KİŞİLİK BOZUKLUKLARI HAKKINDA ÖZET BİLGİ

Kişilik bozukluğu hastanın sağlıksız bir düşünme, işleyiş ve davranış tarzına sahip olduğunuz bir tür zihinsel bozukluktur. Kişilik bozukluklarının çoğu, geç teşhis edilmesi sebebiyle uzun süredir devam etmektedir bu tip hastaların tedavisi çok zordur. Bununla birlikte tedavi edilen birçok kişilik bozukluğuna sahip hastalarda, rahatsız edici semptomların hafiflediği görülmektedir.

Tedavi kişilik bozukluğunun türüne bağlı olarak değişebilir, ancak psikoterapi (danışmanlık) tedavinin ana unsurudur. Bazı durumlarda, ortaya çıkabilecek aşırı atakları tedavi etmek için ilaç kullanılabilir. Kullanılabilecek ilaçlar arasında antidepresanlar, anti-psikotikler, anksiyolitikler, dengeleyici ve atakları önleyici ilaçlar kullanılır. Psikoterapi tedavisinde, hatalı düşünce kalıplarının değerlendirilmesi, yeni düşünce ve davranış kalıplarının öğrenilmesi amaçlanmaktadır. Terapi aynı zamanda başa çıkma ve kişiler arasındaki ilişki becerilerini geliştirmeyi amaçlar. Kişilik bozukluğunun tedavi edilmemesi durumunda durumun kötüye gidebileceği göz ardı edilmemelidir. Kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler ilerleyen dönemlerinde alkol ya da uyuşturucu kullanabilir, şiddete meyilli olabilir, hastaneye yatırılabilir, kendine veya çevresindeki insanlara zarar verebilir.

Her ne kadar kişilik bozukluklarının kesin nedeni bilinmese de, bazı faktörlerin, kişilik bozukluklarının gelişmesinde veya tetiklenmesinde rol oynadığı düşünülmektedir. Bunlar;

• Ailede kişilik bozuklukları veya diğer akıl hastalıkları öyküsü

• Çok değer verilen birinin ölümü

• Çocukluk döneminde tacize uğrama

• Dengesiz veya travmatik aile hayatı

• Beyin kimyasındaki ve yapısındaki farklılıklar gibi nedenlerin sebep olabileceği düşünülmektedir.

Kişilik bozuklukları kendi arasında gruplara ayrılabilir, bunlar;

A Kümesi (Eksantrik) Kişilik Bozuklukları

Paranoid Kişilik Bozukluğu

Paranoya bu bozukluğun simgesi olarak kabul edilmektedir. Paranoyak kişilik bozukluğu olan kişilerin sürekli güvensizlik duyma ve başkalarına karşı şüpheleri vardır. Başkalarının onları küçümseme, tehdit etmeye veya zarar vermeye çalıştığına inanırlar.

• Güvensizlik ve başkalarına karşı şüphe duyma

• Başkalarının zarar vermeye veya aldatmaya çalıştığına dair düşünceler

• Başkalarının sadakatine veya güvenilirliğine dair şüphe duyma

• Başkaları tarafından kullanılacaklarını düşünme nedeniyle güvensizlik

• Masum açıklamalar veya tehdit edici olmayan durumların kişisel hakaret veya saldırı olarak algılanması

• Algılanan olaylara veya hakaretlere öfkeli veya düşmanca tepki

• Kin tutma eğilimi

• Eş veya sevgilinin sadakatsiz olduğuna dair şüphe şeklinde kendini gösterir.

Şizoid Kişilik Bozukluğu

Bu gruba dahil olan insanlar insanlardan uzak durur ve sosyal ilişkilere karşı ilgisizdir. Genellikle yalnız etkinlikleri tercih ederler ve nadiren güçlü duygular yaşarlar.

• Yalnız kalmayı tercih etme

• Sosyal ya da kişisel ilişkilere ilgi eksikliği

• Sınırlı sayıda duygusal ifade

• Çoğu aktiviteden zevk alamama

• Başka insanlara karşı kayıtsız kalma

Agora Bilim Pazarı

Uzaylılar: Bilim Soruyor, Orada Kimse Var mı?

Uzaylılar Var mı?

Cevap evetse: Neye benziyorlar? Nerede yaşıyorlar? Bilinç sahibi varlıklar mı? Ve şayet onlar bizi bulsa neler olurdu?

Bunlar belki de bugüne kadar sorduğumuz en büyük sorular. Ünlü fizikçi, yazar ve belgesel yapımcısı Profesör Jim Al-Khalili, yanına hayatlarını gerçeği bulmaya adamış dünyanın önde gelen bilim insanları ve uzmanlarını da alarak bu büyük sorulara cevap aramaya girişiyor.

Satürn’ün uydusu Titan’daki buz bloklarını ve hidrokarbon göllerini ziyaret etmeye, uzayda yaşayabilen sekiz ayaklı minik yaratıklarla tanışmaya, uzaylılar tarafından kaçırılma iddialarının ardında yatan sinirbilimsel sebepleri duymaya hazır olun. Yolda bir ahtapotun zihnine giriyor, uzayda bir uygarlık bulma olasılığını ya da bir yerlerde yaşam varsa evrimleşerek bizim “zeki” diyebileceğimiz bir şeye dönüşme ihtimalini hesaplıyor, uzay yolculuklarını ileride tamamen sayborg teknolojisine mi havale edeceğiz gibi sorulara cevap arıyoruz.

Galaksinin en uç noktalarından taze edinilmiş bilgiler ve bolca merak ile dolu Uzaylılar, başını yıldızlı göğe kaldırıp kendine “Acaba yalnız mıyız?” sorusunu sormuş herkes için biçilmiş kaftan.

Bilgiler ve Uyarılar:

1. Bu ürün sipariş alındıktan 1-3 gün içinde postalanacaktır.
2. Lütfen sipariş vermeden önce iade ve ürün değişikliği ile ilgili bilgilendirmemizi okuyunuz.
3. Bu kampanya, Domingo Yayınevi tarafından Evrim Ağacı okurlarına sunulan fırsatlardan birisidir.

Devamını Göster

₺264.00

Satın Al Tüm Ürünler

• Sürekli partnerinden farklı insanlarla cinsel ilişki yaşama isteği şeklinde kendini gösterir.

Şizotipal Kişilik Bozukluğu

Bu grupta yer alan insanlar ise sıra dışı düşünme ve davranış şekli ile kendilerini belli ederler. Şizotipal kişilik bozukluğu olan insanlar garip inançlara sahip olabilir ve çoğu zaman batıl inançları vardır.

• Tuhaf kıyafetler giyme

• Değişik inançlara ve davranış biçimlerine sahip olma

• Adını fısıldayan bir ses duyma gibi garip algısal deneyimler

• Çok uç duyguların anlık değişimi

• Sosyal kaygı ve yakın ilişkilerde eksiklik yaşama

• İnsanları ve olayları düşünce yoluyla etkileyebileceğine inanma

• Bazı olayların yalnızca kendisi için gizli mesajlara sahip olduğu inancı vardır.

B Kümesi (Dramatik) Kişilik Bozuklukları

Bu bozuklukları olan insanlar dengesiz duygulara ve çarpık bir imaja sahiptir. Ayrıca, sık sık dürtüsel davranma eğilimindedirler. Bu bozukluklar şunları içerir:

Antisosyal Kişilik Bozukluğu

Bu bozukluğu olan insanlara "sosyopat" veya "psikopat" denir. Antisosyal kişilik bozukluğu başkalarına aldırış etmeme ve toplum kurallarına uymama ile ifade edilen sorumsuz ve agresif davranışlarla tanımlanır. Bu bozukluğu olan insanlar sıklıkla ciddi suçlar işler ve davranışları için pişmanlık duymazlar.

• Başkalarının ihtiyaçlarını veya duygularını dikkate almamak

• Yalan söylemek, çalmak

• Takma ad kullanmak

• Suç işlemeye meyilli olmak

• Başkalarının haklarının ihlal etme

• Agresif, genellikle şiddet içeren davranışlar sergilemek

• Kendini veya başkalarının güvenliğini göz ardı etme

• Tutarsızca sorumsuz davranışlarda bulunma

• Yaptıklarından pişman olmama

Sınırda Kişilik Bozukluğu

Bu bozukluk dengesiz ruh halleri, kötü benlik imajı, kaotik ilişkiler ve dürtüsel davranış (cinsel ilişki, madde kötüye kullanımı, aşırı harcama ve dikkatsiz davranışlar) ile tanımlanır.

• Güvensiz seks, kumar ya da sürekli yeme gibi dürtüsel davranışlar

• Kararsız veya kırılgan özgüven

• Kararsız ve yoğun ilişkiler

• İntihar davranışı veya kendine zarar verme eğilimleri

• Yalnızlıktan veya terk edilmekten korkma

• Sürekli boşluk hissi yaşama

• Sık ve yoğun yaşanan öfke nöbetleri

• Strese bağlı paranoya

Histriyonik Kişilik Bozukluğu

Bu bozukluğu olan insanlar sığdır ve sürekli olarak duygusal bir hale bürünürler. Genellikle çok dramatik, çocukça ve aşırı duygusal tavırlar sergilerler.

• Sürekli dikkat çekmek

• Aşırı duygusal, dramatik bir ruh halinde olma

• Cinsel açıdan sürekli aktif

• Başkaları tarafından kolayca etkilenme

• Hızla değişen duygular

• Fiziksel görünümden dolayı aşırı endişe duyma

• İnsanlarla olan ilişkilerin gerçekte olduğundan daha yakın olduğunu düşünme

Narsisistik Kişilik Bozukluğu

Bu bozukluk abartılı bir üstünlük duygusu, başarı ve güç ile karakterizedir. Bununla birlikte aşırı kaygıya ve kırılgan bir özgüvene sahip olurlar. Bu bozukluğu olan insanlar çok merkezlidir, empati eksikliği eğilimindedir ve sürekli dikkat çekmeye yönelik davranışlar sergileyerek çevrelerinde hayranlık uyandırmak isterler.

• Özel olduğuna ve diğerlerinden daha önemli olduğuna inanma

• Güç, başarı ve çekiciliğin fantezileri

• Başkalarının ihtiyaçlarını ve duygularını tanımama

• Başarıları veya yetenekleri abartma

• Sürekli övgü ve hayranlık beklentisi

• Kibir

• İnsanların yaptığı iyiliklerden faydalanma ve yalan söyleme

• Başkalarını kıskanma ya da başkalar tarafından kıskanıldığını düşünme

C Kümesi (Endişeli) Kişilik Bozuklukları

Bu bozuklukları olan insanlar genellikle çok gergin veya korkak bir hal içindedir. Endişeli kişilik bozuklukları şunları içerir:

Çekingen Kişilik Bozukluğu

Bu bozukluğu olan insanlar sosyal temastan kaçınma eğilimindedir. Bu davranış, yalnız olma arzusunun bir sonucu değil, utandırılması veya sert bir şekilde yargılanması konusundaki aşırı endişeden kaynaklıdır. Reddedilme korkusuyla nedeniyle çoğu zaman birçok değerli sosyal deneyimi kaçırırlar.

• Eleştiri veya reddedilme korkusu

• Yetersiz olduğunu düşünme

• Çekici olmadığını hissetme

• Kişilerarası temas gerektiren iş faaliyetlerinden kaçınma

• Yabancılarla tanışmaktan korkma

• Kişisel ilişkilerde aşırı utangaçlık

• Onaylanmama, utanma veya alay edilme korkusu

Bağımlı Kişilik Bozukluğu

Bağımlı kişilik bozukluğunda ise çaresizlik, boyun eğme ve karar verememe gibi duyguların baskın olması nedeniyle kişinin bir güvenceye duymasına sebep olur. Bağımlı kişilik bozukluğu olan insanlar, bir bireyi çok sahiplenir ve o kişiyi memnun etmek için büyük çaba harcarlar. Pasif ve tutunma davranışları sergileme eğilimindedirler ve ayrılma korkusu yaşarlar.

• Başkalarına aşırı bağımlılık

• Başkalarına karşı itaatkâr davranış

• Yalnız kaldığında kendi bakımını sağlayamama

• Kendisine güvenmek zorunda kalmaktan aşırı korkma

• Özgüven eksikliği

• Projeler başlatmak veya yapmakta zorluk çekmek

• Yakın bir ilişki bittiğinde hemen akabinde yeni bir ilişkiye başlamak

Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu

Bu bozukluk, kusursuz hata yapma korkusuyla mükemmeliyetçilik, kontrol ve düzen ile karakterize bir hastalıktır. Bu korku çoğu zaman karar verememe, işleri bitirme zorluğu ve ayrıntılarla meşgul olma ile sonuçlanır.

• Detaylar, düzen ve kurallarla meşgul olma

• Bir projeyi bitirememe duygusu

• Aşırı mükemmeliyetçilik

• İnsanların, görevlerin ve durumların kontrolünü elde tutma

• İşe ya da projeye olan aşırı bağlılık nedeniyle arkadaşları ihmal etme

• Kırık veya değersiz nesneleri atamama (eşya biriktirme)

• Sert ve inatçı bir ruh hali

• Ahlak, etik veya değerler konusunda esnek davranış sergileyememe

• Para harcama üzerinde yanlış kontrol

• Obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu, bir tür anksiyete bozukluğu olan obsesif-kompulsif bozukluk ile aynı değildir.

ÖNEMLİ

^[1]İnsanlar birden fazla kişilik bozukluğunun karma semptomlarına sahip olabilirler.

Kişilik stilleri ile kişilik bozuklukları arasındaki farkı anlamak oldukça önemlidir. Utangaç olan veya tek başına vakit geçirmeyi seven birine, şizoid kişilik bozukluğu tanısı konulamaz. Kişilik stili ile kişilik bozukluğu arasındaki fark genellikle, aşağıdakiler de dahil olmak üzere belirli alanlarda kişinin kişilik fonksiyonunun değerlendirilmesiyle belirlenebilir;

• İkili ilişkilerindeki tutumu

• Duygusal davranışları

• Kimliğinden haberdar olma

• Gerçeklik bilinci

• Davranış ve dürtü kontrolü

Her kişilik bozukluğunun kendine özgü tanısal kriterleri vardır. Genellikle kişilik bozukluğunun teşhisinde, en az diğer iki semptomunda görülmesi gereklidir. Bunlar;

• İnsanları ve olayları algılayış yorumlama şekli

• Duygusal tepkilerin uygunluğu

• İnsanlara veya ilişkilere yaklaşım şekli

• Dürtülerin kontrolü gibi.