındığı Tarih: 2 Kasım 2020. Alındığı Yer: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
  • ^ British Geological Survey. Is Earthquake Activity Increasing?. Alındığı Tarih: 2 Kasım 2020. Alındığı Yer: British Geological Survey | Arşiv Bağlantısı

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/12/2023 13:43:28 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9502

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Molekül
Çeşitlilik
Hayatta Kalma
Pandemik
İhtiyoloji
Sürüngen
Evrim Kuramı
Mit
Einstein
Yaşamın Başlangıcı
Uluslararası Uzay İstasyonu
İklim
Hava
Hızlı
Yeşil
Elektrik
Yanlış
Şiddet
Homeostasis
Jeoloji
Orman
Matematik
Yeme
Viral
Beslenme Davranışı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Filler Neden Farelerden Korkar?
Filler Neden Farelerden Korkar?
Ay Nasıl Oluştu?
Ay Nasıl Oluştu?
Balinalar Nefesini Nasıl 2 Saat Tutabiliyor?
Balinalar Nefesini Nasıl 2 Saat Tutabiliyor?
Işıldayan Bu Taş Radyoaktif mi? | Yooperlite Taşı
Işıldayan Bu Taş Radyoaktif mi? | Yooperlite Taşı
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Deprem Sıklığı ve Anlamı: Deprem Sıklığının Azalıyor veya Artıyor Gibi Gözükmesi, Büyük Bir Depremin Geleceğine İşaret Eder mi?. (2 Kasım 2020). Alındığı Tarih: 3 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9502
Bakırcı, Ç. M. (2020, November 02). Deprem Sıklığı ve Anlamı: Deprem Sıklığının Azalıyor veya Artıyor Gibi Gözükmesi, Büyük Bir Depremin Geleceğine İşaret Eder mi?. Evrim Ağacı. Retrieved December 03, 2023. from https://evrimagaci.org/s/9502
Ç. M. Bakırcı. “Deprem Sıklığı ve Anlamı: Deprem Sıklığının Azalıyor veya Artıyor Gibi Gözükmesi, Büyük Bir Depremin Geleceğine İşaret Eder mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 02 Nov. 2020, https://evrimagaci.org/s/9502.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Deprem Sıklığı ve Anlamı: Deprem Sıklığının Azalıyor veya Artıyor Gibi Gözükmesi, Büyük Bir Depremin Geleceğine İşaret Eder mi?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 02, 2020. https://evrimagaci.org/s/9502.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close