Çıplak Gözle Astronomik Gözlem Nasıl Yapılır? Önlenmiş Görüş Tekniği Nedir?
BBC Sky at Night Magazine
- Özgün
- Astronomi
- Gözlemsel Astronomi
Astronomik gözlem denince akla genellikle büyük teleskoplar ve dürbünler gelmektedir. Oysa insan gözü, sandığınızdan çok daha iyi bir dedektördür. Evet; bir DSLR veya CCD kamera gibi uzun pozlama yapamaz ve gözlem konusunda teleskopların yanlarına yaklaşamaz bile. Ancak, bazı teknikler ile gözlerinizin gerçek gücünü ortaya çıkarabilir ve ışık kirliliği altında bile eşsiz gözlemler yapabilirsiniz.
Çıplak Göz ile Astronomi
Önlenmiş Görüş
Önlenmiş görüş (İng: "averted vision"); soluk nesneleri daha iyi gözlemleyebilmek için doğrudan nesneye değil, nesnenin civarına odaklanma tekniğidir. Bu teknik ile yaklaşık 40 kat daha hassas bir görüş elde edilebilmektedir. Bu, doğrudan odaklandığınızda kadir büyüklüğü en fazla 2 olan yıldızları görebilirken önlenmiş görüş tekniği ile 6. kadirden bir yıldızı dahi görebileceğiniz anlamına gelmektedir. Örneğin, karanlık bir gecede gökyüzündeki herhangi bir noktaya odaklandığınızda; odaklandığınız yerin çevresinde, doğrudan baktığınızda göremeyeceğiniz yıldızları görebilirsiniz. Aynı durum, bulutsu gibi derin uzay nesneleri için de geçerlidir.
Önlenmiş Görüş Tekniğinin Arkasında Yatan Anatomik Sebep
Bu fenomen, retinadaki koni ve çubuk hücrelerinin dağılımından kaynaklanmaktadır. Retinanın orta kısmı esas olarak koni, geri kalanı ise çubuk hücrelerinden oluşmaktadır. Koni hücreleri; parlak ışığı ve renkleri algılayarak yüksek çözünürlüklü bir görüş sağlamaktadır. Çubuk hücreleri ise koni hücrelerinin aksine çeşitli renkleri algılayamamaktadır. Ancak düşük, loş ışığı yakalamakta çok daha iyidirler.
Önlenmiş görüş tekniğinde de hedef, işte bu çubuk hücrelerini kullanarak soluk nesnelerin daha net şekilde görülebilmesini sağlamaktır.
Önlenmiş görüş tekniğinin en iyi şekilde uygulanabilmesi için hedef nesnenin gözün merkezinden yaklaşık 8° ila 16° uzağa yerleştirilmesi gerekmektedir. En ideal açı, kişiden kişiye değişebilmektedir.
Bir diğer kural ise nesneyi yüzün kenarına doğru değil, buruna doğru konumlandırmaktır (yani nesne burun ile fovea noktası arasında, foveadan 8° ila 16° uzakta kalmalıdır). Çünkü, fotoğrafta da görülebileceği gibi, gözümüzde bir kör nokta (İng: "blind spot") bulunmaktadır. Optik sinirler, bu noktadan geçerek gözden çıktığı için burada ışığa duyarlı hücreler bulunmamaktadır. Dolayısıyla, önlenmiş görüşün daha iyi çalışabilmesi için kör noktadan kaçınılması gerekmektedir.
Gözlerin Karanlığa Adaptasyonu
Çıplak gözle astronomik gözlem yapmanın bir diğer önemli koşulu ise gözlerin mutlaka karanlığa uyum sağlamış olmasıdır. Karanlık bir ortama girildiğinde, insan gözünde 2 olay meydana gelmektedir: göz bebeğinin büyümesi ve retinadaki rodopsin miktarının artması.
Göz bebeği, karanlık bir ortamda maksimum çapına kadar büyür. Bu genişleme miktarı, gençlerde 7 mm'ye kadar varabilmektedir. Gözde meydana gelen bir diğer gelişme ise retinadaki rodopsin miktarının binlerce kat artmasıdır. Rodopsin, düşük ışıkta görmemize yardımcı olan bir reseptör proteinidir. Gözlerin karanlığa adapte olmasında çok önemli bir rol oynamaktadır.
Rodopsinin görevini yerine getirebilmesi ve gözlerin karanlığa uyum sağlayabilmesi için 30 ila 40 dakika beklenilmesi gerekmektedir. Bu süre zarfında parlak olan hiçbir şeye bakılmamalı, mümkünse tamamen karanlıkta kalınmalıdır. Yapılacak ufak bir hata, gözün adaptasyonunun bozulmasına neden olabilmektedir.
Eğer o gece gözlem yapmaya karar verdiyseniz, gün içerisinde de gözlerinizi Güneş gibi aşırı parlak cisimlerden uzak tutmaya çalışın. Hatta bir güneş gözlüğü takmanız, gözlerinizi korumanıza oldukça yardımcı olacaktır.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
40
-
17
-
11
-
9
-
8
-
5
-
2
-
2
-
0
-
0
-
0
-
0
- M. Mobberly. Averted Vision: How To Get A Better View Of Night-Sky Objects. (28 Ocak 2021). Alındığı Tarih: 13 Kasım 2022. Alındığı Yer: BBC Sky at Night Magazine | Arşiv Bağlantısı
- I. V. Technology. How To Better See Faint Objects In The Sky: Averted Vision. (19 Temmuz 2022). Alındığı Tarih: 13 Kasım 2022. Alındığı Yer: Star Walk | Arşiv Bağlantısı
- J. Garland, et al. Why Red Flashlight Is Used For Astronomy: Does It Preserve Night Vision?. (4 Haziran 2019). Alındığı Tarih: 13 Kasım 2022. Alındığı Yer: TelescopeFinder | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/02/2025 02:13:42 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13303
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
