Yin-Yang ve Carl Gustav Jung'un Arketip Kavramı

Carl Gustav Jung Kimdir?

26 Temmuz 1875'te babasının papazı olduğu Keswill kasabasında İsviçre'de doğdu. 1895 yılında Basel'de tıp eğitimi almaya başladı ve 1900 yılında Eugen Bleuler'in asistanı olarak Burghölzli'de psikiyatrist olarak hizmet verdi. Doktorasını 1902 yılında tamamladı. Dokorasının konus gizli, görünmeyen ve fenomenlerin etkileri bu etkilerin psikolojik ve patolojik etkisiydi. 1903 yılında Emma Rauschenbach ile evlendi. 36 yaşında 1910 yılında Uluslararası Psikanalitik Birliği kurulduğunda Freud'un isteği üzerine Jung başkan oldu. Psikolojik analizlerinde astrolojiden de yararlanan Carl Jung, bilinçdışına olan ortak ilgileri nedeniyle Freud'un erken dönem destekçilerinden biriydi. Viyana Psikanalitik Derneği'nin aktif bir üyesiydi.Ancak Jung, 1912 yılında Amerika'da bir konferans turu sırasında Freud'un Oidipus kompleksi teorisini ve çocukluk cinselliğine yaptığı vurguyu açıkça eleştirdi. Ertesi yıl bu durum aralarında geri dönülmez bir ayrılığa yol açtı ve Jung psikanalitik teorinin kendi versiyonunu geliştirmeye başladı.

C. Gustav Jung'un Görüşleri ve Arketip Kavramları

Jung'un ruh kavramı Freud'un da söylediği gibi birbirileri ile etkileşimli bir dizi sistemden oluşuyordu. Bilinç öncelikle kendi içinde kişisel bilinç ve kolektif bilinç olarak ikiye ayrılıyordu. Kişisel bilinç ve kolektif bilinç de Kişisel bilinçdışı Kolektif bilinçdışı olarak ikilikler ile değerlendirilmiştir.

Jung'un psişe modelinde, kişisel bilinçdışı kolektif bilinçdışı ile bir arada bulunur. Kolektif bilinçdışı tüm insanlar arasında paylaşılan evrensel arketipleri içerir. Bilinç,kişisel bilinçdışı ve kolektif bilinçdışı bu üç bileşen birbirleriyle etkileşime girer ve bir bireyin genel kişiliğine ve davranışına katkıda bulunur.

Kişisel Bilinçdışı

Jung tarafından geliştirilen kişisel bilinçdışı kavramı, bireyin yaşamı boyunca unutulmuş veya bastırılmış ancak bilinçaltı düzeyinde davranışlarını ve tutumlarını etkilemeye devam eden tüm bilgi ve deneyimleri ifade eder. Bilinçaltı zihnin bu yönünü, bilinçli olarak erişilemeyen ancak potansiyel olarak bilinçli hale gelebilecek anıları, algıları ve düşünceleri içerir.

Ayrıca Jung'un "kompleksler" olarak adlandırdığı bu tür içeriklerin karmaşık kombinasyonlarını da içerir. Bunlar, bir bireyin davranışları ve tutumları üzerinde güçlü bir etkiye sahip olan duygusal olarak yüklü çağrışımlar veya fikirlerdir. Örneğin, bir kişi unuttuğu çocukluktaki bir travması nedeniyle köpeklerden korkuyor olabilir. Bu korku, bilinçli olarak hatırlanmasa da, kişisel bilinçaltında saklanır ve kişi köpeklerle karşılaştığında köpeklerden nedensizce korkuyor olabilir. Kişisel bilinçaltının içeriklerinin her zaman olumsuz olmadığını belirtmek önemlidir. Bunlar aynı zamanda bilinçli farkındalıktan düşmüş olumlu veya nötr deneyim yönleri de olabilir.

Kolektif Bilinçdışı

Carl Jung'un bir kavramı olan kolektif bilinçdışı, nesiller boyunca paylaşılan, miras alınan bilinçdışı bilgi ve deneyimleri ifade eder ve tüm insan kültürlerinde ortak olan evrensel semboller ve arketipler aracılığıyla ifade edilir.

Kolektif bilinçdışı, bilinçte rüyalar , vizyonlar veya duygular şeklinde yüzeye çıkabilen ve kültürümüzde, sanatımızda, dinimizde ve sembolik deneyimlerimizde ifade bulan önceden var olan biçimlerden veya arketiplerden oluşur. Bu arketipler, tüm insan kültürleri ve çağları boyunca paylaşılan evrensel semboller ve temalardır. Bu arketiplerin bazı örnekleri arasında Anne, Kahraman, Çocuk, Bilge Yaşlı Adam, Şakacı vb. bulunur. Her arketip, insan deneyiminin ortak yönlerini temsil eder.

Jung'un arketipler olarak adlandırdığı bu atalardan kalma anılar, çeşitli kültürlerde edebiyat, sanat ve rüyalar aracılığıyla ifade edilen evrensel temalarla temsil edilmektedir. Jung'a göre insan zihninin evrim sonucu üzerine ''kazınmış'' doğuştan gelen özellikleri vardır. Bu evrensel yatkınlıklar atalarımızın geçmişinden kaynaklanır.

Karanlık korkusu, yılan ve örümcek korkusu buna örnek olarak verilebilir ve bu fikrin son zamanlarda hazırlanmış koşullanma teorisinde yeniden canlandırılmış olması ilginçtir.Ancak, izole eğilimlerden daha önemli olan, kişiliğin ayrı alt sistemlerine dönüşmüş kolektif bilinçdışının yönleridir. Jung bu atalardan kalma anılara ve imgelere arketipler adını vermiştir.

Jung “Bildiğim, ama şu anda düşünmediğim her şey; bir zamanlar bilincinde olduğum ama şimdi unuttuğum her şey; duyularımla algıladığım ama bilinçli zihnimle fark etmediğim her şey; istemsizce ve dikkat etmeden hissettiğim, düşündüğüm, hatırladığım, istediğim ve yaptığım her şey; içimde şekillenen ve bir gün bilince gelecek olan tüm gelecekteki şeyler; bunların hepsi bilinçdışının içeriğidir” (Jung, 1921). Demiştir.

Jung'un Arketipleri

Jungcu arketipler, Carl Jung'un önerdiği gibi kolektif bilinçdışından kaynaklanan imgeler ve temalar olarak tanımlanmaktadır. Arketipler, kültürler arasında evrensel anlamlara sahiptir ve rüyalarda, edebiyatta, sanatta veya dinde ortaya çıkabilir.

Jung'a göre; arketip terimi kalıtsal bir fikri belirtmek için değil, daha ziyade civcivin yumurtadan çıktığı, kuşun yuvasını yaptığı, doğuştan gelen yola karşılık gelen kalıtsal bir işlev biçimini belirtmek için kullanılır. Başka bir deyişle, bu bir "davranış örüntüsü"dür. Arketipin bu yönü, tamamen biyolojik olan, bilimsel psikolojinin asıl ilgi alanıdır.Farklı kültürlerden gelen sembollerin genellikle birbirine çok benzediğine inanır çünkü bunlar kolektif bilinçdışımızın bir parçası olan ve tüm insan ırkı tarafından paylaşılan arketiplerden ortaya çıkmıştır. İlkel geçmişimiz insan ruhunun temeli haline gelir ve şimdiki davranışları yönlendirir ve etkiler. Jung çok sayıda arketipi tanımladığı fakat dört tanesine özel ilgi gösterdi. Bu arketiplere Persona, Gölge,Anima-Animus ve Benlik adını vermiştir.

Persona

Persona veya maske, dünyaya sunduğumuz dış yüzümüzdür. Gerçek benliğimizi gizler ve Jung bunu "uyum" arketipi olarak tanımlar. Bu, bir kişinin başkalarına gerçekte olduğundan farklı biri olarak sunduğu kamusal yüz veya roldür. Persona, Carl Jung'un açıkladığı gibi, toplumsal uyum ve kişisel rahatlık aracı olarak dünyaya sunduğumuz kişiliğimizin bir yönüdür.

Terim, antik aktörlerin kullandığı maskeler için kullanılan Yunanca kelimeden türemiştir ve toplum içinde oynadığımız rolleri sembolize eder. Persona'yı egomuzun 'halkla ilişkiler temsilcisi' veya egomuzu dış dünyaya sunan ambalaj olarak düşünebilirsiniz.

İyi uyum sağlamış bir Persona, gerçek kişilik özelliklerimizi yansıttığı ve farklı sosyal bağlamlara uyum sağladığı için sosyal başarımıza büyük katkı sağlayabilir. Ancak bir kişi aşırı derecede kendi Persona'sıyla özdeşleştiğinde, profesyonel rolüyle gerçek benliği arasındaki farkı ayırt edemediğinde sorunlar ortaya çıkabilir.

Örneğin, sürekli olarak herkese sanki öğrencisiymiş gibi davranan bir öğretmen veya iş ortamının dışında aşırı otoriter olan biri olabilir. Bu durum başkaları için sinir bozucu olabilirken, birey için daha sorunludur çünkü kişinin tam kişiliğini tam olarak gerçekleştirememesine yol açabilir.

Persona, çocukluk döneminde, ebeveynlerin, öğretmenlerin ve akranların beklentilerine uyma ihtiyacıyla şekillenir. Bu durum genellikle Persona'nın sosyal açıdan daha kabul edilebilir özellikleri kapsamasıyla sonuçlanırken, daha az istenen özellikler ise Jung'un kişilik teorisinin bir diğer önemli parçası olan Gölge'nin bir parçası haline gelir.

Gölge

Agora Bilim Pazarı

Bilim Devrimcileri

Bilim Devrimcileri tarih boyunca halkın bilim algısını ve bilimin “otorite” olarak rolünü şekillendiren önemli düşünürleri mercek altına alıyor.

Bilimsel bir keşif ne zaman kabul edilen bir gerçeğe dönüştü? Bilimsel gerçekleri inkâr etmek neden kolaylaştı? Ve biz bu konuda neler yapabiliriz? Filozof ve bilim tarihçisi Robert P. Crease, Bilim Devrimcileri’nde bu soruları, bilimsel altyapının kökenlerini ve dünyanın önemli on düşünürünün bilimsel aklı şekillendirmedeki rollerini bir bir tanımlayarak yanıtlıyor.

Bilim Devrimcileri kitabında günümüz politikacıları ve hükümet yetkilileri; bilim insanlarını bilim dışı yorumlarıyla eleştirirken, bu güvensizlik düzeyine nasıl geldiğimizi ve bundan nasıl kurtulabileceğimizi örnekleriyle ortaya koyuyor. Eserde tarih boyunca gözlerini kırpmadan hayatlarını da tehlikeye atarak bilimsel aklı üstün kılmaya çalışan on düşünür ve bilim devrimcisine yer veriliyor. Bilimin cehaletinin ve yanlış kullanımının insan yaşamına ve kültüre yönelik en büyük tehdidi nasıl oluşturduğu inceleniyor.

Bilimi ortak yarar için uygulamanın ne anlama geldiğine ve bilimden bağımsız siyasi eylemin tehlikesine dair güncel ve önemli bir araştırma olan Bilim Devrimcileri, hem mevcut bilim karşıtı söylemin kökenlerini hem de modern dünyanın dağılmasını önlemek için neler yapılabileceğini anlamamıza yardımcı oluyor.

Devamını Göster

₺221.00

Satın Al Tüm Ürünler

Carl Jung'un tanımladığı Gölge arketipi, kendimizde reddedebileceğimiz, yadsıyabileceğimiz veya basitçe tanıyamayacağımız yönleri kapsar. Hem kişisel hem de kolektif bilinçaltımızda kök salmış olan Gölge, bilinçli olarak karşı çıktığımız, çoğu zaman Persona'mızda -dünyaya gösterdiğimiz dış 'maske'de- sunulan özelliklerle tezat oluşturan özellikler içerir. Bu, kişiliğimizin Freud'un düşüncesine benzer ''İd'' gibi içgüdüsel bir yanımızdır. Hem yaratıcı hem de yıkıcı enerjilerimizin kaynağıdır. Evrim teorisine uygun olarak, Jung'un arketiplerinin bir zamanlar hayatta kalma değeri olan eğilimleri yansıtması mümkün olabilir.

Gölge yalnızca olumsuz bir şey değildir; kişiliğimize derinlik ve denge katar ve kişiliğimizin her yönünün telafi edici bir karşılığı olduğu ilkesini yansıtır. Bu, "Işık varsa, gölge de olmalıdır" fikrinde sembolize edilir. Gölgeyi ihmal ederken Persona'ya aşırı vurgu yapmak, başkalarının algılarıyla meşgul, yüzeysel bir kişiliğe yol açabilir. Gölge unsurlar, genellikle başkalarına hoşlanmadığımız özellikleri yansıttığımızda ortaya çıkar ve reddedilen yönlerimize ayna görevi görür. Gölgemizle etkileşim kurmak zor olabilir, ancak dengeli bir kişilik için çok önemlidir.Bu süreç, bu 'karanlık' unsurların farkına varılmasını ve bilinçli benliğimize entegre edilmesini içererek, çok yönlü bir kişiliğin gelişmesine yardımcı olur.

Anima-Animus

Başka bir arketip ise anima/animus'tur. "Anima/animus" biyolojik cinsiyetimizin ayna görüntüsüdür, yani erkeklerdeki bilinçsiz dişil taraf ve kadınlardaki eril eğilimlerdir. Her iki cins de yüzyıllardır birlikte yaşamanın verdiği güçle diğerinin tutum ve davranışlarını sergiler.

Erkekler için bir Anima dişil bir iç kişilik ve kadınlar için bir Animus eril bir iç kişilik vardır. Bu arketipler hem kolektif kadınlık ve erkeklik fikirlerinden hem de kişinin ebeveynleriyle başlayarak karşı cinsle bireysel deneyimlerden türetilir. Anima ve Animus, kişinin bilinçli cinsel kimliğine karşı bir denge unsuru olarak bilinçaltında var olur ve kişinin kendi cinsiyetine ilişkin deneyim ve anlayışını tamamlamaya hizmet eder.

Gölge gibi, Anima ve Animus da genellikle ilk olarak yansıtma yoluyla karşılaşılır . Örneğin, "ilk görüşte aşk" fenomeni, bir erkeğin Anima'sını bir kadına yansıtması veya tam tersiolarak açıklanabilir, bu da anında ve yoğun bir çekime yol açar.Jung, sözde ''erkeksi''özelliklerin; özerklik, ayrı olma ve saldırganlık gibi ve ''dişil '' özelliklerin; besleme, ilişki kurma ve empati gibi bir cinsiyete özgü olmadığını veya diğerinden üstün olmadığını kabul etti. Bunun yerine, onları Freud'un baskın olarak erkek merkezli teorisine karşı çıkarak, her bireyde mevcut olan bütünsel bir psikolojik spektrumun parçaları olarak gördü.

Anima ve Animus, egoyu daha geniş ruha bağlayan ve böylece bilinçaltına köprüler oluşturan ''ötekiliğimizi '' temsil eder. Bu komplekslerle etkileşim kurmak, bireyin cinsiyetine ve benliğine dair anlayışını zenginleştirebilir.

Benlik

Son olarak, deneyimde birlik duygusu sağlayan benlik vardır. Jung'a göre, her bireyin nihai amacı bir benlik durumuna ulaşmaktır, kendini gerçekleştirmeye benzer ve bu açıdan Jung daha hümanist bir yönelime doğru hareket etmektedir. Bu kesinlikle Jung'un inancıydı ve ''Keşfedilmemiş Benlik'' adlı kitabında modern yaşamın birçok sorununun '' insanın içgüdüsel temellerinden giderek yabancılaşması'' nedeniyle ortaya çıktığını ileri sürmüştür. Bunun bir yönü de anima ve animusun önemi hakkındaki görüşleridir.

Jung, bu arketiplerin, birlikte yaşayan kadın ve erkeklerin kolektif deneyiminin ürünleri olduğunu ileri sürer. Ancak, modern Batı medeniyetinde erkekler dişil taraflarını yaşamaktan ve kadınlar da erkeksi eğilimlerini ifade etmekten caydırılıyor. Jung'a göre, sonuç her iki cinsiyetin de tam psikolojik gelişiminin baltalanmasıydı.

Batı medeniyetinin egemen ataerkil kültürüyle birlikte bu durum, kadınsı niteliklerin tümüyle değersizleşmesine yol açmış, personanın (maskenin) baskınlığı, samimiyetsizliği milyonlarca insanın günlük hayatında sorgusuz sualsiz kabul ettiği bir yaşam biçimine yükseltmiştir.

Buraya kadar anlattıklarım Carl Gustav Jung'un psikolojik çerçeveye ikili sistemlerle bakış açısıydı. Bu ikili sistemler doğu felsefesinde Taoizmde Yin-Yang sembollüyle sembolize edilmiş ve Jung'un anlattıklarına benzerlik gösteriyor. Şimdi birde Taoizm felsefesini ve Yin-Yang sembollünü inceleyelim. En son sonuç kısmında Arketip Kavramı ve Taoizm'deki Yin-Yang felsefesini karşılaştırdığımız kısma geçeceğiz. Buraya kadar okuduysanız biraz yorulmuş olabilirsiniz. Şimdi bir kahve alıp geri gelin ve devamını anlatmaya devam edeyim bende. Biraz yoruldum bende bir kahve alıp geliyorum hemen. :)

Taoizm Nedir?

Taoizm ''Daoizm'' olarak da yazılır. Eski Çin’de ortaya çıkmış felsefi ve spiritüel bir gelenektir. Merkezinde Tao (Dao) kavramı yer alır ve bu kavram ''Yol'' veya ''Patika''anlamına gelir. Tao, evrenin temel ilkesini, doğayı, yaşamı ve kozmosu yöneten bir gücü temsil eder. Taoizm, uyum içinde yaşamanın ve dengeli bir hayat sürmenin anahtarının Tao ile hizalanmak olduğunu savunur.

Taoizm, bireylerin yaşamın doğal akışına uyum sağlaması gerektiğini öne süren ''Wu Wei'' yani çabasız eylem anlamına gelen ilkesine vurgu yapar. Felsefe ayrıca sadelik, kendiliğindenlik, alçakgönüllülük ve şefkati değerli görür. Yalnızca bireysel davranışlar için değil, yönetim ve toplumsal uyum için de bir rehber işlevi görür.

Taoizm’in Ortaya Çıkışı

Taoizm, Çin tarihinin çalkantılı bir dönemi olan Savaşan Devletler Dönemi’nde (MÖ 475–221) ortaya çıkmıştır. Geleneksel olarak, Taoizm’in kurucusu olarak kabul edilen Laozi (Lao Tzu), bu geleneğin temel metni olan Tao Te Ching’in (Daodejing) yazarıdır. Kısa ama derinlikli olan bu metin, Tao’nun doğasını keşfeder ve Tao’nun ilkelerine uygun bir yaşam sürmek için rehberlik sunar.

Taoizm’in gelişiminde önemli bir diğer figür ise Zhuangzi (Chuang Tzu)’dur. Zhuangzi’nin adıyla anılan eseri, Laozi’nin öğretilerini anekdotlar ve hayatın belirsizliklerini kucaklamanın değerini vurgulayan hikâyelerle genişletir.

Taoizm’in etkisi Çin kültürünün birçok yönünde, sanattan tıbba, politikadan dövüş sanatlarına kadar etkisi görülmektedir. Uyum ve dengeye yaptığı vurgu, modern felsefi ve ekolojik tartışmalarda da geçerliliğini koruyarak, onu zamansız bir bilgelik geleneği haline getirmiştir.

Taoizm ve Yin-Yang İlişkisi

Pexels

Taoizm’in temel kavramlarından biri olan Yin-Yang, evrendeki zıt ama birbirini tamamlayan güçlerin dinamik dengesini ifade eder. Yin karanlık, pasiflik ve dişil enerjiyle ilişkilendirilirken; Yang aydınlık, aktiflik ve eril enerjiyle ilişkilidir. Bu iki karşıt güç, sürekli bir döngü halinde birbirine dönüşür ve bu, evrenin değişim ve denge ilkesini temsil eder.

Taoizm’e göre, Tao’nun kendisi bu iki enerjinin üzerinde yer alan, tüm varlığın temel kaynağıdır. Yin ve Yang’ın uyum içinde olması, bir bireyin ve hatta tüm toplumun dengeli bir yaşam sürmesi için esastır. Yin-Yang, yalnızca fiziksel evrendeki fenomenleri açıklamakla kalmaz aynı zamanda insan ilişkilerinden sağlığa, yönetimden doğayla etkileşime kadar Taoizm’in birçok uygulama alanında rehberlik eder.

Sonuç

Yukarıda bir çok konuya değindik. Jung'un arketiplerinden başladık ve tanımladık. Taoizm düşüncesini açıkladık.Wu Wei kavramının önemini ve Yin-Yang kavramını da anlattığım yazının sonuna geldik. Jung'un arketiplerinde görmüş olduğumuz ikili denge yapısı doğu felsefesine duyduğu ilginin etkisinde kalmış gibi görünüyor. Arketiplerdeki Anima-Animus'daki denge Yin-Yang'da da olduğu gibi dişil ve eril özellikleri kendi içinde barındırıyor. Persona'nın içinde Gölge arketipi ile ilişkiside zıtlıkların birliği düşüncesine bir atıf gibi adeta. Kişisel bilinç ve Kişisel bilinçdışı örneğindeki ikili dengede nedensizce yine bu Yin-Yang düşüncesindeki ikili denge örneğine neredeyse uyuyor.

Dr. Anne Hilty ^[7] yazısında bilinçli yaşam arayışımızın temellerini orta yaşlarımızın sonuna kadar Yin-Yang düşüncesi ile birlikte Carl Gustav Jung'un arketiplerindeki dengeyi kurmakla geçtiğini söylüyor. Felsefe ve psikolojinin ışığında dünyamızı şekillendirmeye çalışırken kendi arketiplerimizin oluşumu sırasındaki dengesizlikleri kaostan dengeli hale getirmeye başladığınız dönemlerde yukarıda belirtmiş olduğum ve A. Hilty'nin de yazısında anlattıığı şekilde rehberlik etmekte size destek olması dileğimle yazımı bitiriyorum. Sevgiler.