Metal Ametal ve Yarı Metal Nedir

Metallik Nedir?

Metaller periyodik tablonun sol tarafında bulunan (Hidrojen hariç). İletken olan + yüklü iyonlaşan dışı parlak atomik yapılı maddelerdir. Periyodik tabloda en çok metaller bulunmaktadır. Demir (Fe) bakır (Cu) nikel (Ni) gibi maddeler metaldir. Cıva hariç öbür metallerin erime noktaları oldukça yüksektir. En yüksek erime noktasına sahip olan tungstenin erime noktası 3.422 °C dir. Metaller kendi aralarında bileşik oluşturamazlar, ama eriyerek alaşım dediğimiz yapıları oluşturabilirler. Periyodik tabloda soldan sağa ve yukarıdan aşağı doğru metallik arttığı için en metalik element fransiyumdur. İletken madde olarak kullanılırlar. Özellikle bakır maliyeti ucuz ve iletkenliği çok iyi bir metal olduğu için elektrik devrelerinde tercih edilmektedir. Ayrıca oksijenle tepkimeye girerlerse çoğunlukla bazik oksitler oluşturabilirler.

Metaller şu şekilde sınıflandırılır:

Aktif Metaller Elektron verme eğilimi hidrojenden büyük olan metallere denir.

Na, K, Ca, Fe, Mg, Zn, Ni, Cr, Pb, Sn gibi örnekler verilebilir.

Pasif Metaller Elektron verme eğilimi hidrojenden küçük olan metallere denir.

Cu, Hg, Ag, Au, Pt gibi örnekler verilebilir.

Yarı Soy Metaller Pasif metallerden Cu, Hg ve Ag’e yarı soy metal denir.

Soy Metaller Pasif metallerden Au ve Pt’e soy metaller denir.

Amfoter Metaller Asit ve kuvvetli bazlarla tepkimeye giren aktif metallere denir.

Be, Zn, Al, Sn, Pb, Cr metalleri amfoter metaldir.

Ametallik Nedir?

Ametaller metal ve yarı metal olmayan maddelerdir. Flor klor karbon hidrojen gibi elementler birer ametaldir. ametaller iyonlaşmada katmanlarını doldurmak için - yüklü olarak iyonlaşırlar. Metallerle iyonik bağ ile iyonik bileşikleri oluştururlar. Erime ve kaynama noktaları metallere göre düşüktür. Bükülemezler kendi aralarında kovalent bağ ile bileşik yapma özellikleri vardır. Bu yüzden atomik halde bulunmazlar. Periyodik tablonun sağ tarafından bulunmaktadırlar. katı, sıvı ve gaz olarak 3 farklı halde de bulunabilirler. soygazlar dediğimiz 8A grubu bir ametal grubudur. İyonlaşmaları çok zordur ve bileşik yapmazlar. Grafit ve Fulleren hariç elektriği ve ısıyı iletmezler. oksijenli bileşiklerin sulu çözeltileri asidik özellik göstermektedir. 4A 5A 6A 7A ve 8A bir ametal grubudur. Halojenlerde ametaller arasında yer almaktadır.

Yarı metaller

Periyodik tabloda metaller ve ametaller arasında zikzak şeklinde giden elementler yarı metallerdir. Yarı metaller kimyasal özelliklerini ametallerden fiziksel özelliklerini metallerden almaktadır. Diyot ve transistör gibi modern elektroniğin temel parçalarının ham maddeleridirler. Elektriği metallerden kötü ama ametallerden de iyi iletmektedirler. Metallerle tepkime verirken ametal, ametallerle tepkime verirken de metal gibi davranırlar. En dikkat çekici özellikleri iletkenliklerinin değiştirilebilir olmasıdır. Özellikle silisyum bu alanda çok rağbet görmektedir. Bunun yanı sıra parlak veya mat olabilirler. İşlenebilir, tel veya levha hâline getirilebilirler. Kırılgan değildirler. Yarı metaller toplam sekiz tanedir.

İyonlaşma ve metallik

İyonlaşma hakkında daha önceden detaylı bir yazı yayımlamıştık. Burada ise bunun metalik halini işleyeceğiz. Metallerin son katmanları daha boş olduğu için elektron vermeleri daha kolaydır. İyonlaşarak katyon oluştururlar. İyonlaşma enerjisi periyodik tabloda sağdan sola ve üstten alta doğru gidildikçe azaldığı için metalik özellik ile iyonlaşma enerjisi ters orantılıdır. Elektronegatiflik de aynı şekilde metalik özellik ile ters orantılıdır. Yani metallik ile birlikte atomun elektron alma isteği ile iyonlaşma enerjisi düşer. Özellikle 1A ve 2A grubu bu özelliği çok göstermektedir.

Ametallik ve İyonlaşma

Ametaller iyonlaşmada anyon oluşturan elementlerdir. Elektron alırlar. son katmanları metallere göre daha dolu olduğu için elektron vermektense almayı tercih ederler. Elektronegatiflikleri oldukça yüksektir. İyonlaşma enerjileri yüksektir en yüksek iyonlaşma enerjisine sahip olan helyum bir ametaldir.

Metal-Asit Tepkimeleri

Metallerin kendi aralarında grupları ve her bu grupların farklı özellikleri olduğu için asitlerle olan tepkimeler metalin türüne göre farklı gerçekleşebilir.

Asit Aktif Metal Tepkimeleri

Aktif metaller ile asitlerin tepkimeleri sonucunda tuz ve hidrojen gazı dediğimiz kimyasallar oluşmaktadır. Mesela

Na+Hcl→H2+NaCl tepkimesi buna örnek olarak gösterilebilir

Asit Yarı Soy Metal Tepkimeleri

Bakır Civa Gümüş gibi yarı soy metaller oksijen içeriği olarak yüksek seviyede olan asitlerle tepkimeye girebilirler (HNO3 ve H2SO4 gibi). Bunun sonucunda da ametal oksit adını verdiğimiz kükürt dioksit, azot dioksit, azot monoksit gibi yapıları oluştururlar.

Cu(k) + 2H2SO4(suda)→ CuSO4(suda) + SO2(g) + 2H2O(s)

Burada bakır yarı soy metal olup oksijence içeriği zengin olan sülfürik asit ile tepkimeye girerek bakır sülfat kükürt dioksit ve su oluşturmuştur

Asit Soy Metal Tepkimeleri

Soy metaller sadece kral suyu dediğimiz hidroklorik asit ve nitrik asit karışımında tepkimeye girebilirler.

Au(k) + Kral Suyu→ HAuCl4(k) + 3NO2(g) + 3H2O(s) gibi

Asit Amfoter Metal Tepkimeleri

Amfoter metallerin su ile tepkimeye girmemek gibi bir özelliği vardır. Bu sayede su ile ilgili işlerde bu metaller tercih edilebilirler. Asitler ile tepkimeye girdiklerinde tuz ve hidrojen dediğimiz yapıları oluştururlar.

Zn(k) + H2SO4(suda)→ ZnSO4(suda) + H2(g)

Asit Bazik Oksit Tepkimeleri

Asitler bazik oksit dediğimiz maddeler ile tepkimeye girdiklerinde tuz ve su oluştururlar. Bu tepkimelerin önemli bir yanı pas çözücü olmasıdır. Bu açıdan önemli tepkimelerdir.

Fe2O3 + 6HCl→ 2FeCl3 + 3H2O